Mijn man houdt erg van voetballen. Hij raakte vorig jaar geblesseerd. We gingen direct naar het ziekenhuis. Maar daar ontstonden problemen. Als je ongedocumenteerd in Nederland verblijft, heb je geen zorgverzekering. Hoewel de wet zegt dat iedereen recht heeft op zorg, ziet dat er in de praktijk anders uit. Het ziekenhuis eiste vooraf een betaling tussen de 350 en 500 euro. Dat bedrag konden wij niet betalen. Het ziekenhuis wilde mijn man daarom niet opnemen. Ik belde daarom met Gianni da Costa, die zich inzet voor ongedocumenteerden in Amsterdam. Hij wees het ziekenhuis op hun zorgplicht. Na dat gesprek kon mijn man plotseling wel geholpen worden.
Vier jaar geleden vertrokken mijn man en ik met onze twee dochters uit Brazilië. Omdat het een veilig land is, en Nederland er een visumvrij verdrag mee heeft, kunnen Brazilianen hier negentig dagen als toerist verblijven.
In Brazilië is veel criminaliteit en wij wilden onze dochters daar niet in laten opgroeien. Omdat mijn broer – ook ongedocumenteerd – in Amsterdam woonde, was de keuze snel gemaakt. Je zou misschien zeggen dat Portugal meer voor de hand ligt omdat ze er dezelfde taal spreken, maar het minimumloon is daar vele malen lager. Wij dachten daar geen toekomst te vinden. Op dit moment wonen 15.000 ongedocumenteerde Brazilianen in Amsterdam, een hele gemeenschap.
Huur cash ophalen
In het dagelijks leven word ik weinig geconfronteerd met het ongedocumenteerd zijn. Het staat niet op mijn voorhoofd, dus ik leef als alle mensen in Amsterdam mijn leven. Wel is dat anders dan bij mensen die wel de juiste documenten hebben.
Zo kunnen wij niet op een normale manier een huis huren. Er zijn twee opties: Of een sociale huurwoning als onderhuurder bewonen, of een huis huren bij een particulier. Het eerste hebben we een tijdje gedaan. We betaalden voor een studio 1150 euro huur per maand. De intermediair die ons de woning aanbood, verlangde ook een bijdrage van 1150 euro. Daarnaast moesten we vooraf drie keer het maandbedrag als borg betalen (3450 euro). Toen de gemeente daar na een zes maanden achter kwam, kregen we niets van onze verhuurder terug, hoewel we het pand goed achterlieten. Het huren van een sociale huurwoning leverde ons toentertijd veel stress op. Nu zitten we in Amsterdam Osdorp in een driekamerappartement van een particuliere verhuurder. Per maand vraagt hij voor 81 vierkante meter 1750 euro aan huur. Daar komt nog 350 euro bij voor gas, water en licht. Dat is onbetaalbaar voor ons. Daarom delen we het appartement met een gezin van drie personen. Omdat ons gezin iets groter is, betalen wij zestig procent van het totaalbedrag van de huur en voorzieningen, 1260 euro.
Dit jaar heeft de verhuurder het bedrag al tweemaal verhoogd. Betalen via de bank gebeurt niet, hij komt maandelijks het bedrag cash ophalen. Deze bedragen zijn niet ongewoon voor ongedocumenteerden. Er zijn zelfs verhuurders die maandelijks 2500 euro in rekening brengen. Bezwaar maken gaat niet, want we zijn ongedocumenteerd.
Stressvol
Mijn man en ik werken allebei, maar niet ‘wit’. Vanuit Brazilië heb ik een diploma voor accountancy. Nu maak ik huizen schoon, wat ik evengoed leuk vind. Ik heb achttien adressen, per maand levert dit pakweg 1000 tot 1500 euro op.
Omdat ik niet in vaste dienst ben, kunnen mensen makkelijker afzeggen. Dat geldt bijvoorbeeld voor vakanties of ziekte, maar ook als iemand werkloos raakt. Zo was ik gisteren bij een klant waar ik vier jaar kom, die zijn baan was verloren. Ik weet nu al dat ik volgende week hoor dat ik niet meer hoef te komen.
Mijn man werkt in de bouw als elektricien en schilder. Per werkdag ontvangt hij zo’n honderd euro. Hij brengt maandelijks ongeveer hetzelfde bedrag binnen als ik. Ook hij weet niet van tevoren hoeveel werk er zal zijn en daarom wisselt ons inkomen sterk. Dat is stressvol voor ons, omdat we nooit zeker weten of we goed uitkomen.
Onze dochters zitten nog op school. De oudste is net geslaagd voor de havo en de jongste begint straks aan het laatste jaar. Lange tijd leek het erop dat ze niet door konden studeren. Zij zijn per slot van rekening ook ongedocumenteerd. Toch was er pas goed nieuws. De gemeente tekende een convenant met Amsterdamse universiteiten en hogescholen om jaarlijks tien ongedocumenteerde migranten toe te laten tot het hoger onderwijs. Onze oudste is daar nu voor ingeschreven.
Als ik opnieuw de keuze zou moeten maken om in Brazilië te blijven of hier ongedocumenteerd te leven, zou ik zonder twijfel voor het laatste kiezen. Hier is veiligheid en vrijheid, om te gaan en te staan waar je wilt. Onbetaalbaar.
