ZWOLLE – Al zo’n zes, zeven jaar koesterde countertenor Sytse Buwalda zijn stille wens: een eigen professioneel ensemble. ‘Maar ja, ik had het druk. En de collega’s met wie ik dat dan graag zou doen, hadden het óók allemaal druk. Dus het kwam er niet van.’
Tot het coronavirus zijn intrede deed. In maart 2020 legde de eerste lockdown het cultuurleven lam en daarmee alle zangers het zwijgen op. Een verbijsterende ervaring, ontdekte Buwalda.
‘Langzaam bezonk de gedachte dat ik nu dus mijn passie niet meer kon uitoefenen. Maar in de zomer dacht ik opeens: ik wil gewoon zíngen.’
In een opwelling zocht hij contact met collega en stadgenote Heleen Koele. ‘Ik vroeg haar: “Zullen we samen de Bachmotetten gaan doen?” Want die vind ik altijd zo mooi. En ze zei meteen ja. Maar ze riep er ook achteraan: “En ik weet wel iemand die de zakelijke dingen goed kan regelen!”’
Driehoek
Sopraan Heleen Koele lacht: ‘Ja, want Sytse en ik zijn natuurlijk helemaal niet zakelijk hè? We vinden veel dingen leuk en we willen wel van alles, maar zoiets als subsidies aanvragen? Pfff, nooit gedaan…’
Buwalda: ‘Ik evenmin. Ik heb altijd al mijn projecten zelf gefinancierd of sponsors gezocht en de musici zelf uitbetaald. Ook als ik er zelf bij inschoot.’
Koele: ‘Maar subsidie is geld dat de overheid beschikbaar heeft gesteld voor cultuur. Dus waarom zouden we daar geen gebruik van maken? Ik wist alleen niet hoe dat moest.’
Buwalda: ‘Het was heel bijzonder hoe we binnen een paar dagen die driehoek hadden: Gerben Pol als zakelijk leider en Heleen en ik als artistiek leiders. En alle zangers die we belden om te vragen of ze meededen, zaten zelf óók thuis. En iedereen zei ja! Dus voor we het wisten was er een droom werkelijkheid aan het worden. Het bleek dat die lockdown tegelijk ruimte bood voor iets nieuws. Ik denk eigenlijk dat het anders niet eens gelukt was.’
Wereldpremière
Het Nederlands Bach Consort bestaat nu uit acht ‘vaste’ vocalisten; de instrumentalisten variëren al naar gelang het repertoire. En hoewel de zes Bachmotetten de aanleiding vormden, besloten Buwalda en Koele om die over twee programma’s te verdelen, aangevuld met meer eigentijdse muziek.
‘We hebben nu Victor Koulaphides gevraagd, een Grieks-Amerikaanse componist met wie ik al eerder heb gewerkt, om speciaal voor Het Nederlands Bach Consort een compositie te maken,’ vertelt Buwalda. ‘Met een tekst uit het Hooglied van Salomo, in een Nederlandse vertaling.’
Want dat wordt de kernformule van Het Nederlands Bach Consort: Bach in combinatie met een wereldpremière. Heleen Koele: ‘We kijken met Bach vooruit en terug, Bach blijft het hart van ons repertoire. Sytse weet heel veel van Bach. En ik heb in die 23 jaar bij het Nederlands Kamerkoor de nodige ervaring met hedendaagse muziek opgedaan.’
Organisch
Niettemin is het tweetal van plan om volgend jaar ook de Zwolse koordirigent Eugène van Boheemen erbij te betrekken, als repetitor: ‘Want we kunnen wel even een paar extra oren gebruiken om alles netjes onder elkaar te zetten en de klank te bij te schaven,’ legt Koele uit. ‘Maar waar we naartoe willen, is als ensemble zonder dirigent zingen. Puur op oogcontact en gehoor. We hebben ook meteen gezegd: we gaan níet beknibbelen op repetities!’
Buwalda: ‘Nee, het moet een goed geoliede muzikale machine worden. Of beter nog, één organisch geheel. Daarom kozen we bewust gekozen voor mensen uit Zwolle en omgeving. Weet je trouwens dat dit het eerste professionele vocaal ensemble in Zwolle is? Uiteraard hebben we wel steeds coronaproof gerepeteerd, met grote onderlinge afstanden; ruimte genoeg in die Grote Kerk. We hebben zelfs kunnen regelen dat het Academiehuis-Grote Kerk Zwolle onze officiële thuisbasis wordt.’
Toekomst
Heleen Koele: ‘We moeten nu wel ver vooruitplannen. De lockdown is voorbij en alle musici gaan weer aan het werk. En we willen graag dezelfde mensen houden, dus moeten we die bijtijds vragen. Zo kunnen we samen een mooie eigen koorklank ontwikkelen. Sytse is al aan het programmeren voor 2023…’
Bovendien, voegt ze eraan toe, hebben ze het Nederlands Bach Consort ook opgezet voor de toekomst. ‘Sytse en ik zijn allebei in de vijftig. We zingen nu al samen met collega’s die soms wel 25 jaar jonger zijn dan wij. En komt ooit het moment dat we zelf niet meer kunnen of willen meezingen, dan is het een platform voor jonge zangers.’
Identiteit
Never waste a good crisis – het is een van de beroemdste uitspraken van Winston Churchill, die het laatste jaar veelvuldig is aangehaald.
‘Nou, ik heb echt wel een poosje in een vette crisis gezeten,’ bekent Heleen Koele. ‘Opeens vroeg ik me af: “Wie ben ik nog, als ik niet zing?” Terwijl ik mezelf ook telkens voorhield: kom op, ik ben toch meer dan alleen een stém? Maar pas toen merkte ik hoezeer het zangvak onderdeel van onze identiteit is.’
Buwalda, peinzend: ‘Ja, wonderlijk. Je hele wereld stort in. En toch, uit die platgebrande puinhopen verrijst weer iets nieuws. Het Nederlands Bach Consort kwam er mede door de coronacrisis, vanuit onze intense behoefte om samen te zingen.’
1 t/m 4 juli 2021, in Zwolle, Breda, Amsterdam en Groningen
Meer info en tickets: www.hetnederlandsbachconsort.nl
