De Nederlandse ambassade in Brasília staat in een lommerrijke wijk waar alleen maar ambassades staan. Heel erg veel mensen zullen de regenboogvlag die daar vandaag ter gelegenheid van de Internationale dag tegen Homofobie en Transfobie wappert dus niet zien, noch de regenboogvlaggen die de ambassades van Zweden, België en het Verenigd Koninkrijk in navolging van Nederland in de mast hesen.
Toch noemt Sergio Viula, ooit predikant in een baptistenkerk in Rio de Janeiro maar tegenwoordig spraakmakend homorechtenactivist, het een fantastisch initiatief. ‘Hiermee laat Nederland zien dat het mensen met een andere seksuele geaardheid niet alleen respecteert, maar ook éért. Brazilië zou zich aan dit soort landen moeten spiegelen,’ zegt Viula. ‘Wij wachten met smart op de dag dat onze president en onze regering zich op een dergelijke manier voor homorechten inzetten.’
Kees Rade, de Nederlandse ambassadeur te Brasília, benadrukt dat zowel Brazilië als Nederland veel waarde hechten aan LGTB-rechten. 'De handhaving van deze rechten in dit enorme land is echter een enorme uitdaging. Met het hijsen van deze vlag willen we, same met enkele andere Europese ambassades, deze handheving een stuentje in de rug geven.'
Goede timing
Het vlagvertoon is een symbolisch gebaar, maar komt op een belangrijk moment. Gisteren trad in Brazilië namelijk een besluit van de Nationale Rechtsraad (CNJ) in werking dat ambtenaren van de burgerlijke stand in het hele land verplicht om partnerschappen en huwelijken tussen personen van gelijk geslacht te voltrekken.
Homo’s en lesbiènnes konden volgens de Braziliaanse wet sinds 2011 al een partnerschap laten registreren en sinds 2012 in het huwelijk treden, maar in de praktijk leverde dat buiten de grote steden vaak problemen op. In Brazilië moet je om te trouwen naar een cartório, een kruising tussen een gemeentehuis en een notariskantoor. Tot gisteren mochten deze cartórios zelf bepalen of ze koppels van gelijk geslacht van dienst wilden zijn of niet. Het gevolg: veel weigercartórios. Daar is nu een eind aan gekomen.
Ingebakken homofobie
Per definitie mengen Nederlandse ambassades zich niet in de binnenlandse politiek van de landen waar ze gevestigd zijn. Toch is het vlagvertoon bij de ambassade in Brasília opvallend te noemen. Het besluit om alle Braziliaanse cartórios te verplichten homohuwelijken en -partnerschappen te voltrekken deed deze week toch weer stof opwaaien. In het van oudsher katholieke land, waar de laatste jaar of twintig evangelisch-christelijke kerken sterk in opkomst zijn, zit homofobie bij grote delen van de bevolking ingebakken.
Op slechts een paar kilometer afstand van de Nederlandse ambassade, in het Huis van Afgevaardigden, legt de zogenaamde bancada evangélica, een breed front van evangelisch-christelijke afgevaardigden van diverse politieke pluimage, de regering-Rousseff regelmatig het vuur aan de schenen. Onder druk van dit front zette Rousseff vorig jaar hoogstpersoonlijk een streep door voorlichting over homoseksualiteit op middelbare scholen.
Geweld
Dergelijke voorlichting is hard nodig, want Brazilië – dat zich de laatste jaren steeds meer profileert als homovriendelijke vakantiebestemming – scoort niet best als het gaat om geweld tegen homo’s, lesbiènnes en transseksuelen. Volgens statistieken van ’s lands oudste homorechtenorganisatie Grupo Gay da Bahia (GGB) werden er in Brazilië vorig jaar 338 homo’s, lesbiènnes en transseksuelen vermoord, een stijging van 27 procent in vergelijking met het jaar daarvoor.
Steun
De Nederlandse ambassade in Brasília steunt de strijd voor homorechten in Brazilië niet alleen symbolisch maar ook financieel, met subsidies en beurzen voor verscheidene projecten op dit gebied. Zo reisde activist Sergio Viula vorig jaar met een beurs van de Nederlandse overheid naar de Amsterdam Gay Pride om daarover in het Portugees en in het Engels te schrijven op zijn populaire blog.
In Den Haag begon gisteren in het kader van de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie de eerste internationale topconferentie over LGBT-emancipatie.
