Al eeuwen kronkelen in het noorden van Thailand in februari en maart de rookpluimen omhoog.
Van de velden in de rivierdalen, waar dorpelingen na de oogst hun afval verbranden.
Uit de bossen tegen de hellingen, waar hele families struikgewas wegbranden om de groei van eetbare paddenstoelen te bevorderen en tegelijkertijd het jagen op klein wild te vergemakkelijken.
En vooral van de sterk glooiende veldjes hoger in de bergen, waar keuterboertjes na de oogst van maiskolven hele akkertjes vol plantenrestanten met wortels en al in brand steken. Dat is een snelle en goedkope manier van ruimen: met de hand kost het teveel tijd, machinaal kost het teveel geld. Het is bovendien een slimme werkwijze, want de as zorgt – samen met de regen, die in april komt – voor vruchtbare grond.
Charmant en rustiek niet meer ‘charmant en rustiek’
Schrijvers van nog niet eens zo oude reisgidsen noemen het rokende landschap rond steden als Chiang Rai, Nan en Chiang Mai ‘charmant en rustiek’.
Maar rond de eeuwwisseling ontstaan klachten over smog. En die nemen jaarlijks toe. Vooral uit het veel toeristen trekkende Chiang Mai, de tweede stad van het land – net zo groot als Amsterdam – in het dal van de Ping-rivier, waar de rook steeds vaker en langer blijft hangen.
‘Geklaag van verwende buitenlanders’
Autoriteiten doen protesten jaren af als ‘geklaag van verwende buitenlanders’ en ‘gezeur van milieufreaks’.
Maar sinds maart 2015 is, kan de overheid de problemen niet meer te ontkennen en is opeens sprake van een ‘jaarlijks terugkerende milieuramp’.
Vliegtuigen kunnen niet landen door smog
De gezondheidsminister spreekt van een onacceptabel probleem, nadat een recordaantal van 40.000 Thai zich met brandende ogen en ademhalingsmoeilijkheden bij ziekenhuizen meldt. Hij roept op om binnen te blijven of in elk geval mondkapjes te dragen. Zo’n 200.000 van die beschermlapjes laat hij in de regio verspreiden.
En als voor het eerst vliegtuigen vol toeristen door smog niet kunnen landen, roept ook de Kamer van Koophandel van Chiang Mai op tot actie – het bedrijfsleven van de ‘Roos van het Noorden’ draait grotendeels op het toerisme.
‘Het is de schuld van 7-Eleven’
De voorzitter van de lokale bedrijvenorganisatie weigert de brandstichters in dalen, bossen en bergen de schuld te geven. Die doen niet anders dan wat hun vaders en grootvaders ook deden. Daar is niks mis mee. Dat is cultureel erfgoed.
Hij kapittelt de grote agro-industrieën met hun hoofdkantoren in het ver weg in het zuiden gelegen Bangkok. Voedingsbedrijven als de multinational CP, onder andere eigenaar van de supermarktketen 7-Eleven met winkels op elke straathoek.
‘Die profiteren van de toegenomen welvaart en verkopen steeds meer varkens- en kippenvlees. En die beesten voeden ze met dierenvoedsel gemaakt van mais. Steeds meer mais. Mais dat de boeren in het noorden verbouwen en oogsten voor een eenzijdig door de bedrijven vastgestelde prijs. Die prijs is zo hoog dat de boeren graag meer produceren, maar niet hoog genoeg om milieuvriendelijker te werken.’
Thai verlinken elkaar niet
De in het noorden verbouwde mais was – naast rijst – altijd bedoeld voor het voeren van de eigen kippen en varkens of hoogstens ook voor de lokale markt. In die tijd werd het arsenaal aan akkertjes nauwelijks uitgebreid. Maar de fors toegenomen vraag naar mais, heeft sinds 20 jaar gezorgd voor een ongekende uitbreiding.
Boeren vergrootten niet alleen de bestaande velden, zodat elk stukje eigen grond optimaal wordt gebruikt. Maar diep in de bossen en hoog in de bergen werden ook nieuwe akkers gemaakt. Legaal en vooral illegaal. Niemand die er iets van zei. Je verlinkt elkaar niet.
Satellietfoto’s tonen 80.000 brandhaarden
Recente satellietbeelden tonen in het noorden van Thailand – en aan de andere kant van de grens in Myanmar en Laos – bijna 80.000 brandhaarden. Groot en klein.
(De smog die verder weg in Zuidoost-Azië wordt geproduceerd, deert Chiang Mai en omgeving niet. Niet direct althans, want dit alles draagt niet bij aan vermindering van het broeikaseffect – en dat raakt ons allemaal.)
De voorzitter van de Kamer van Koophandel zegt zeker te weten dat het in 6 op de 10 gevallen in Thailand gaat om maisvelden. Niemand die hem tegenspreekt. Als het branden van die velden niet meer nodig is, betekent dat volgens hem dus een afname van smog met 60 procent.
Maak van afval dierenvoedsel!
Hij suggereert om het maisafval – eigenlijk alles behalve de kolf – af te voeren en ergens anders te versnipperen en te verbranden. Maar dat betekent flinke arbeids- en vervoerskosten op.
Idee is ook om van het afval dierenvoedsel te maken. Dat levert dan nog wat geld op om een deel van de extra kosten te betalen.
Hoe dan ook, moet de consumentenprijs voor vlees omhoog. Het is de vraag of de handel dat aan durft: Thai klagen toch al over sterk toegenomen prijzen.
Regen en drank spoelen discussie over smog weg
Als de regen komt, is het in het noorden van Thailand afgelopen met het branden en de smog. En ook met de discussie erover, zegt een Nederlander die er al jaren woont.
Half april is het Songkran, het Thaise nieuwjaarsfeest dat in Chiang Mai langer en uitgebreider wordt gevierd dan waar ook in het land. Met veel waterfestijnen. En veel drank. Daarna is iedereen de smog vergeten.
THAILANDTIPS:
PERIODE – De brandperiode is van ongeveer half februari tot eind maart. Hoeveelheid smoghinder (hoeveelheid en aantal dagen) kan enorm verschillen door weersomstandigheden. VAKANTIE? – Kinderen, ouderen en mensen met ademhalingsproblemen kunnen beter een andere periode naar het noorden afreizen. VLIEGEN – Vlieg in de brandperiode bij voorkeur met Thai Airways, dat met z’n grotere toestellen minder problemen heeft om bij smog te landen.
(Een actuele samenvatting van dit artikel verscheen in De Groene Amsterdammer)
Volg Jos Campman via www.facebook.com/typischthailand
