Een kerstcadeau heeft de Nicaraguaanse regering het kanaal al genoemd. 22 of 24 december start de Chinese HKND-Groep de werkzaamheden voor het omstreden kanaal, dat de Atlantische met de Stille Oceaan moet verbinden, net als het zuidelijker gelegen Panamakanaal. Volgens media in het Midden-Amerikaanse land beginnen de Chinezen met de aanleg van toegangswegen en het aanvoeren van zwaar materieel.
Er komen ook veel Chinese werkkrachten. Hoeveel het er zijn, is nog niet duidelijk, maar dat veel Nicaraguanen ze niet in hun land willen hebben wel. “Chinezen eruit!”. klinkt het steeds harder bij demonstraties door het hele land. Mensen vrezen hun huizen en land te verliezen en vrezen voor de gevolgen voor de natuur en het belangrijke Nicaraguameer. Dat meer vormt onderdeel van de voorgenomen route. Milieu-experts denken dat het meer gaat verzilten door het contact met de zee en dat daardoor blijvende schade aan flora en fauna in en rond het meer.
En dat terwijl regeringsadviseur Paul Oquist in Nicaragua alleen maar voorspoed heeft voorspeld: het bruto nationaal product van het straatarme Nicaragua gaat vervierdubbelen, denkt hij. “Kijk maar naar Panama, waar ze nu het kanaal aan het verbreden zijn”, juichte hij tegen de Zweedse journalist Dick Emanuelssen, die hem voor de camera een half uur over de plannen ondervroeg. Volgens Oquist gaat het kanaal zeker 1,5 miljoen banen voor Panama opleveren.
Herbebossing
Oquist wist zelfs te melden dat het kanaal goed is voor natuurbehoud. Door de groei van de economie zal de regering meer geld hebben voor herbebossing. Hoeveel bos er verloren gaat door de aanleg van het 278 kilometer lange kanaal liet de adviseur wijselijk buiten beschouwing.
HKND houdt de kaken op elkaar over de investeerders die nodig zijn om het kanaal, de spoorlijn, de twee havens, twee vliegvelden, een oliepijplijn en nog zo wat zaken die onderdeel uitmaken van het project te kunnen realiseren. Herhaaldelijke verzoeken tot informatie hebben tot nu toe niets opgeleverd.
De milieustudie, die eigenlijk eind dit jaar had moeten worden afgerond, ziet pas in april of mei van 2015 het licht. Kennelijk zien de Nicaraguaanse regering en HKND er geen been in om toch maar vast te beginnen.
Een aantal zaken valt ondertussen op.
Niet rendabel
De Chinese regering voert serieuze gesprekken met Brazilië en Peru over een spoorlijn die het Braziliaanse achterland, waar onder andere de soja wordt verbouwd die in grote hoeveelheden naar China wordt geëxporteerd, moet ontsluiten. Zo kan de soja naar Peru’s Stille-Oceaankust en hoeft ze niet meer naar de overbelaste haven van Santos in het zuidoosten van Brazilië en kan dus ook zonder dat er een kanaal voor nodig is vanuit Peru de Stille Oceaan worden overgestoken.
Op een havenconferentie in de Caribische stad Cartagena in Colombia dit najaar zeiden experts uit de sector dat een kanaal in Nicaragua absoluut niet rendabel is. De meeste schepen steken van de oostkusten van Noord- en Zuid-Amerika de Atlantische Oceaan over en varen onder Afrika door of nemen de Middellandse Zee en het Suezkanaal om de havens in het oosten van Azië te bereiken.
Ook denken deze experts dat de kosten van het project in Nicaragua – eerst werd er uitgegaan van 40 miljard dollar, nu lopen die ramingen al tegen de 50 miljard – ernstig onderschat worden. “Het wordt eerder 100 miljard”, zei Paul Gallie, directeur van APM Terminals in Cost Rica, waar APM Terminals de haven Moín ontwikkelt.
Het algehele gevoel is dat de Chinezen hun invloed in Latijns Amerika willen uitbreiden, maar daarvoor hoeven ze in Nicaragua geen kanaal te graven. Ze kunnen ook beginnen met de aanleg van andere onderdelen van het grote kanaalproject. Maar toch.
Panamakanaal belangrijker
The Economist signaleert in een artikel op 15 november getiteld The Pacific Age een toenemend belang van de het Stille-Oceaangebied. “Het Middellandse-Zeegebied is de oceaan van het verleden, de Atantische Oceaan is de oceaan van het heden en de Stille Oceaan is de oceaan van de toekomst”, schrijft het blad veelbetekenend. De APEC-landen (Asia-Pacific Economic Cooperation) zijn goed voor bijna de helft van de wereldhandel. Sinds de millenniumwisseling is de middenklasse in Latijns Amerika verdubbeld, maar die in de armere delen van Azië is zelfs verzevenvoudigd.
De vraag naar energie is in Oost-Azië sterk gegroeid. Een deel van het aanbod komt uit Canada en de Verenigde Staten: (schalie)gas. Maar ook Mexico, dat zijn olieproductie heeft opengesteld voor buitenlandse investeerders, is een speler van formaat aan het worden. En dat betekent winst voor het Panamakanaal en een eventueel Nicaraguakanaal. De route tussen de Golf van Mexico en Oost-Azië via de Stille Oceaan is 11 dagen korter dan die onder Azië door via het Suezkanaal, schrijft The Economist. Volgens het blad gaat het Panamakanaal 9/10 van de hele LNG (liquefied natural gas)-wereldvloot voor zijn rekening nemen.
Zowel de Verenigde Staten als China proberen hun invloed in het Stille-Oceaangebied uit te breiden. Allebei onderhandelen ze met een groep landen over een vrijhandelsverdrag. Het Trans-Pacific Tradepartnership waarover de Verenigde onderhandelen is veelomvattender, omdat het naast Aziatische landen en Australië en Nieuw-Zeeland ook Canada, Mexico, Peru en Chili binnenboord heeft. China onderhandelt vooralsnog alleen met Zuidoost-Aziatische landen en Australië en Nieuw-Zeeland. Maar dat het zijn invloed in de Amerika’s wil uitbreiden is wel duidelijk.
In achtertuin van VS
De website voor logistiek nieuws JOC merkte onlangs op dat het Nicaraguakanaal voor China net als het Panamakanaal indertijd voor de Verenigde Staten, eerder uit geopolitieke dan uit economische overwegingen wordt aangelegd. Internationale analisten zien de plannen als een manier voor China om zijn stempel te drukken op de wereldhandel(sroutes). Het is volgens hen om dezelfde reden als waarom China zoveel infrastructurele projecten in Afrika is aangegaan. Deze analisten twijfelen er ook niet aan dat de Chinese regering achter de plannen zit. “Naarmate dit project vordert, zou het een zeer belangrijk prestigeproject voor de Chinese regering kunnen worden”, zei de hoogleraar interrnationale economie Richard Feinberg tegen JOC.
Ondertussen is het voor de Chinezen geen al te groot risico om de spade in Nicaragua in de grond te steken. Tijd genoeg om in het veelomvattende project prioriteiten te stellen. Haast is er ook niet. President Ortega heeft HKND vijftig jaar gegeven om de zaak te bouwen en exploiteren. Dat kan nog eens met vijftig jaar worden verlengd. In welk land in de achtertuin van de Verenigde Staten krijg je dat voor elkaar? De enige die roet in het eten kan gooien is het Nicaraguaanse volk, dat steeds luider protesteert. Maar de volgende presidentsverkiezingen zijn pas weer in november 2016.
