,,De titel suggereert iets ingewikkelds”, vertelt hoboïst Bart Schneemann. ,,Alsof ik wil beweren dat dit kunst is en belangrijker is. Belangrijker dan bijvoorbeeld Hollandse muziek die je vaak hoort. Dat is het zeker niet. Kunst heeft op zich geen waarde. Wat wel van waarde is dat elke vorm van kunst je intelligentie prikkelt of je emotie beroert.”
Wat is soefi?
De barokmuziek van Johann Sebastian Bach (1685-1750) spreekt voor zich, maar wat is soefi? In het kort: Het oorspronkelijke soefisme is een mystieke stroom binnen het islamitische geloof. ,,Het universeel soefisme van nu zou je een levensinstelling kunnen noemen, of een filosofie. Over het openstaan voor energie van iedereen om je heen.” Dit hedendaagse soefisme spoort aan tot eenheid en harmonie en het verbindt het oosterse en westerse gedachtegoed met elkaar.
Over Bach vertelt de artistiek leider verder dat die meer was dan alleen een godvrezend man en ijverig componist. Schneemannn denkt dat Bach een algemene denker was die ook zocht naar grote saamhorigheid. ,,Bach maakte een stap buiten zijn Lutheraanse geloof. De ‘Hohe Messe’ die hij schreef, is een liturgische mis in het Latijn; iets wat eigenlijk alleen in de katholieke kerk gebruikelijk was. Zo’n compositie maken was in die tijd gewaagd. Na de godsdienstoorlog van de eeuw daarvoor waren de katholieken de verkeerden en Lutheranen de goeden. Maar mijn persoonlijke mening is dat Bach niet alleen componeerde ten dienste van zijn geloof. Daarvoor was zijn muziek te universeel. In zijn wereldlijke cantates schreef hij ook over hoop en de zin van het leven.”
Mathilde Wantenaar
Om de unieke muzikale verbinding te zoeken tussen Bach en Perzische soefimuziek vond hij de Iraanse muzikanten: zangeres Haleh Seyfizadeh en tar-speler (tokkelsnaarinstrument) Ali Ghamsar. ,,Beiden hadden nog nooit in Nederland opgetreden. Het zijn geweldige muzikanten en ze zijn zeer integer. Ik vroeg componiste Mathilde Wantenaar delen uit de ‘Hohe Messe’ te arrangeren. Haleh zingt de mooiste aria’s in het Arabisch. Wat ze zingt is niet onherkenbaar. Je herkent de bekende delen als het ‘Agnus dei’ en het ‘Credo’. De muziek van Bach blijft overeind, maar dan geïnfiltreerd door de Iraanse soefimuziek.” Brengt het concert een spirituele ervaring? ,,Dat weet ik niet, maar als je er voor openstaat en niet teveel bij nadenkt, dan zou dat zomaar kunnen gebeuren.”
‘Bach en Soefi’ met het Nederlands Blazers Ensemble. Medewerking: Haleh Seyfizadeh (zang) en Ali Ghamsar (tar) en de Nederlandse theorbe-speler David Mackor en de Canadese sopraan Elisabeth Hetherington. Foto: Peter Lodder www.nbe.nl
