Terwijl de conjunctuur onveranderd laag blijft, voert het kabinet een warrig en onsamenhangend crisisbeleid. Steeds meer bedrijven hebben moeite om hun rekeningen te betalen en komen bij de bank in "bijzonder beheer".
Aanhoudende laagconjunctuur
Het beeld van de conjunctuur op het eind van de maand juni is nog even slecht als het eind mei was. Op de klok waarmee het CBS sinds 1990 de veranderingen in groei en krimp van de economie in beeld brengt, presteren alle vijftien indicatoren onder hun langjarig gemiddelde. Er was de afgelopen maand sprake van enkele subtiele verbeteringen en verslechteringen – die elkaar per saldo in evenwicht hielden.
De ontwikkeling van het aantal door de industrie ontvangen orders was licht positief, maar bleef toch onder het langjarig gemiddelde. Het consumentenvertrouwen verslechterde juist, net als de mening van consumenten over het doen van grote aankopen. Het zwaartepunt van de indicatoren ligt daardoor onveranderd in de fase van laagconjunctuur.
Bijzonder beheer
Geen wonder dat een groot aantal bedrijven kampt met financiële problemen. Volgens voorzitter Hans Biesheuvel van MKB-Nederland zou de situatie zelfs zo ernstig zijn dat een op de vier ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf wegens dreigende wanbetaling onder de afdeling 'bijzonder beheer' van de banken valt.
Biesheuvel deed zijn uitspraak dinsdag in een interview met Het Financieele Dagblad. Hij stelde dat het bezuinigingsbeleid van het kabinet mede debet is aan de moeilijkheden. “De bedrijven worden geraakt door een vertrouwenscrisis: burgers hebben geen zekerheid meer over hun baan, woning en pensioen. Daardoor geven ze geen geld uit.”
Bij ABN AMRO zit twintig procent van de MKB-klanten in bijzonder beheer
Navraag van de krant bij ABN AMRO leerde dat bij deze bank 20 procent van de klanten uit het MKB bij bijzonder beheer zit. Dat zou twee keer zo veel zijn als in normale economische omstandigheden. ING en Rabo meldden dat bij hen het percentage MKB-klanten met dreigende betalingsproblemen ook hoger is dan normaal, maar wel aanzienlijk lager dan 25 procent.
Een woordvoerder van ABN AMRO verklaarde in het FD dat vroeger 80 procent van de bedrijven in moeilijkheden na verloop van tijd weer zelfstandig verder kon. Momenteel zou dat nog maar 70 procent zijn. Bovendien zou de termijn dat een bedrijf in de intensive care van de bank verblijft, zijn verdubbeld, tot wel 3 tot 4 jaar onder bijzonder beheer vallen. In het verleden was dat 1,5 tot 2 jaar. De problemen concentreren zich in het vastgoed, de bouw, het transport, de detailhandel en de horeca.
Een beetje lucht
De voorzitter van MKB-Nederland noemde het beleid waarmee het kabinet de crisis probeert te bestrijden ”warrig” en “onsamenhangend”. De brief waarmee het kabinet deze week voor zes miljard aan nieuwe bezuinigen aankondigde had hij als “een klap in het gezicht” ervaren. Zijn collega’s sociale partners, Bernard Wientjes van VNO-NCW en Ton Heerts van de vakcentrale FNV, vielen hem bij.
Het besluit van staatssecretaris Weekers van Financiën om ondernemers van 1 juli 2013 tot het einde van dit jaar toe te staan direct de helft van hun nieuwe bedrijfsinvesteringen af te schrijven en van de belasting af te trekken, is daarbij niet veel meer dan een druppel op een gloeiende plaat. De regeling geldt zowel voor bedrijven die vennootschapsbelasting betalen als voor IB-ondernemers (zzp’ers dus).
Net dat beetje lucht waardoor een bedrijf het redt dat anders kopje onder zou zijn gegaan
Voor het totaal van het bedrijfsleven levert dat in 2013 en 2014 een liquiditeitsvoordeel van 400 miljoen euro op. Het positieve effect daarvan is echter maar tijdelijk, omdat er per saldo toch evenveel belasting wordt betaald. Maar in individuele gevallen kan het net dat beetje lucht zijn waardoor een bedrijf het redt dat anders kopje onder zou zijn gegaan.
Overigens pleitte de commissie Van Dijkhuizen – die onlangs het kabinet adviseerde over de herziening van het belastingstelsel – er vorig jaar nog voor om een eind maken aan de willekeurige afschrijving. Want ook daarmee zouden zelfstandigen een onterecht een fiscaal voordeel genieten dat werknemers niet krijgen.
Wie is ondernemer en wie niet?
Vrijdag kwam er een eind aan de staking van de pakketbezorgers die als zelfstandig ondernemer werken voor PostNL. De chauffeurs wisten een vaste prijs per pakket te bevechten die 20 procent hoger was dan het bedrijf bood, verlaging van de werkdruk, en een vergoeding voor gebruik van bedrijfskleding en het logo op de bussen.
Een mooi succesje voor een groep mensen die eerder hun vaste baan bij PostNL waren kwijtgeraakt, die als zzp’er weer waren ingehuurd, en die vervolgens stap voor stap hun arbeidsvoorwaarden hadden zien verslechteren.
De staking – en de steun daarvoor van FNV Zelfstandigen – maakte meteen ook weer de discussie actueel wanneer iemand nu eigenlijk een “zelfstandig ondernemer” mag heten. Dat is niet onbelangrijk voor de bepaling van het fiscale regime waaronder iemand valt.
De koeriers van PostNL vertonen alle kenmerken van werknemers
John Marrink van Stichting ZZP Nederland ziet de koeriers vooral als “vogelvrije werknemers zonder rechten”. De omstandigheden waaronder zij werken lijken meer op een loondienstverband dan op zelfstandige ondernemerschap, aldus Marrink op zijn blog.
De koeriers van PostNL vertonen alle kenmerken van werknemers: zij dienen te rijden volgens de voorschriften van PostNL, een bestelauto te gebruiken die voldoet aan voorwaarden van PostNL, kleding aan te schaffen die PostNL wenst, en te rijden volgens het schema dat PostNL bepaalt. Door hun afhankelijke positie zijn zij echter niet in staat om over tarieven te onderhandelen zoals dat bij ondernemers wel het geval is.
De overheid gedoogt een schijnconstructie
ZZP Nederland had in een eerder stadium gesprekken met PostNL gevoerd met als inzet het onafhankelijk ondernemerschap van deze koeriers te ondersteunen en meer evenwicht in de contracten te brengen. Achteraf was dat zinloos, stelt Marrink nu vast, “omdat de pakjesbezorgers zichzelf helemaal niet als zelfstandigen zien maar als werknemers zonder cao”.
Marrink zegt dat de overheid hier een schijnconstructie gedoogt waardoor deze mensen voor de inkomstenbelasting en de sociale premies als zelfstandige ondernemers gelden. Hij begrijpt dat niet en wil er als belangenbehartiger van echte zzp'ers ook niet meer aan meewerken.
