Ooit liep ik achter een papoea aan in het voormalige Irian Jaya. We waren op jacht naar een koeskoes voor het avondmaal.
Niet dat ik het nou zo leuk vond om zo’n buideldiertje met verbijsterde blik stervend uit een boom te zien storten, met een lange bamboepijl dwars door z’n wollige lijf.
Maar ja, op Papoea zijn nu eenmaal vrij weinig supermarkten…
Wat ik wèl razend leuk vond om te zien, was de zelfverzekerde manier waarop mijn inheemse gastheer zich blootsvoets door het eucalyptuswoud bewoog.
Vol vertrouwen en zonder ook maar één keer naar de grond te kijken (koeskoesen zitten immers hoog in de bomen) spoedde hij zich in een gestaag tempo door het bos.
Ik kon mijn ogen maar niet losrukken van die brede, overduidelijk oergezonde voeten, waarop geen wondje, geen hielkloof te bespeuren viel.
DAT is nog eens stevig met je beide voeten op de grond staan!
Of –in onvervalst zweefjargon- ‘goed geaard’ zijn, wat dan weer betekent dat je stabiel bent en dus niet meteen omvalt of instort bij de eerste de beste grote of kleine ramp in je leven.
Ook in het rijke Westen vinden tegenwoordig steeds meer mensen dat het makkelijker is om te ‘aarden’ naarmate je vaker op blote voeten loopt en dus direct contact hebt met de aarde, zonder rubberen of leren schoenzooltje er tussen.
Zo is er vanuit Amerika een nieuwe trend overgewaaid: blootvoets sporten en wandelen in de vrije natuur.
Blote voeten-wandelpaden
Inmiddels zijn er in verschillende Europese landen, zoals Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Zwitserland en Engeland blote voeten-parken en wandelpaden aangelegd, die intensief worden onderhouden om te voorkomen dat mensen in scherpe dingen trappen.
Ook Nederland heeft (in het Limburgse Brunssum) inmiddels een eigen blote voeten-park en verschillende blote voeten-wandelpaden, zoals bij Kraggenburg (Flevoland), Opende (Groningen), Elsendorp (Noord-Brabant) en Twello (Gelderland).
Blootvoeters beweren dat ze zich meer één voelen met het leven en de aarde.
Dat is natuurlijk op zich al lekker, maar daarnaast zijn er ook nog specifieke lichamelijke gezondheidsvoordelen: blootsvoets lopen op verschillende ondergronden is goed voor je hart, bloedsomloop en bloeddruk, maar ook voor je coördinatievermogen, rugspieren en darmwerking en uiteraard voor je voeten zelf.
Lopen over diverse texturen verstevigt je voetspieren, pezen en banden en is een natuurlijke vorm van voetreflexologie, een 4000 jaar oude acupressuurtechniek uit China.
Een goed blote voeten-wandelpad voert je dan ook afwisselend over mos, bosgrond, kiezelsteentjes, steenkool, zand, houtknuppels, boomschors, klei, water en modder.
Speciaal voor mensen die graag blootsvoets wandelen of hardlopen, maar toch bang zijn om in een scherf of roestige spijker te trappen, zijn er inmiddels ‘schoenen’ te koop die eruit zien als een gebreide sok met tenen, gemaakt van een rubberachtig materiaal.
Maar dan ga je toch alweer een beetje richting sportschoen.
Niet dat dat nou zo erg is, want uiteindelijk gaat het natuurlijk vooral om de helende kracht van het wandelen zelf, in de natuur.
Aandachtsmoe?
Met name bij zorgen over werk en geld biedt de natuur het beste tegenwicht.
Hoe gestresster je hierover bent, hoe meer baat je hebt bij een stevige wandeling door de natuur, stelden wetenschappers vast.
Uit recent Fins onderzoek bleek zelfs dat Fins kantoorpersoneel het ‘binnenstappen’ van de natuur beschouwt als de meest effectieve strategie om bij te komen van een dag hard werken.
Werken (of studeren) vereist namelijk gerichte aandacht, wat veel energie kost en al gauw tot aandachtsmoeheid leidt.
Wie aandachtsmoe is, voelt zich al snel beter in een omgeving die vanzelf je aandacht trekt zonder dat het enige moeite kost.
De natuur vraagt je aandacht op een zachte, niet-dwingende manier: terwijl je naar een mooie boom, een zwaan op een meer of een zonsondergang kijkt, kun je tegelijkertijd in alle rust nadenken over ingewikkelde kwesties of een beetje voor je uit filosoferen over de zin van het leven.
Dat is bij televisiekijken wel anders!
Veel programma’s schieten zo’n heftig, indringend spervuur van beelden, indrukken en stellingen op je af (denk alleen al aan het razendsnelle spreken van Matthijs van Nieuwkerk in DWDD of een zenuwslopende mediainnovatie als ‘de week in soundbites’), dat kijken en tegelijkertijd wat reflecteren vrijwel onmogelijk is.
Doorratelen zonder adempauzes is inmiddels de norm geworden…
Gauw terug dus naar het wonder van wandelen.
Neem een hond
Lopen door de natuur verhelpt geestelijke vermoeidheid effectiever dan lopen door een bebouwde omgeving of relaxen in een luie stoel.
Bovendien levert wandelen vergeleken met andere sporten de minste blessures op.
Verder is wandelen door de natuur een probaat voorzorgsmiddel tegen hartziekten.
Professor Walter Willet van de universiteit van Harvard wijst er op dat vrouwen die gemiddeld drie uur per week wandelen, 35% minder kans hebben op een hartaanval.
Een half uur wandelen per dag leidt volgens Willet al tot indrukwekkende voordelen voor je gezondheid.
En hoe vaker en langer je loopt, hoe groter die gezondheidsvoordelen worden.
Het IVN biedt sinds kort ‘Biowalking’ aan: wandelingen door de natuur voor diabetici en psychiatrische patiënten.
In de door vetzucht geteisterde Verenigde Staten propageert de overheid inmiddels het nemen van een hond.
Maar als fervent hondenliefhebber lijkt mij dat nog geen garantie voor een gezonde leefstijl met lange dagelijkse boswandelingen, want honden delen helaas geen strafpunten uit als ze onvoldoende worden uitgelaten…
Een ander genezend aspect van een wandeling door de natuur is het inademen van frisse lucht.
Dit in tegenstelling tot fijnstof happen in de stad.
Frisse lucht in huis
Maar ook binnenshuis kan de natuur je een handje helpen om de lucht in je huis of kantoor een stuk frisser en gezonder te maken.
Daar zijn echt geen dure luchtzuiveringsapparaten voor nodig. En al helemaal geen spuitbussen met dennengeur.
Een paar strategisch opgestelde, ouderwetse kamerplanten maken al een wereld van verschil!
De NASA heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de zuiverende werking van kamerplanten op de luchtkwaliteit binnenshuis, omdat schone lucht in ruimtestations uiteraard erg belangrijk is.
Al in 1989 kwam het NASA Clean Air Study-rapport uit, met een lijst van doodgewone kamerplanten die niet alleen -zoals alle planten- koolstofdioxide (CO2) omzetten in zuurstof, maar daarnaast ook nog ongezonde stoffen zoals onder meer benzeen, formaldehyde en trichlooretheen uit de lucht halen, die vaak door bouwmaterialen en meubilair worden uitgewasemd.
De recente heisa rondom purschuim dat ter isolatie in kruipruimtes wordt gespoten en ziekmakende isocyanaten uitwasemt, maakt de NASA-bevindingen weer pijnlijk actueel.
Volgens het NASA-rapport wordt de lucht binnenshuis aanmerkelijk gezonder als je in een huis of kantoor van pakweg 160 vierkante meter minimaal vijftien grote planten neerzet van de volgende soorten:
Vrouwentongen (Sansevieria)
Graslelie (Chlorophytum)
Lepelplant (Spathiphyllum)
Klimop (Hedera helix)
Gerbera
Chrysant
Philodendron
Epipremnum
Aglaonema
Dracaena
Bamboepalm (Chamaedorea sefritzii)
en twee overbekende leden van de ficusfamilie: Ficus benjamina en Ficus elastica.
Gezonde zonnestralen
Een ander gezondheidsvoordeel van een flinke wandeling is zonlicht.
Hoewel we ons groeizame plekje in de kosmos rechtstreeks aan de zon danken, is de koperen ploert de laatste decennia in een behoorlijk kwaad daglicht komen te staan.
Als je vaak verbrandt door de zon kun je huidkanker krijgen, waarschuwen artsen.
Daarom wordt zonnebaden al jaren streng afgeraden, tenzij je een zonnebrandcrème met een beschermingsfactor boven de 15 gebruikt.
Maar zonnestralen op je huid activeren óók de aanmaak van vitamine D in je lichaam.
Vroeger dacht de wetenschap dat we deze vitamine vooral nodig hadden om rachitis (Engelse ziekte) te voorkomen.
Maar volgens Michael Holick van de universiteit van Boston, die al 30 jaar onderzoek doet naar vitamine D, is rachitis slechts het topje van de ijsberg.
Sinds kort wordt Vitamine D-tekort in rechtstreeks verband gebracht met nog veel meer ziektes, waaronder darm-, prostaat- en borstkanker, hartklachten, tuberculose, schizofrenie, multiple sclerose, gebroken heupen, osteoporose (botontkalking), periodontitis (tandvleesontsteking), psoriasis, hoge bloeddruk, (winter)depressie, diabetes, infecties en chronische pijn.
Hoe kunnen de stralen van de zon zo’n belangrijke rol spelen bij zó veel verschillende ziekten?
Het antwoord wordt gegeven door ons eigen lichaam: de meeste weefsels en cellen in ons lijf hebben speciale receptoren (ontvangers) voor vitamine D, een duidelijk teken dat deze vitamine van essentieël belang is voor onze algehele gezondheid.
Vitamine D kun je op drie verschillende manieren binnenkrijgen: via de zon, via vitaminepillen en via bepaalde etenswaren die van nature vitamine D bevatten (zoals vette vis, eigeel en uit het wild geoogste paddenstoelen) of waaraan vitamine D is toegevoegd (margarine).
Maar zonlicht is een véél belangrijker bron voor vitamine D dan voedsel!
Tijdens een zonovergoten zomervakantie maak je zo veel vitamine D aan, dat je lichaam een voorraad voor enkele maanden opbouwt.
Om zeker te weten dat je in Nederland en België voldoende vitamine D aanmaakt, is het raadzaam om tenminste twee keer per week met blote armen, benen, gezicht en liefst ook bovenlichaam midden op de dag –als de zon op zijn sterkst is- 10 tot 15 minuten te zonnen zonder zonnebrandcrème en zowel ‘s winters als in de vroege lente een multivitamine met vitamine D te slikken.
De gulden middenweg werkt hier niet: als je je insmeert met een zonnebrandcrème met beschermingsfactor 8, daalt je vitamine D-aanmaak met 97,5% en beschermingsfactor 15 remt de productie zelfs met 99%!
Multiple sclerose
Onderzoekers van de universiteit van Bristol toonden aan hoe belangrijk het voor zwangere vrouwen is om regelmatig een wandelingetje te maken als de zon schijnt.
Baby’s die op onze breedtegraad aan het eind van de zomer of in de herfst worden geboren, zijn gemiddeld iets groter en hebben sterkere botten dan baby’s die in de winter of vroege lente worden geboren.
Een tekort aan vitamine D in het embryonale stadium en de vroege kindertijd geeft later een verhoogde kans op Multiple Sclerose, een ziekte die veel meer voorkomt in noordelijke landen dan zuidelijke.
Volgens onderzoekers aan de medische faculteit van Harvard hebben mensen met veel vitamine D in hun bloed 62% minder kans om multiple sclerose te krijgen.
Het laatste woord is bij lange na nog niet gezegd over deze kwestie.
Veel onderzoekers wijzen op het verhoogd aantal melanomen (huidkanker) gedurende de laatste decennia, maar steeds meer onderzoekers zijn het er over eens dat West-Europeanen en Noord-Amerikanen beslist meer zonneschijn in hun leven kunnen gebruiken.
En véél meer natuur natuurlijk!
Dit artikel is het derde van een drieluik over de genezende kracht van de natuur. Hier deel een en twee.
Foto dauwtrapgras: Sue Popcorn
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door de auteur een kleine bijdrage te geven. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.
Lucienne van Ek
Journaliste met een zwak voor de natuur EN de menselijke natuur. Werkt(e) onder meer voor natuurmagazine Roots, Wereld Natuur Fonds, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en is mede-auteur van zeven boeken over de natuur.