Het is 26 mei 2015, ik ga naar het debat ‘The Middle East; Testing the Boundaries’, in een lommerrijk stukje Nederland waar veel diplomaten kortbij werken en wonen. Ze moeten eerst langs een wandelend cliché naast een groot bord. ‘Israël het Probleem’ staat erop. Daarna volgt een securitycheck door twee even vriendelijk als brede jongens en mag je door de poort.
Binnen veel zwartgerokte gastvrouwen, goede koffie en kunstige chocolaatjes, we zijn hier tenslotte wel in Den Haag. De hogere genodigden mogen in het welkomstwoord van gastheer The Hague Institue of Global Justice. Mannen in pak, toch al eventjes voorbij middelbare leeftijd.
We bevechten symptomen. We waren gewend onze blauwhelmen te sturen naar landen met grenzen en iets van peacekeeping. But there is nothing left to keep
Hoofdgast is Sigrid Kaag: overduidelijk geen man, wel van middelbare leeftijd maar weer niet van deze aarde. In hoog tempo somt Kaag analyses op, gekoppeld aan gebeurtenissen, geschiedenis en diepe kennis van de regio. In Engelse volzinnen zonder een woord Dunglish en doorspekt met Arabisch zoals dat hoort te klinken.
Kaag gooit er in een spilt second nog een hi doorheen als ze iemand in de zaal herkent die ze een hi wil toezenden. De VN huurt duidelijk niet de minsten in. The Iron lady, zo schijnen haar chauffeurs haar te noemen, aldus inleider Antonie Dake, van mede-organisator Fanack. Ik had naderhand even die chauffeurs moeten opzoeken. Vergeten.
Kaags verhaal komt erop neer dat politics een dirty game is, wherever you go. Maar hier hebben we het over het Midden-Oosten, en daar wordt het spel nog ietsje ruiger gespeeld.
Sectarisme
Grote constante in dat spel, zegt Kaag is the denial of rights. En dus niet het sectarisme -sunni, shia, druus, christen, yezidi, koerd, armeen, kopt, salafi, houthie en ga zo maar even door- dat er nu als label op wordt geplakt door luie analytici en gemakzuchtige politici die geen zin hebben dieper te graven.
Ook mensen in het Midden-Oosten hebben geen zin meer te zuchten onder het wispelturige juk van mensen die een flink stuk meer equal zijn dan andere mensen. Dat zijn de citizens lost in the equitation of failed states, zegt Kaag. In de afwezigheid van mensenrechten liggen de wortels. En wij -ik denk dat ze hier het Westen bedoelt- hebben die wortels altijd heel goed bemest via steun aan een hele reeks verkeerde machthebbers.
Later volgt daarvan een treffende illustratie door Marcel Kurpershoek, voormalig ambassadeur in Syrië, die de Nederlandse overheid in 1980 informeerde over de massaslachtingen in Hama en Aleppo, waarbij twintigduizend Syriërs omkwamen. ‘Maar ik moest me daar maar niet op richten. Beter richtte ik me op de kansen die er lagen voor vrede tussen Israël en de Arabische landen.’
Panellid Joris Voorhoeve zoekt wel iets langer door naar oorzaken en vindt die in illdesigned colonial states, hee, daar heb je de grenzen weer
Kaag gaat door, niemand houdt haar bij, ik tik me suf op mijn chromebook. Testing the Boundaries was de titel. Boundaries, dat zijn niet per se geografische grenzen, toch verschuift Kaag’s voordracht langzaam in de richting van een een ‘nieuw spel waarvan de regels nog niet bekend zijn’. Er vallen termen als assymetrische oorlogvoering en transnationaal conflict.
Symptomen
Het komt er allemaal op neer dat de grenzen in het Midden-Oosten opnieuw getekend worden. Interventies hebben daarom zo weinig zin. ‘We bevechten symptomen. We waren gewend onze blauwhelmen te sturen naar landen met grenzen en iets van peacekeeping. But there is nothing left to keep.’
Dan is het pauze en mogen we ademhalen en onze smartphones checken en krijgen we een sjasliekje fruit van de zwartgerokte dames. Na de pauze is de vloer aan vier oudere heren die hun sporen in de diplomatie verdiend hebben. En wordt het gezapig en schieten we niet veel op.
Tot het publiek zich mag roeren en een jonge Arabische dame de vraag stelt waarom het Westen machthebbers blijft steunen die een loopje nemen met Europa’s grootste ideaal: mensenrechten. Waarop panellid Paul Brill -beroep: buitenlandcommentator- uit zijn slof schiet. Hij was laatst in Oman en daar had iemand hem verteld dat Assad en IS(IS) constructen waren van CIA en Israël.
Brill wordt er moe van: Stop het Westen de schuld te geven. In andere delen van de wereld zijn de omstandigheden hetzelfde en daar is wel ontwikkeling. De regio, zegt Brill, ‘needs an intellectual reawakening. Do not blame it all on the West.’
Panellid Joris Voorhoeve zoekt wel iets langer door naar oorzaken en vindt die in illdesigned colonial states, hé, daar heb je de grenzen weer. Marcel Kurpershoek ziet overal daarbinnen nieuwe leiders opstaan, but we dont want to talk with them. Voorhoeve vindt dat er niet langer met landen en staten is te onderhandelen, wel met lokale leiders. Helaas betekent dat soms talking with criminals, soms zijn het ‘local governments which we can help establisch local order. So that we can build legal order’.
Dan mag Kaag het slotwoord voeren, waarin ze inhaakt op de woorden van Voorhoeve, in combinatie met het nemen van risico’s. ‘We should be taking risks. Maybe you ‘ll have to implement this idea with IS. Who knows that’s the local government.’
