Maak kennis met Nestors paleis, of heeft koning Nestor nooit bestaan?

Tijdens dat bezoek werd mij duidelijk hoe de gebouwen uit de Myceense tijd (1600-1100 voor Christus) eruit hebben gezien en tegelijkertijd maakt het duidelijk hoeveel we eigenlijk niet weten. Zo is het niet zeker dat dit paleis ook daadwerkelijk het paleis van Nestor is geweest.

De opgravingen van wat nu Nestors paleis wordt genoemd, begonnen pas in de jaren 50. Archeologen gingen pas op zoek naar Nestors paleis, nadat archeoloog Schliemann zowel Troy als Messina had opgegraven.

Archeologen realiseerden zich toen, dat de gedichten van Homerus (800-750 voor Christus) meer geschiedkundige informatie bevatte dan eerder gedacht. De schrijver van Odysseus en Ilias (Troje) had vermoedelijk gebruik gemaakt van waargebeurde verhalen uit de Myceense periode.

In zijn verhaal Ilias stuurt ene koning Nestor 90 schepen naar Troy, de twee na grootste vloot na koning Agamemnon die zijn zetel had in Mycene. Koning Nestor werd beschreven als een oudere man, die opviel door zijn moed, welsprekendheid en wijsheid. Als we de verhalen van Homerus mogen geloven tenminste.

Uit de verhalen van Homerus, en ook van de latere Pausanias, werd duidelijk dat als Koning Nestor daadwerkelijk had geleefd, dat hij dan in de buurt van het huidige Voidokilia strand moest hebben gewoond. Daar bevond zich in die periode het zanderige Pylos, de havenstad van de koning.

Reconstructietekening van Nestors paleis door Piet de Jong

Start opgravingen

In de jaren 30 begonnen de archeologen met het bevragen van de lokale bewoners in de omgeving van Chora. Hadden zij kennis van oude muren in het landschap? Eén van de plekken die door hen werd aangewezen, lag op de helling van Epano Englianos.

Vanaf deze heuvel heb je uitzicht over het landschap richting de zee, richting het oude Pylos. Archeoloog Blegen vond het dan ook de beste plek om te beginnen met een opgraving. Want zo redeneerde hij: “Als ik een paleis wil bouwen, dan zou ik dat hier doen.”

In het voorjaar van 1939 startte de opgraving en al snel vond men niet alleen restanten van een gebouw, maar ook meer dan 600 stenen tabletten met het zogenaamde Lineair B schrift. Allemaal hardgebakken door de brand die het hoofdgebouw verwoestte in de 12de eeuw voor Christus.

Daarna zijn er geen nieuwe gebouwen meer gebouwd op dezelfde plaats. Lokale bewoners lieten er gewoon hun vee lopen en oogsten de olijven.

Door de Tweede Wereldoorlog kwamen de opgravingen stil te liggen. Archeologen hervatten de werkzaamheden weer in de jaren 50.

Inmiddels is het oorspronkelijke paleis vrijwel volledig uitgegraven en voorzien van een overkapping. Door deze overkapping krijg je een indruk van hoe groot het gebouw is geweest. Het paleis lag niet geïsoleerd in het landschap, zoals nu. Het stond midden in een groot dorp met duizenden inwoners, waaronder ook slaven.

Archeologen zijn nog steeds aan het werk in het paleis en in de nabije omgeving. Stukje bij beetje onderwerpen zij de muren, urnen en vloeren aan een nauwkeurige analyse. Pal naast het paleis zijn in 2018 nog twee koepelgraven gevonden daterend uit de 15de en 16de eeuw voor Christus. In de graven zijn nog diverse grafgiften gevonden waaronder een gouden embleem met daarop de Egyptische godin  Hathor.

Reconstructie van het paleis

Aan de hand van de opgraving en de kennis die er is over de Myceense cultuur is er een reconstructietekening gemaakt van het paleis. Het gebouw bestond uit twee verdiepingen met glad gestuukte muren die zijn beschilderd met felblauwe en donkerrode beschilderingen. Er zijn houten pilaren gebruikt op de eerste verdieping.

De oorspronkelijke tekenaar van het paleis, haar interieurs en de mozaïeken is Piet de Jong. Hij leefde van 1887 tot 1967 en is half-Nederlands. Hij groeide op in Engeland en verhuisde in 1919 naar Griekenland. Daar verdiende hij de kost als reconstructietekenaar van archeologische vondsten.

Op zijn werk is nu wel kritiek gekomen. Hij maakte zijn reconstructies van potten en mozaïeken vaak op basis van slechts een paar scherven. Volgens huidige inzichten maakte hij daarbij wel erg veel gebruik van zijn zogenaamde artistieke vrijheid. Zo is een door hem gemaakte mozaïek-tekening van dolfijnen gebaseerd op slechts twee kleine stukjes mozaïek.

Een tekening van Piet de Jong

Bijzondere details

Wat zeker is, is dat het paleis in de 12de eeuw voor Christus is afgebrand. In een kamer zijn nu restanten van gesmolten glaswerk te zien.

Achter de troonzaal zijn grote aardewerken potten die in een soort bank zijn gezet. Hierin werd niet alleen wijn, maar vooral ook geurige oliën bewaard. Op de tabletten die zijn gevonden, staat beschreven om wat voor oliën en wijnen het ging.

Er is ook nog een badkuip te zien waarop nog restanten van tekeningen zitten. Volgens Homerus heeft Telemachus, de zoon van Odysseus, hier een bad genomen. Als dit paleis daadwerkelijk het paleis van Koning Nestor is geweest.

Stenen tabletten

De stenen tabletten die zijn opgegraven, zijn ontcijferd. Ze geven alleen geen informatie over wie de bewoners van het paleis zijn geweest. De tabletten vormden de administratie van het paleis. Hierop registreerde men de producten, belastingen en verplichte offers aan goden.

Geen spannende verhalen dus over helden, oorlogen of het koninklijk leven. Wel geven deze tabletten inzicht in de politieke structuur van het koninkrijk, haar economie en religieuze rituelen. Ze bevestigen eigenlijk dat dit paleis het centrum was van een rijk koninkrijk.

Of het gevonden paleis dan ook daadwerkelijk het paleis van Nestor is geweest, is onzeker. Er is feitelijk niet meer bewijs dan de verhalen van Homerus, die zijn gedichten zo’n 500 jaar na de Myceense periode schreef.

Voor toeristen wordt de naam Nestors paleis aangehouden, maar archeologen zijn inmiddels al heel wat voorzichtiger geworden. Wel is het zonder twijfel het best bewaard gebleven paleis uit de Myceense periode op Peloponnesos.