‘Toen ik voor de allereerste keer een urn bij iemand thuis ophaalde en ermee wegreed, had ik continu het gevoel dat er iemand bij me in de auto zat,’ vertelt kunstenaar Remon de Jong als we over het terrein van het cultureel bedrijvengoed Het Domijn in Weesp lopen. Schilders, beeldhouwers en andere creatievelingen hebben hier de laatste jaren hun toevlucht gezocht. Achter één van de vele loodsen, leiden twee trappen naar zijn atelier waar de eerste schilderijen van zijn project Askunst zijn gecreëerd. Als hij in de kleine ruimte snel een aantal schilderijen in elkaar schuift, blijft er een prominent in het midden staan.
Het is een voorbeeld van een asschilderij waarbij op de ene helft kleine korreltjes zichtbaar zijn en de andere helft is bedrukt met grove stukken verf. Twee verschillende manieren om de as zichtbaar of onzichtbaar te verwerken.
Beladen plek
De Jong kwam op het idee om met as te gaan werken, nadat hij zelf een dierbare verloor. ‘Ik dacht na over wat er met iemand gebeurt na de dood en kwam erachter dat ik niet in een urn wil eindigen. Dat neemt altijd zo’n beladen plek in iemands huis in en er is ook geen bijzonder gebied waar ik uitgestrooid wil worden. Ik besefte me dat ik vereeuwigd wil worden in een schilderij, mijn as die wordt opgenomen door de verf, waardoor ik uiteindelijk ook na mijn dood in mijn werk ‘opga’,’ vertelt de 37-jarige kunstenaar.
Na een tijd met het idee te hebben rondgelopen, werd Askunst in 2012 geboren. Tientallen kunstenaars uit verschillende landen sloten zich aan bij het project, waardoor er nu aan de lopende band aan de speciale schilderijen wordt gewerkt. ‘Mensen staan ervoor open, er is behoorlijk veel vraag naar. Dat ze het geen eng idee vinden om een dierbare aan de muur te hebben, blijkt. Ze vinden het een mooie manier om iemand te herdenken. Wie op bezoek komt, heeft daarnaast geeneens door dat het een asmonument is.’ Zo heeft een vrouw eerder een schilderij van rode rozen laten maken en een ander een landschap, waarbij de as letterlijk onder een boom kwam te liggen. Wie wil, kan zelf ook meeschilderen tijdens het proces.
Toch moest De Jong zelf ook even wennen aan zijn nieuwe vorm van werken. ‘Je moet wel een mentale drempel over. Ik besef me dat ik echt met iemand bezig ben, ook al bestaat diegene uit miljoenen deeltjes. Bij portretten schilder ik de gezichten van deze overleden mensen ook nog eens na. Tot nu toe hebben we alleen te maken gehad met overleden ouderen. Het zou nog meer confronterend? zijn als we iets creëren met de as van een baby. Zelf heb ik ook twee kinderen, daar zou ik dan continu aan denken. Het kan erg intens zijn en dat merk ik ook bij de andere kunstenaars.’
Ik wil niet dat er stukjes van mensen in mijn atelier blijven liggen
Om ervoor te zorgen dat er niets van de personen verloren gaat, wordt er niet met kwasten geschilderd, maar onder andere met plamuurmessen. ‘As blijft in de haren van een kwast achter, dus om dat te voorkomen, moet je met ijzer werken. Het zou naar zijn om bij het schoonmaken van de kwasten een stukje van iemand door de gootsteen te spoelen. Ook zorg ik ervoor dat ik nergens as mors. Ik wil niet dat er stukjes van mensen in mijn atelier blijven liggen,’ vertelt hij.
Hij gaat staan en strijkt met een plamuurmes witte verf op het doek. Om de as te kunnen blijven zien, laat de kunstenaar dikke, grove stukken op het schilderij achter. Als dat juist niet de bedoeling is, strooit hij de as eerst op een natte laag verf, waarna dit opdroogt en hij eroverheen kan schilderen. De veertig kunstenaars die zich hebben aangesloten bij het project hebben allenmaal hun eigen specialisatie. Zo schildert iemand vooral dieren, voor wie zijn bulldog wil herdenken, en anderen zijn juist bedreven in abstracte kunst of landschappen. De Jong maakt zelf portretten in glas-in-loodvorm.
Familiemonument
Nabestaanden die zelf uiteindelijk een asschilderij erven, kunnen er bovendien voor kiezen om van één schilderij een heel familiemonument te maken. ‘Zo'n schilderij kan generatie op generatie mee. Je kunt een doek over laten schilderen met de as van een volgende overledene erbij en zo kun je natuurlijk eindeloos doorgaan. Oma, opa, vader, moeder, zoon en dochter, iedereen bij elkaar op één doek. Dat is uniek op de wereld. Wil een nabestaande het schilderij helemaal niet hebben, dan kan het altijd nog verbrand worden.’
Oma, opa, vader, moeder, zoon en dochter, iedereen bij elkaar op één doek
Wie bang is om per ongeluk een schilderij met menselijk as te kopen op een rommelmarkt, hoeft alleen even een blik op de achterkant te werpen. ‘Mocht het ooit gebeuren dat iemands huis wordt leeggehaald en het schilderij opeens op een vlooienmarkt verschijnt, dan kun je dat zien aan het speciale opschrift,’ vertelt hij als hij het voorbeeld omdraait.
De toekomstplannen van Askunst zijn nog lang niet afgerond en de ogen van De Jong lichten op als hij bedenkt wat hij nog meer wil creëren. ‘Ik heb nog zoveel plannen waarbij as als grondstof wordt gebruikt en niet als eindproduct. Alleen blijft dat voorlopig nog even geheim.’ Een schilderij laten maken bij Askunst, begint bij 250 euro. Dit ligt aan de keuze voor de kunstenaar, aangezien er internationaal bekende en minder bekende namen aan meedoen.
