De koers van Bitcoin stond afgelopen donderdag op € 39.569. De hoogste koers van digitaal geld ooit; vlak voor de kerst was één bitcoin nog goed voor ongeveer € 16.500. Volgens experts is dit deels te verklaren door het toegenomen vertrouwen in crypto’s na enkele jaren van schandalen en grote verliezen bij investeerders. Het Bulgaarse OneCoin is misschien wel de bekendste van deze frauduleuze cryptovaluta’s.
In juni 2016 vertelde Dr. Ruja Ignatova enkele duizenden investeerders in de Wembley Arena in Londen over haar nieuwe cryptomunt OneCoin, een ‘Bitcoin killer’ die vroege investeerders rijk zou maken. Ze had succes: over de hele wereld werd ongeveer vier miljard euro uitgegeven aan OneCoin.
De toekomst van OneCoin zag er rooskleurig uit, maar al snel ontstond argwaan over de ‘revolutionaire’ cryptovaluta. In 2015 had de Bulgaarse Commissie voor Financieel Toezicht al twijfels over de werkelijke aard van OneCoin. In 2016 riepen verschillende nationale financiële autoriteiten in Europa op tot voorzichtigheid – in december dat jaar blokkeerde de Italiaanse mededingings- en marktautoriteit de activiteiten van OneCoin in Italië. In het najaar van 2017 verdween Ignatova en werd OneCoin door financiële autoriteiten als oplichterij onthuld. OneCoin bleek een ouderwets pyramidespel.
Missing Cryptoqueen
Dankzij de razendpopulaire BBC podcast The Missing Cryptoqueen — al meer dan 3,5 miljoen keer gedownload — is Ignatova nu niet alleen bekend bij investeerders die hun geld verloren. De Bulgaarse, geboren in Sofia in 1980, verhuist kort na de val van de Berlijnse muur met haar familie naar Duitsland. Ze studeert economie van de Universiteit van Konstanz, zet haar studie voort in Oxford en gaat vervolgens aan de slag bij consultancybureau McKinsey. Ze staat in die tijd bekend als een buitengewoon intelligente, daadkrachtige vrouw die haar ideeën overtuigend en met humor presenteert.
In 2012 gaat een metaalfabriek in Beieren, gekocht door Ignatova en haar vader, onder verdachte omstandigheden failliet. Ruja Ignatova wordt ervan beschuldigd minstens één miljoen euro van het bedrijf te hebben gestolen en wordt veroordeeld tot veertien maanden voorwaardelijk wegens fraude. Een jaar later gaat ze met de Zweed Sebastian Greenwood samenwerken in de veelbelovende markt van cryptovaluta. Daar lanceren ze eerst BigCoin dat maar een kort leven beschoren is, in 2014 gevolgd door OneCoin.
Broer van…
Hoewel er nog altijd geen spoor van Ignatova te bekennen is, zijn haar naaste medewerkers één-voor-één opgepakt. Zakenpartner Greenwood werd in 2018 in Thailand gearresteerd en wacht zijn proces af in een gevangenis in New York. In december 2020 verscheen Greenwood voor de rechter – tegen hem lopen vijf aanklachten, waaronder witwaspraktijken, fraude en samenzwering. In eerdere civiele procedures werd Greenwood beschreven als het ‘publieke gezicht van OneCoin’. Hij was degene die OneCoin pitchte en nieuwe investeringen wierf.
Andere OneCoin-promotors zijn inmiddels in verschillende landen gearresteerd, waaronder Italië en Singapore. In juli 2020 werden twee OneCoin-operators dood aangetroffen in Mexico. En Konstantin Ignatov, de broer van Ruja Ignatova, werd vorig jaar maart gearresteerd op de internationale luchthaven van Los Angeles op verdenking van witwassen en samenzwering om fraude te plegen. Hij heeft inmiddels bekend.
In Córdoba, Argentinië, klaagde het Openbaar Ministerie in december 2020 twaalf mensen aan in verband met OneCoin. Acht van hen zijn gearresteerd en zijn in afwachting van hun proces. En afgelopen week werd een vrouw uit Ecuador veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf voor het inzamelen van geld bedoeld voor investeringen in OneCoin. De vrouw moet een boete van twaalf maandsalarissen (US$ 4.800) en een schadevergoeding van US$ 10.000 betalen aan elk van de slachtoffers. Het wachten is nu op de arrestatie van de crypto-ondernemer.
Kate Winslet
Ook al is Ignatova nog zoek, het grote publiek kan op het witte doek kennismaken met de cryptokoningin. Later dit jaar verschijnt “Fake”, gebaseerd op een boek van Jen McAdam die bij OneCoin voor 300.000 dollar de boot in ging, en producer Douglas Thompson. De film vertelt het waargebeurde verhaal van McAdams betrokkenheid bij de OneCoin-oplichterij. Oscar-winnares Kate Winslet vertolkt de hoofdrol.
To be continued…
