‘Toen ik afgelopen zomer in de krant las dat een negenjarig meisje was overleden in een Frans zwembad nadat haar haar was komen vast te zitten in een zwembadrooster, kwam dat even hard binnen. Ik realiseerde me hoeveel geluk ik heb gehad dat ik het kan navertellen, en ik leef ontzettend mee met de betrokkenen. Het is fijn als mensen op zulke momenten even iets laten weten, een vriendin die vanaf haar vakantieadres appte dat ze het had gelezen en aan mij moest denken, bijvoorbeeld. Maar daarna laat ik het weer los.
Ik was dertien jaar en samen met mijn ouders en broers van zestien, veertien en zeven op vakantie in een bungalowpark in Nederland. De laatste dag brachten we door in het zwembad. Zo’n zwembad met een glijbaan en een grote waterval, waar achter ik aan het spelen was. Ik dook naar een balletje, maakte handstands en op een bepaald ogenblik, toen ik verder wilde zwemmen, voelde ik dat mijn losse, lange haar ergens aan vastzat. Vreemd genoeg raakte ik niet eens in paniek, het enige wat door mijn hoofd schoot was: ‘Dit is niet goed.’ Ik had aanvankelijk niet in de gaten wat er gebeurde, wel dat ik niet los kwam. Ik zat met mijn rug tegen het rooster aangeplakt en dacht: ‘Dit was het dan.’ Bang was ik niet, maar ik weet nog wel dat ik het heel erg vond dat mijn ouders en broers mij kwijt zouden raken. Daarna ben ik bewusteloos geraakt en weet ik niets meer.
Er is mij later verteld dat ik ben gevonden door een paar mannen die geprobeerd hebben om mij los te rukken, maar dat ze daar niet in slaagden. Mijn haar zat vast in een rooster met zo’n gigantische zuigkracht, dat zelfs drie volwassen mannen daar niet tegen waren opgewassen. Een medewerker van het park hoorde hen gelukkig om hulp roepen, en die is daarop over het hek gesproken en naar de machinekamer gerend waar hij lukraak op alle knoppen heeft staan drukken. Uiteindelijk had hij de knop gevonden van de machine waar de waterval en glijbaan op waren aangesloten, waardoor die stil kwamen te staan. Daarmee viel ook de aanzuigkracht in het rooster weg en konden ze mij eindelijk los krijgen. Mijn haar zat niet eens verstrikt, het was echt puur die zuigkracht die mij onder water gevangen had gehouden.
Mijn ouders zaten ondertussen aan de rand van het zwembad op een bedje en kregen door de ontstane consternatie door dat er iets aan de hand was. Mijn vader heeft zijn EHBO diploma en ging kijken of hij ergens mee kon helpen. Op dat moment zag hij een meisje uit het water getild worden, en realiseerde zich dat ik het was. Hij heeft meteen gehandeld. Ik vind het nog steeds ongelooflijk knap dat hij zo adequaat reageerde en in staat was om alles wat hij had geleerd in praktijk te brengen. Hij heeft me gereanimeerd totdat de ambulance er was en het ambulancepersoneel het van hem overnam. Mijn moeder ving ondertussen mijn broers op, zij zaten in de glijbaan toen het gebeurde, en toen het water ineens stopte vonden ze dat in eerste instantie nog grappig omdat ze in de glijbaan konden lopen. Tot ze achter de oorzaak kwamen, natuurlijk niet meer.
In het lokale ziekenhuis besloten ze mij over te plaatsen naar een groter ziekenhuis. De ambulance reed me met 220 kilometer per uur, onder politiebegeleiding, naar het ziekenhuis. Ik heb hier zelf helemaal niets van meegekregen, maar het heeft ontzettend veel indruk gemaakt op mijn familie. Als mijn ouders nu een ambulance horen, dan haalt dat altijd de herinnering aan die dag weer bij ze naar boven. Daarna ben ik vijf dagen in een kunstmatig coma gehouden. Een zenuwslopende tijd, want het viel niet te voorspellen hoe ik wakker zou worden, niemand wist precies hoe lang ik onder water was geweest en of het zuurstoftekort eventueel uitwerking op mijn hersenen had gehad.
Het precieze moment dat ik bijkwam kan ik niet terughalen. Er is ook niet ‘één moment’: de medicatie die mij in coma hield werd langzaam afgebouwd, dus ik was niet meteen heel helder. Ook het eerste moment dat ik mijn ouders en broers weer echt zag of dat me werd verteld wat er was gebeurd kan ik niet terughalen. Het zijn allemaal flarden, al wist ik op een gegeven moment wel waarom ik in het ziekenhuis lag. Ik weet nog wel dat iedereen ontzettend met ons heeft meegeleefd en we overladen werden met lieve woorden, kaartjes en cadeautjes.
Toen ik na zo’n twee weken naar huis mocht, was het huis versierd met slingers en kwamen er veel familie en vrienden langs. In die periode zaten we in overlevingsstand, we hebben ook slachtofferhulp gehad, met name mijn vader vond het fijn om zijn verhaal zo te kunnen delen. Ook werd ons verteld dat de glijbaan en de waterval van het zwembad in het vakantiepark een tijd niet aan zijn geweest en uiteindelijk veel later is het zwembad afgebroken en is er een nieuw zwembad gebouwd. De drie mannen die mij hadden gevonden, hun vrouwen en de medewerker van het vakantiepark zijn ook bij ons thuis geweest. Mijn familie en ik wilden hen heel graag ontmoeten, knuffelen en bedanken. Zonder deze helden had het heel anders kunnen aflopen. Ze vertelden hoe fijn ze het vonden om te zien dat het goed met mij ging. Deze ontmoeting hielp ons allemaal met het verwerken van wat er was gebeurd. Het was een mooie, speciale avond met een lach en een traan.
Het gebeurde allemaal in augustus, en in september ben ik gewoon weer naar school gegaan. Ik wilde zelfs de zwemvierdaagse weer doen met mijn vriendinnen. Het was raar om weer te zwemmen. Bang was ik niet, wat hielp was dat het een zwembad was zonder glijbaan of waterval, dus ook geen rooster met zware zuigkracht. Mijn ouders hebben mij achteraf verteld dat ze het wel heel spannend vonden. Ik vind het knap dat ze dat destijds niet hebben laten merken.
Nu ik zelf moeder ben zou ik hun plaats ook klamme handen gekregen hebben, maar toen wilde ik het liefst zo snel mogelijk weer terug naar ‘normaal’. In mijn dorp werd ik regelmatig over het gebeurde aangesproken, mensen waren bezorgd en vroegen hoe het met me ging. Hoe goed en lief ook bedoeld, ik voelde me daar ongemakkelijk bij. Ik kreeg het gevoel dat mensen anders naar me keken, en ik wilde graag een gewone puber zijn en niet opvallen. Tegelijkertijd was de pijn en het verdriet om het ongeluk wel aanwezig. Ik wist niet goed hoe ik daarmee om moest gaan en vond het moeilijk om erover te praten. Dit ben ik pas jaren later gaan doen.
Toen ik op mijn twintigste stage liep op een basisschool op Curaçao werd ik nieuwsgierig naar hoe het zou zijn om te duiken. Ik hoorde verhalen over hoe fantastisch het was onder water. Oogverblindend mooi, met al dat koraal en zoveel kleurrijke vissen. Ik besloot dat ik dat zelf wilde ervaren. Toch vond ik het spannend: wat voor emoties zou dat triggeren? Ik weet niet meer zeker of ik het voor of achteraf tegen mijn ouders heb verteld, maar ik heb wel van tevoren mijn duikinstructeur ingelicht over wat er op mijn dertiende gebeurd was, en aangegeven dat ik niet wist hoe ik zou gaan reageren. Misschien wilde ik wel heel abrupt naar boven, en ik wilde dat zij wist waarom dat zo zou zijn. Gelukkig werd er heel begripvol op mijn ontboezeming gereageerd, waardoor ik redelijk ontspannen aan mijn duikcursus begon. Wat ook hielp, denk ik, is dat de cursus meteen in zee plaatsvond, in plaats van in het zwembad. Daardoor kon ik meteen het koraal en de vissen bewonderen, en de cadans van mijn eigen ademhaling die ik hoorde door mijn duikapparatuur, stelde me op een vreemde manier gerust. Toch vond ik de mentale horde lastig, want er zaten pittige oefeningen bij om te leren reageren op noodsituaties. Dus toen ik mijn Padi Open Water had behaald, voelde dat als een overwinning op mijzelf.
Echt angstig voor water ben ik niet meer, maar met mijn eigen kinderen is het dubbel. Ze zijn echte waterratjes en daar ben ik eigenlijk wel blij om. Ik ben niet bang of gestresst, maar ben wel alert. In zwembaden kijk ik altijd waar eventuele roosters zitten, en ik ga niet een boekje zitten lezen of mijn mail checken, ook al zitten mijn kinderen in het pierenbadje. Mijn zoon heeft nu een paar keer zwemles gehad. De eerste keer mochten alle ouders kijken, daarna alleen nog één keer in de zoveel tijd met een kijkles. Ik denk dat ik het niet meer of minder spannend vind dan de andere ouders. Ik zit nu rustig met een boekje in de kantine te wachten tot hij klaar is. Ik heb ongeveer twee jaar terug een kinder EHBO cursus gevolgd, en dat vond ik dan wel weer emotioneel. Ik merkte van tevoren al dat er spanning in mijn lijf zat, toen ik wist dat ik moest gaan reanimeren. Ik heb toen vooraf de instructeur geïnformeerd dat het voor mij emotioneel beladen was, omdat mijn ongeluk dan weer even heel dichtbij komt. Het komt letterlijk en figuurlijk wel eens bovendrijven, maar gelukkig niet meer zo vaak als in mijn tienerjaren. Bijvoorbeeld als ik een bepaald filmfragment zie of als ik lees over een noodlottig zwembad ongeval.
Je kunt jezelf en je dierbaren niet een vitrinekastje stoppen. Niet dat je het gevaar moet opzoeken, maar je moet je niet laten weerhouden door alles wat er zou kúnnen gebeuren. Ik wil geen dingen mijden in mijn leven en wil mijn kinderen dat ook niet meegeven. Ik ben blij dat mijn kinderen zich vrij voelen in het water en kan daar oprecht van genieten. En duiken? Dat is voor mij inmiddels echt mediteren met uitzicht.’’
In Nederland zet The Blue Cap Foundation zich in voor veilige zwembaden. In 2010 verdronk de twaalfjarige Willem op vakantie in Italië. Hij werd onder water vacuüm gezogen aan een rooster van het afzuigsysteem en kon, net als Mandy, zelfs door drie volwassenen niet worden losgetrokken. Na het ongeval besloot zijn familie dat de veiligheid in zwembaden kritisch moet worden bekeken. De wet- en regelgeving voor zwembaden is in Europa en in veel landen daarbuiten heel redelijk op orde. Zwembadbouwers, zwembadeigenaren, maar ook toezichthouders weten echter vaak niet hoe zij aan de wet kunnen voldoen. Zij onderschatten de risico’s doordat zij de zuigkrachten aan roosters niet meten. The Blue Cap Foundation heeft speciale meetapparatuur ontwikkeld om zuigkrachten te bepalen en zo levensgevaarlijke roosters op te sporen.
269 van de 1500 zwembaden in Nederland beschikken momenteel over het Keurmerk Veilig en Schoon, waarmee zij vrijwillig aangeven zich aan bepaalde regels te houden, waaronder punt 29 ‘Beschikken over een metingrapport, risico-analyse en maatregelen met betrekking tot beknelling onder water en aanzuigbeveiligingen. Mijn hoop is dat uiteindelijk alle zwembaden in Nederland dit Keurmerk aanvragen en mogen ontvangen.
Wil je weten waar je zelf op kunt letten als jij of jouw kinderen gaan zwemmen? https://www.thebluecap.com/site/nl/keurmerken/zwemmers/tips-en-adviezen
