Twee jaar later is het zover. Er waren in die tussentijd reeds een paar machtige mannen van hun voetstuk gelazerd. Denk aan Bill Cosby en Bill O’Reilly, maar het was inmiddels tevens het tijdperk Donald Trump, als machtigste man van de westerse wereld. Wat ook veranderd was ten opzichte van eerdere misbruikzaken, was dat slachtoffers geloofwaardiger konden worden gepresenteerd.
2017
Journalisten Jodi Kantor & Megan Twohey en Ronan Farrow kregen wereldberoemde actrices aan de praat. Die worden nu eenmaal (helaas, maar waar) sneller serieus genomen vanwege hun statuur. Op 5 oktober 2017 publiceerden Kantor & Twohey een artikel in The New York Times en Farrow deed dat 5 dagen later in The New Yorker. Het begin van een revolutie.
2006
Tarana Burke uit Harlem, New York, bedacht de Metoo-campagne al ruim 10 jaar eerder. De activiste was in de 90’er jaren werkzaam als jeugdwerker, toen een jong meisje, genaamd Heaven, haar vertelde te zijn misbruikt door de nieuwe vriend van haar moeder. Op dat moment kon Tarana het niet aan dit vreselijke verhaal aan te horen en daarom stuurde ze het meisje door naar een vrouwelijke collega. Maar nog jaren nadien had Tarana Burke gewild dat ze het lef had gehad om te zeggen ‘Me Too’.
Hashtag
Actrice Alyssa Milano kende het ‘Me Too’-verhaal van Tatjana Burke en twitterde vlak na de publicatie en de commotie over het artikel van Jodi Kantor & Megan Twohey: ‘If you’ve been sexually harassed or assaulted write ‘me too’ as a reply to this tweet.’ Dat was op zondagavond. Op maandagmorgen hadden reeds 53.000 mensen gereageerd. Het boek ‘She Said’ (‘Zij Zei’ in het Nederlands) verhaalt over de ontdekkingen van de journalistes, maar ook over de speurtocht zelf. De vrouwen pluizen telefoonboeken uit, liggen in bosjes te wachten en hebben geheime ontmoetingen. In de periode tussen het verhaal in de NYT en de publicatie van het boek, heeft de wereld niet geweten dat één van hun belangrijkste bronnen Weinsteins eigen accountant was, die al 30 jaar voor hem werkte. De vrouwen beschermden zijn identiteit lang, maar wilden hem wel graag vermelden, onder anderen om te laten zien dat het juist een man was die hen hielp.
1997
Het onderzoek komt aanvankelijk maar langzaam op gang. Actrice Rose McGowan was veruit de meestgewilde bron, maar zij was niet van plan te praten. Na haar eerdere berichtgeving, over ‘een bekende producent die haar verkracht had’, werd ze in de media namelijk volop verguisd. Het vermoeden bestond dat ze op Harvey Weinstein doelde. Rose McGowan had namelijk in oktober 2017 een schikking met een vergoeding van $100.000 getekend. Aanvankelijk kon zij vanwege zwijgplicht dus niet reageren, maar na een korte periode begon het aan haar te knagen en verscheurde ze het contract en deed ze publiekelijk haar aanklacht. Ze getuigde dat ze in februari 1997, tijdens het Sundance Film Festival, door Weinstein in zijn hotelkamer was uitgenodigd voor een ‘zakelijke afspraak’ en vervolgens door hem werd verkracht. Rose McGowan had destijds het juridisch advies gekregen dat zij als actrice die naaktscènes had opgenomen onmogelijk een rechtszaak tegen de invloedrijke filmbobo zou kunnen winnen, waarop ze dus akkoord ging met een schikking. Daarna werd ze op de zwarte lijst geplaatst in de filmindustrie en kreeg ze nauwelijks nog werk.
Nog niet voor een miljoen….
Weinstein himself had vernomen dat ze werkte aan een autobiografie en dat ze met journalisten sprak. Daarop huurde hij voor kapitalen privédetectives in om haar te bespioneren en bood hij haar opnieuw zwijggeld aan, nu 1 miljoen dollar. Rose McGowan weigert. Jodi Kantor spreekt met Rose af en haar getuigenis is een begin. Jodie begreep, dat het van groot belang was om brede onderbouwing van het verhaal te vinden. Daarnaast waren er zeer sterke vermoedens dat het om veel meer slachtoffers zou gaan. Dat zong immers al heel lang rond. Maar hoe maak je dat hard? Dan moet je als journalist met een dichtgetimmerd verhaal komen. Jodi Kantor wordt in contact gebracht met collega onderzoeksjournalist Megan Twohey.
Pulitzer Prize
Maandenlang onderzoeken beide journalistes van de NYT de geruchten over seksueel wangedrag door Weinstein. Ze voeren vertrouwelijke gesprekken met actrices en anderen in de filmbusiness, ze weerstaan de zware druk van juristen en privédetectives en trekken financiële sporen van afkoopregelingen na. Dat dit een groot verhaal werd dat de filmreus ten val zou brengen, voorvoelden ze wel. Maar wat er wezenlijk gebeurde na de publicatie hadden ze niet voorzien: hun onderzoek werd de katalysator achter de wereldwijde #MeToo-beweging. Jodi Kantor & Megan Twohey wonnen er, samen met hun collega van ‘The New Yorker’: Ronan Farrow, een Pulitzer Prize mee. Hoewel die laatse aanvankelijk vreesde voor het eerder verschijnen van het artikel van Jodi & Megan, hebben ze elkaar uiteindelijk juist versterkt.
NBC
Ronan Farrow kreeg eveneens slachtoffers van Harvey Weinstein en hun omgeving aan het praten. Het hielp hem wellicht dat hij als zoon van Woody Allen & Mia Farrow ‘het wereldje’ behoorlijk kent. Maar ook hij wordt heftig tegengewerkt. Zelfs door zijn baas bij NBC, middels achtervolgingen, telefoontaps en het onderscheppen van zijn e-mails. Voorts dreigen advocaten zijn carrière voorgoed om zeep te helpen, intimideren zij hem overal en proberen ze het beruchte misbruikverhaal uit zijn eigen familie tegen hem te gebruiken. Uiteindelijk verliest Ronan dan ook zijn baan bij de TV-zender. Weekblad The New Yorker heeft wel het lef hem te ondersteunen en publiceert na uitgebreide factchecking zijn artikel op 10 oktober 2017, slechts 5 dagen nadat van zijn eerdergenoemde vrouwelijke collega’s. Boem!
1993
Annabella Sciorra had een kleine rol in ‘The night we never met’, een door Harvey Weinsteins firma Miramax geproduceerde film. Na een etentje met crew en cast in 1993, bood de filmbons haar een lift aan. Hij zette haar voor haar huisdeur af, maar niet lang daarna, werd er bij haar aangeklopt. Ze opende de deur op een kier en voor ze er erg in had, besprong en verkrachtte Weinstein, een beer van een kerel, haar meerdere keren. Ze was er letterlijk wekenlang ziek van. Toen ze daarna alle moed bij elkaar verzamelde en Weinstein aansprak op zijn gedrag, wuifde hij het weg. “Zo reageren alle brave katholieke meisjes.” Vervolgens werd zijn toon dreigender. “Dit blijft tussen jou en mij.” Annabella speelde 3 jaar lang geen enkele rol meer en had last van depressies. En ze zweeg. “Ik heb me verzet”, vertelt ze jaren later aan Ronan Farrow. “Maar toch moest ik steeds denken: ‘waarom heb ik die deur opengedaan? Wie doet er nu de deur open om die tijd?’ Ik schaamde me enorm. Ik voelde me verschrikkelijk. Het voelde alsof ík iets verkeerds had gedaan.”
Eigen schuld?
Een bekend patroon, zo weten we inmiddels. Ambities versus macht. De meesten zwegen. Als vrouwen toch over hun traumatische ervaringen vertelden, werden ze niet geloofd. Ze hadden toch immers vrijwillig de deur open gedaan of een afspraak met hem gemaakt? Wat niemand wist was dat er een heus netwerk om Weinstein heen zat. Het boek van dat Ronan Farrow schreef over zijn onderzoek heet daarom ‘Catch & Kill’, een term voor het monddood maken van mensen die iemands reputatie op het spel dreigen te zetten. Hij ontdekt waarom hij zijn verhaal er maar niet doorheen kreeg: NBC kwam zelf in de voorgaande jaren 7 schikkingen overeen met vrouwen die slachtoffer waren van seksueel wangedrag van mannen bij deze TV-zender. En dan was er nog de spionagedienst ‘Black Cube’. Allerlei Amerikaanse kopstukken die seksuele delicten pleegden, zoals Jeffrey Epstein en Donald Trump, maakten daar gretig en voor veel geld gebruik van. Ook ‘warme banden’ tussen Weinstein en publieke diensten, zoals het OM van New York, worden ontdekt en onthuld.
Giftige cocktail: geld, roem en macht
Het wordt duidelijk hoe het komt dat slachtoffers zo lang hun mond houden. Zulke vrouwen (maar ook mannen) gaan gebukt onder ‘omgekeerde schaamte- en schuldgevoelens‘. In plaats van de dader, gaat zijn prooi zich generen. En beiden houden zo hun mond. Zeker in de wereld van de entertainmentindustrie waar alles aan elkaar hangt van imago’s en de macht van het grote geld. Voor jou 10 anderen immers. Jodi Kantor & Megan Twohey en Ronan Farrow tonen het belang van vertrouwen winnen, gedegen onderzoek en het vinden van getuigen en/of bewijs. Dat er een golf aan meldingen komt (Me Too, Ik Ook, Moi Aussi) is het openspringen van de zwijgcultuur. En voor degenen die denken dat we nu aan het verpreutsen zijn, heb ik goed nieuws: #MeToo gaat namelijk niet over seks, maar over macht!
