Een opgewonden gezoem klinkt in de hal van het Shanghai Oriental Art Centre. Precies zestig jaar geleden begon de Chinese Revolutie en de autoriteiten hebben een feestelijk concert georganiseerd. De hypermoderne concertzaal uit 2005 is uitverkocht. Toch ontbreken de politieke pakken, de macht is hier overgenomen door de nieuwe elite die massaal haar kroost heeft meegenomen. Overal lopen echtparen met één kind, dat ofwel is uitgedost in jasje-strikdasje ofwel in een al dan niet subtiele prinsessenjurk. Ze zijn hier om een plaatsgenoot in actie te zien.
Flaporen
Een tengere gestalte loopt het podium op, hij is van hetzelfde bouwjaar als een groot deel van de toeschouwers. De net twaalf geworden Niu Niu heeft een perfect zittend rokkostuum aan, alleen zijn flaporen doen afbreuk aan het perfecte plaatje. Moeizaam glimlachend neemt hij het applaus in ontvangst, hij vergeet het publiek achter zich te groeten. Eenmaal achter de toetsen ontspant het wonderkind zich en begint sonate K279 van Mozart te spelen. Een technisch perfecte uitvoering, waarbij hij direct in staat blijkt de Steinway te laten zingen. Toch is deze sonate nog maar kinderspel vergeleken wat Niu Niu nog meer op het programma heeft staan: Debussy, Beethoven en Liszt. Dit is een concert met veel kinderen in de zaal, maar zeker geen kinderconcert.
Na elk deel van het programma applaudisseert de kinderschare enthousiast, al treedt snel een vermoeidheid op bij de jonge toeschouwers. ‘Ik wist dat het zwaar voor mijn zoontje zou worden’, fluistert een jonge vader in volmaakt Harvard-Engels in mijn oor, ‘maar ik vind het belangrijk dat hij ziet wat je allemaal kunt bereiken, als je maar hard studeert. Nu besteedt hij slechts een uur per dag aan de piano.’ De zesjarige dreumes heeft na een half uur genoeg van het pianogeweld, langzaam valt hij in slaap tegen zijn vaders schouder.
Vergeleken met Niu Niu heeft de kleine nog een lange weg te gaan. Niu Niu begon al op zijn derde ongevraagd mee te spelen met de leerlingen van zijn vader, een pianoleraar uit Xiamen. Al snel begon hij op gehoor stukken uit te voeren, inmiddels studeert hij zo’n drie tot vier uur per dag en heeft hij les op het Shanghai Conservatory of Music, het pianistische epicentrum in een pianogek land. Want na de vioolhype in de jaren tachtig heeft de Chinese elite zich inmiddels bekeerd tot de piano. Lokale producent Pearl River claimt 280 instrumenten per dag te produceren, het aantal spelers wordt op zo‘n 15 miljoen geschat. Slechts enkelen zullen slagen in een professionele carrière. Desondanks heeft het internationale succes van Lang Lang en Yundi Li (zij won in 2000 het Chopin-concours van Warschau) het enthousiasme van vele ambitieuze ouders alleen maar vergroot.
Platencontract
Daarbij is geen opoffering te groot. Zoals Lang Langs vader jarenlang met zijn zoon in een krot in Peking bivakkeerde, zo woonde Niu Niu alleen met zijn moeder in een kleine woning in de Franse wijk. Alleen een hondenmascotte op de piano in zijn slaapkamer herinnerde aan zijn vader. Papa is pas sinds kort overgekomen, een platencontract van zijn zoon als jongste artiest ooit met de Chinese tak van EMI biedt de familie meer financiële ruimte. Lang Langs vader wilde nog wel eens zijn handen gebruiken om zijn zoon te ‘stimuleren’, Niu Niu’s ouders houden vol dat hun zoon uit zichzelf studeert. Het helpt dat hij maar één keer naar een Mozart-sonate hoeft te kijken om hem uit zijn hoofd te leren. De Goldberg Variaties van Bach kosten hem een week. Ook een pianotechnische monstruositeit als Balakirevs Islameykomt na een recordtijd foutloos uit zijn vingers. De tiener heeft 25 avondvullende programma’s in zijn hoofd gestampt.
Wordt Niu Niu de nieuwe Lang Lang? Zijn makkelijk te onthouden naam heeft hij mee. Eigenlijk heet hij Zhang Shenglian, Niu Niu (‘kleine koe’) is een bijnaam die refereert aan zijn geboortejaar 1997, het Chinese jaar van de os. Als het om internationale concerten gaat, heeft Niu Niu al recitals in Londen, Hamburg, Zürich achter de rug. Nationale bekendheid kreeg hij twee jaar geleden door een nieuwjaarsconcert op tv. Maar kan hij de flamboyante uitstraling van Lang Lang evenaren?
Op de Chinese conservatoria wil de nadruk nogal eens liggen op het technisch perfect uitvoeren van composities. Een olympische sport: hoe sneller, hoe beter. Ook Niu Niu heeft soms de neiging als een racemonster naar de finish te scheuren. Maar voor een twaalfjarige laat hij al verrassend muzikaal inzicht horen in de stukken die hij speelt. Gedeeltelijk door zijn leraar, de Australische virtuoos William Chen, na te spelen, voor een deel op basis van zijn eigen emoties. ‘Als ik verdrietig ben, speel ik een mineur stuk, als ik vrolijk ben iets anders’, verklaarde hij in de LA Times.
Crowdpleaser
Op het podium moet er nog het nodige aan zijn uitstraling gebeuren. Makkelijk is het niet om een zaal kinderen te entertainen, toch haalt de tiener koelbloedig de eindstreep. De ene helft van de zaal is in slaap gevallen, de anderen zitten ongeduldig klaar met een dvd om een handtekening binnen te halen. Maar eerst moet er een eindeloze reeks boeketten in ontvangst genomen worden. Verlegen ondergaat het wonderkind alle belangstelling. Met eindeloos geduld zal hij later alle dvd’s ondertekenen. Niu Niu is nog geen crowdpleaser als de unieke Lang Lang, maar hij heeft zeker het stamina om zover te komen.
Verschenen in: Vrij Nederland
