Hartverscheurende taferelen van ondergelopen dorpen en mensen op de vlucht sjouwend met stoelen, matrassen en televisies. Colombia beleefde eind 2010, begin 2011 de ergste overstromingen sinds mensenheugenis. Miljoenen mensen werden overrompeld door het water, gevolg van felle regens. Maar ook van menselijk handelen. Er wonen te veel mensen dichtbij de rivieren.
Het was de Colombianen duidelijk dat ze dit probleem niet alleen konden oplossen en president Juan Manuel Santos belde de Nederlandse ambassade in Bogotá. Experts van verschillende ingenieursbureaus, waaronder Royal HaskoningDHV, en onderwijsinstellingen uit Nederland kwamen met Colombiaanse collega’s praten over oplossingen. De eerste projectplannen zijn al afgeleverd en bijvoorbeeld in de stad Cali in het zuiden is begonnen met de uitvoering. Het gaat daar om versterking van een dijk en verplaatsing van een grote woonwijk die in een te groot risicogebied ligt.
Dijkdoorbraak
Een veel groter project is nu het Canal del Dique, het Dijkkanaal, een belangrijk scheepvaartkanaal in het noorden van Colombia. Dat kanaal werd in de zeventiende eeuw door de Spanjaarden gegraven om de stad Cartagena te verbinden met de rivier de Magdalena, die dé verbindingsweg was naar het zuiden, waar onder andere de hoofdstad Bogotá ligt. Een dijkdoorbraak eind 2010 bracht drie miljoen mensen in de problemen. 5400 hectaren land liepen onder water.
Het Colombiaanse Adaptatiefonds, speciaal opgericht om de projecten in goede banen te leiden, schreef een tenderprocedure uit. De inschrijvende bedrijven moesten een ontwerp maken om het gebied veiliger te maken door ingrepen in het kanaal. Maar er moest ook gekeken worden naar zaken als verbindingen met nabijgelegen wetland-gebieden (natuurbeheer dus) en de drinkwatervoorziening en irrigatie van landbouwgronden in de streek.
Er zijn nu twee grote consortia overgebleven in de race om dit grote werk te gaan doen: een Colombiaans-Amerikaans consortium genaamd Moffat & Nichols Colombia SAS en het Colombiaans-Nederlandse consortium bestaande uit de firma’s Gomez Cajiao en Royal HaskoningDHV. Beide hebben een offerte ter waarde van ruim 21,5 miljoen euro uitgebracht.
De tweede helft van mei wordt de keuze van het Adaptatiefonds verwacht.
Hoge waterstanden voorspellen
Intussen zitten de Colombianen en Nederlanders ook op andere fronten niet stil. Het Delftse instituut voor hoger onderwijs op het gebied van water en milieu UNESCO-IHE werkt samen met de Nederlandse collega Deltares en verschillende instanties in Colombia om een systeem te ontwikkelen dat hoge waterstanden in de rivieren voorspelt.
Het systeem kijkt niet alleen naar hoe de rivier zich gedraagt, maar gebruikt ook de weersvoorspellingen, om zo lang mogelijk van te voren te kunnen voorzien dat het waterpeil in de rivier zal stijgen, of dalen! Bij een te laag waterpeil kan bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening in gevaar komen. De voorspelling maakt het mogelijk om maatregelen te nemen en de schade te beperken.
In drie stroomgebieden wordt al daadwerkelijk een pilotproject opgezet om zo’n geïntegreerde hoogwatervoorspelling te kunnen doen. “Wij hebben hier veel ervaring mee in Nederland, zegt dr. Micha Werner van UNESCO-IHE en Deltares, die in Cali bij een Colombiaanse partner-universiteit aan het werk is. “Nog dit jaar moet dit project gaan draaien. Maar soms gaan dingen langzaam in Colombia.
De grillen van La Niña
Werner is ook betrokken bij het opzetten van een Colombiaans-Nederlands netwerk op het gebied van water en risicobeheer. Hierbij zullen meer Nederlandse universiteiten betrokken zijn, zoals Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en Wageningen. Om kennis te delen met de Colombiaanse universiteiten en beter voorbereid te zijn op de grillen van La Niña, het klimaatverschijnsel dat verantwoordelijk is voor de harde regens in Colombia.
