Terwijl de economie met de maand verder in het slop raakt, houdt het kabinet maatregelen af die ondernemers kunnen helpen om te innoveren en werkgelegenheid te creëren. Zelfstandigen zonder personeel worden amper serieus genomen, terwijl de BV Nederland hen meer dan ooit nodig heeft.
In de eerste helft van 2013 is een recordaantal faillissementen uitgesproken. Dit blijkt uit cijfers die het CBS deze week publiceerde. Er werden 4.983 bedrijven en instellingen failliet verklaard. Dat is 14 procent meer dan in dezelfde periode van 2012. Bij de eenmanszaken bleef de toename van het aantal faillissementen beperkt tot 1 procent. Bij de overige bedrijven en instellingen was de stijging 16 procent. Sinds het begin van de meting, in 1981, gingen niet zo veel bedrijven in een halfjaar failliet.
In de handel (1040 faillissementen) betrof het vooral de (groot-)handel in kleding, bouw- en doe-het-zelf-materialen en woninginrichting. In de bouw (985) vielen de hardste klappen bij de nieuwbouw van woningen en bedrijfsgebouwen. Ook onder schilderbedrijven, loodgieters, glaszetters en projectontwikkelaars steeg het aantal faillissementen fors.
De meeste faillissementen werden uitgesproken in Zuid-Holland, Noord-Brabant en Noord-Holland. Dit zijn ook de provincies met het grootste aantal bedrijven. Ten opzichte van de eerste helft van 2012 steeg het aantal faillissementen in alle provincies. De toename was met 69% relatief het grootst in Groningen. In Gelderland bleef de stijging beperkt tot 5%.
Krimp industriële productie
De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in mei 1,8 procent lager dan in mei 2012. De krimp was groter dan in april, toen de industrie 1,3 procent minder produceerde dan een jaar eerder. De industriële productie is al vijf maanden achtereen lager dan een jaar eerder, meldt het CBS.
Het grootst was de krimp in de transportmiddelenindustrie, met 7,5 procent. Ook in de aardolie, de chemie, de rubber en kunststof, de elektronica en de machinebouw werd minder geproduceerd. Alleen de voedings- en genotmiddelenindustrie liet een stijging zien. Die produceerde met een plus van 3 procent voor de vijfde maand op rij juist meer dan een jaar eerder.
Werkloosheid verder opgelopen
De dalende productie en het stijgend aantal faillissementen betekenen slecht nieuws voor de werkgelegenheid. De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid nam volgens het CBS in mei 2013 toe met 9000 om uit te komen op 659.000 personen. De werkloosheid in Nederland volgens de ILO-definitie staat nu op 6,6 procent van de beroepsbevolking. In april was dat nog 6,5 procent.
Vooral de werkloosheid onder 25- tot 65-jarigen groeide
De werkloosheid onder jongeren nam vrijwel niet meer toe. Het was vooral de werkloosheid onder 25- tot 65-jarigen die groeide. Het aantal werklozen van 25 tot 45 jaar steeg gemiddeld met 7000 per maand, het aantal werkloze 45-plussers met 8000. Net als in voorgaande maanden gingen de meeste banen verloren in de landbouw en in de bouwnijverheid.
Geen geld voor verlaging BTW
De aanhoudend ongunstige ontwikkeling van de economie was deze week voor MKB-Nederland en VNO-NCW reden om het kabinet te waarschuwen dat de lasten voor bedrijven en ondernemers absoluut niet verder omhoog mogen. Hun oproep komt op het moment dat de regeringspartijen VVD en PvdA onderhandelen over de details van een pakket van 6 miljard euro aan extra bezuinigingen.
In dezelfde geest bood Detailhandel Nederland minister Henk Kamp een actieplan aan om de winkeliers te ondersteunen. De branchevereniging stelt voor de onroerendezaakbelasting (OZB) en de parkeertarieven te bevriezen, en om het BTW-tarief terug te brengen naar het oude niveau van 19 procent. Minister Kamp liet al meteen weten dat hij voor zo'n BTW-verlaging geen geld heeft. Wel wilde hij proberen nieuwe belastingverhogingen te voorkomen.
Zelfstandigen zonder personeel
Ook onder de kleinste ondernemers, de zelfstandigen zonder personeel, groeit de ongerustheid. Zij ondervinden als geen ander de gevolgen van de recessie, en zien ook nog eens allerlei maatregelen van de overheid op zich afkomen die hun positie verder ondermijnen. Met name de dreigende afschaffing van de zelfstandigenaftrek zorgt voor veel onzekerheid. Voor FNV Zelfstandigen was dat reden om leden en niet-leden in een enquête te vragen wat die ingreep precies voor hen zou betekenen en welke alternatieven zij zagen. De resultaten daarvan worden later deze maand verwacht.
De VAR is ooit als tijdelijke maatregel ingesteld
Ook het uitblijven van duidelijkheid over de toekomst van de VAR houdt de gemoederen onder zzp’ers bezig. De Verklaring Arbeidsrelatie is ooit als tijdelijke maatregel ingesteld om opdrachtgevers zekerheid te geven over de fiscale status van opdrachtnemers en om hen zo te vrijwaren van naheffingen van sociale premies. Zelfstandigen die zo’n verklaring nodig denken te hebben kunnen die aanvragen bij de Belastingdienst. Die heeft echter niet de mensen om al die aanvragen te controleren. In Den Haag bestaat de indruk dat er daardoor veel verklaringen ten onrechte zijn afgegeven.
Hogere drempel voor opdrachtgevers om met zzp’ers in zee te gaan
Daarom hebben de ministeries van Financiën en Sociale Zaken besloten dat er in plaats van de huidige papieren VAR een digitale moet komen. Opdrachtgever en opdrachtnemer zouden die samen moeten opstellen via een zogenaamde webmodule. Niet alleen belangenorganisaties van zzp’ers maar bijvoorbeeld ook grote mediabedrijven die veel met zzp’ers werken voorzien daarvan een enorme bureaucratie en wat erger is: een hogere drempel voor opdrachtgevers om met zzp’ers in zee te gaan.
Verklaring van ondernemerschap
Tijdens een discussiebijeenkomst die het Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) eerder deze maand organiseerde bleek een groot deel van hun achterban de voorkeur te geven aan complete afschaffing van de VAR boven modernisering. Ook de tweedekamer-leden Mei Li Vos (PvdA) en Erik Ziengs (VVD) die aan het debat meededen meenden dat de VAR-webmodule niet tot een constructieve oplossingen leidt en een averechtse werking zal hebben. Daarom mag de als tijdelijk bedoelde VAR volgens hen nooit structureel worden.
De belangenorganisaties van zzp’ers over de VAR in gesprek met Financiën, Economische Zaken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Behalve de webmodule wordt daarbij ook het alternatief besproken dat de organisaties dit voorjaar hebben aangedragen voor de VAR. Zij zijn voorstander van een verklaring van ondernemerschap, die pas na een een-op-een gesprek met een startende zelfstandige zou moeten worden afgegeven. Een taaie materie, maar volgens Marieke Lips van PZO proberen de partijen nog steeds daadwerkelijk elkaar te vinden. De besprekingen liggen even stil tijdens het zomerreces, maar worden naar verluidt op 3 september hervat.
BTW-plicht voor zelfstandigen in de zorg
Ondertussen blijft de onduidelijke status van de zzp’er voor problemen zorgen, ook in het belastingstelsel. Zo begint voor staatssecetaris Weekers van Financiën de vraag of ondernemers in de zorg nu wel of niet BTW-plichtig zijn zich tot een regelrecht hoofdpijn-dossier te ontwikkelen. Volgens hem moeten zij over hun declaraties aan zorginstellingen 21 procent BTW innen en afdragen. Zelf vinden zij van niet omdat zij medische handelingen verrichten, waar nu eenmaal een nul-tarief voor geldt.
De rechtbank verwierp het verweer van de Belastingdienst
De zelfstandigen in de zorg worden gesteund door onder meer de Stichting ZZP Nederland. De afgelopen maanden hebben zij al meerdere rechtszaken aangespannen tegen de Belastingdienst om hun gelijk te halen. Afgelopen week kon er weer een succesje worden gemeld op dit front, toen de rechtbank in Den Haag een zelfstandig werkende operatieassistent in het gelijk stelde.
De fiscus zag het werk van de zzp’er als ter beschikking gestelde arbeid waarvoor het tarief van 21 procent geldt. De rechtbank verwierp het verweer van de Belastingdienst dat de zzp’er geen BIG-registratie had, en concludeerde dat hij wel degelijk medische handelingen verrichtte die vrijgesteld waren van omzetbelasting.
Politieke durf
Het Platform Zelfstandige Ondernemers en andere belangenorganisaties van zzp’ers roepen de politiek op om durf te tonen en eindelijk eens structurele stappen vooruit te zetten in het belang van zelfstandige ondernemers. Die worden nog vaak onterecht in het hokje van werkgever dan wel werknemer geduwd, terwijl het om een unieke groep ondernemers gaat die een eigen pijler binnen het huidige stelsel verdient.
Hoogopgeleide, zelfbewuste zelfstandigen zijn onmisbaar
In hun streven kregen de zelfstandigen zonder personeel deze week steun van Dick Koopman. Op de opiniepagina van het FD van 8 juli hekelde de directeur van detacheringsbureau Yacht het zieligheidsdenken rond zzp’ers als onterecht en onverstandig. Volgens hem zijn hoogopgeleide, zelfbewuste zelfstandigen onmisbaar om de BV Nederland wendbaarder te maken.
