Eigenlijk is Guillem Ferrer (36) een beetje teleurgesteld. ‘Ik had op meer stemmen voor Podemos gehoopt’, legt hij uit. ‘Helemaal na de peilingen van zaterdag. Die geven aan dat we de tweede grootste partij van Spanje zouden worden.’
Ferrer is een van de vele Podemos-aanhangers die zich vanavond verzameld hebben op het Reina Sofia-plein in Madrid. Twee uur daarvoor is duidelijk geworden dat de nieuwe linkse partij Podemos met 69 zetels nu de derde partij van Spanje is. Met 123 van de 350 zetels is de conservatieve regeringspartij Partido Popular nog steeds de grootste partij van Spanje. Maar de conservatieven raakten wél de absolute meerderheid van de afgelopen vier jaar kwijt. De socialisten wisten 90 zetels te bemachtingen.
Einde oude politiek
Met deze verkiezingsuitslag lijkt er een een einde gekomen aan de oude politieke situatie in Spanje. Sinds het begin van de democratie in 1978 waren de rechtse Partido Popular en de socialistische PSOE bijna beurtelings aan de macht, andere partijen kwamen daar niet tussen. Maar het falen van de socialistische regering aan het begin van de economische crisis en het harde bezuinigingsbeleid en de corruptieschandalen tijdens de regering van de Partido Popular maakten dat de kiezer zijn vertrouwen in de gevestigde politieke partijen verloor.
De kersverse anti-Europese partij Podemos wist goed op deze onvrede in te spelen. Leider Pablo Iglesias (37) beloofde een einde te maken aan de corruptie en de ongelijkheid en wist daarmee veel stemmen te winnen. Afgelopen januari, toen Podemos slechts één jaar bestond, was de partij volgens de peilingen zelfs de grootste van Spanje.
Ciudadanos
Maar de afgelopen maanden ging het de partij van Iglesias minder voor de wind. De partij koos voor een minder radicaal discours, maar verloor daarmee ook een deel van haar geloofwaardigheid. Met de plotselinge opkomst van Ciudadanos, een Catalaanse partij die zich als het centrumrechtse alternatief voor de traditionele en corrupte partijen presenteerde, had Iglesias er een concurrent bij. Ciudadanos-leider Albert Rivera (36) stond ook verandering en beloofde tevens op te treden tegen de corruptie. Maar de partij is gematigder en daarmee een aantrekkelijk alternatief voor twijfelende kiezers die Podemos te radicaal vonden. De afgelopen weken stond Ciudadanos dan ook gelijk met Podemos in de peilingen. Verrassend genoeg haalde de nieuwe centrumrechtse partij slechts veertig zetels.
Gemengde gevoelens
Guillem Ferrer is niet de enige op het Reina-Sofia plein die niet euforisch is. Veel mensen geven aan niet goed te weten of ze blij of teleurgsteld zijn. Volgens Enrique Marin (32) is de uitslag zowel een verlies als een overwinning. ‘De afgelopen maanden ging het helemaal niet zo goed met Podemos’, zegt hij. ‘Wat dat betreft mogen we dik tevreden zijn. Maar een jaar geleden zag het er naar uit dat we in ieder geval de PSOE voorbij zouden streven. Dat is niet gebeurd en heel jammer.’
De wisselende emoties onder de Podemos-aanhangers hebben ook te maken met het feit dat niemand eigenlijk weet wat deze verkiezingsuitslag voor gevolgen zal hebben. De zetels zijn dusdanig verdeeld dat er een coalitie van verschillende partijen gevormd zal moeten worden. Podemos is voor het vormen van een coalitie niet alleen afhankelijk van de kleinere linkse partijen, maar ook van de traditionele PSOE. Of deze laatste bereid is om met Podemos in zee te gaan, is nog niet gezegd.
Opnieuw verkiezingen?
Ferrer acht de kans groot dat de partijen er niet uitkomen en de Spanjaarden over twee maanden opnieuw naar de stembus zullen gaan. Dat vindt hij niet erg, integendeel. ‘De belangrijke politieke spelers zijn veel te verschillend om een coalitie te vormen’, legt hij uit. ‘Bovendien verliest Podemos haar geloofwaardigheid als ze een coalitie aangaan met de PSOE. Dan kunnen ze hun beloftes aan de kiezer niet waarmaken. Ik weet zeker dat als we over twee maanden weer verkiezingen hebben, Podemos dik wint. ’ Zijn vriendin Carmen Velaz (36) is het daar niet mee eens. Ze gelooft dat de linkse partijen er alles aan zullen doen om er samen uit te komen. ‘Want’, zegt. ‘Het is helemaal niet gezegd dat we het beter doen bij volgende verkiezingen. Veel te riskant.’
