Midden in de economische crisis blijft het kabinet belangrijke besluiten uitstellen. VVD en PvdA zetten van alles op de agenda, maar nemen nergens een besluit over. Dat zorgt voor veel onzekerheid. De commotie bij ondernemers over de dreigende afschaffing van de zelfstandigenaftrek is daar een goed voorbeeld van.
De aandacht ging deze week natuurlijk in de eerste plaats uit naar de nieuwste cijfers over de aanhoudend slechte prestaties van de Nederlandse economie. Ten opzichte van een jaar geleden bedraagt de krimp 1,8 procent, is de consumptie door huishoudens 2,4 procent gedaald, zijn de investeringen met 9,4 procent teruggelopen, is de uitvoer 0,3 procent lager en zijn er 147 duizend banen verloren gegaan. En dat terwijl het in de rest van de eurozone net allemaal weer wat beter begint te gaan. Eurostat rapporteerde woensdag een plus van 0,3%, waarmee voor de landen om ons heen de neergaande spiraal doorbroken lijkt.
Recept voor stagnatie
Nederland dreigt dus duidelijk de boot te missen. Het zou te makkelijk zijn om dat volledig te wijten aan het beleid van het zittende kabinet. De problemen waar we nu mee hebben te kampen zijn voor een belangrijk deel te verklaren uit de manier waarop we de afgelopen decennia zijn omgegaan met de woningmarkt, met de arbeidsmarkt, met de zorg en met de pensioenen. Wat dit kabinet wel valt aan te rekenen, is dat het op geen van deze terreinen knopen durft door te hakken.
Consumenten die niet weten wat zij te verwachten hebben houden hun hand op de knip
VVD en PvdA zetten van alles op de agenda, maar nemen nergens een besluit over. Dat zorgt in de samenleving voor veel onzekerheid. Ondernemers die niet weten wat zij van de overheid te verwachten hebben stellen investeringen uit en nemen geen mensen aan. Consumenten die niet weten wat zij van de overheid te verwachten hebben houden hun hand op de knip en beperken zich tot de hoogst noodzakelijke uitgaven. Zie daar het recept voor een stagnatie die nog jaren kan aanhouden.
Zwaard van Damokles
De lastenverzwaring voor ondernemers is maar een klein voorbeeld van zo’n zwaard van Damokles dat boven ons hoofd hangt. Toen zij hun regeerakkoord sloten hebben de coalitiepartijen afgesproken dat zij op termijn de zelfstandigenaftrek en de startersaftrek zouden afschaffen. De financiële gevolgen daarvan voor zelfstandigen zouden althans voor een deel worden gecompenseerd door aan het fiscale stelsel een aparte box toe te voegen waarin hun winst uit onderneming tegen een redelijk tarief zou worden belast.
Zelfs dit niet eens zo heel erg ingewikkelde dossier blijft maar liggen in het voorkamertje van het kabinetsberaad. De een stopt er eens wat in, de ander haalt er eens wat uit – en op een gegeven moment weet niemand meer wat er eigenlijk in zit en waarom. Mensen worden daar onzeker van en bang, en dan is er maar een kleine aanleiding nodig – zoals anderhalve week geleden een dom stukje in het FD – of de vlam slaat in de pan.
VVD onder vuur
Het plan van het kabinet om zelfstandigen de komende jaren een extra belastingaanslag op te leggen van duizenden euro’s komt uit de koker van de PvdA, maar merkwaardig genoeg is het vooral coalitiepartner VVD die er klappen voor krijgt.
Op Lef moet lonen – de website die de VVD speciaal heeft opgericht om rechtstreeks contact met ondernemers te onderhouden – liggen de partijleiding en de fractie zwaar onder vuur. De afstandelijke reactie van de fractiespecialisten Helma Neppérus en Erik Ziengs liet deze week nog maar eens zien dat zij zich inhoudelijk totaal geen raad meer weten met wat inmiddels toch wel een hoofdpijndossier mag heten.
ZZP'ers worden fiscaal niet bevoordeeld boven werknemers
Het ene na het andere argument om zzp’ers aan te pakken is de afgelopen weken met feiten en cijfers onderuit gehaald. Op Ondernemers Facts toonde Karen Romme aan dat bij een eerlijke vergelijking van alle relevante factoren zzp’ers fiscaal niet blijken te worden bevoordeeld boven werknemers. Als je schijnzelfstandigheid wilt aanpakken moet je bij de werkgevers zijn die mensen ontslaan om hen tegen een fractie van de kosten als "schijnzelfstandige" weer in dienst te nemen – iets wat overigens bij slechts 2% van de zzp’ers het geval is, bleek uit onderzoek van de Erasmus Universiteit.
Angst voor verkiezingen
Het gaat er al lang niet meer om – als het daar al ooit over is gegaan – om ons sociaal-economisch stelsel zo te hervormen dat er recht wordt gedaan aan het sterk toegenomen maatschappelijk belang van de zelfstandige ondernemer en om dat op een nette manier te vertalen naar de sociale zekerheid en naar de fiscaliteit.
De coalitie in het zadel houden en Rutte in het Torentje
Het gaat er alleen nog maar om de coalitie in het zadel te houden en Rutte in het Torentje. De VVD heeft zichzelf ertoe veroordeeld de PvdA te blijven paaien tot er van het liberale gedachtengoed niets meer over is. Als er nu verkiezingen kwamen zou de helft van de kamerzetels van de VVD naar de PVV gaan. Bij de PvdA heerst dezelfde angst, maar dan voor de SP.
Geofferd aan de macht
We zijn inmiddels in het stadium dat feiten en argumenten niet meer tellen, zelfs niet als ze uit de eigen gelederen komen.
Aan de kant van de VVD brak éminence grise Hans Wiegel donderdag in de NRC de staf over de zzp-boete, maar zijn eigen partij keurde hem geen reactie waardig. Aan de kant van de PvdA waarschuwde top-econoom Sweder van Wijnbergen dat de maatregel desastreuze effecten zou hebben, maar ook hij werd door zijn eigen politieke vrienden genegeerd.
De kans is dus levensgroot dat op Prinsjesdag de zelfstandige ondernemers geofferd gaan worden aan de macht.
