Een register voor bureaus die bemiddelen tussen zelfstandigen en hun potentiële opdrachtgevers. Daarvoor pleit ZZP Nederland naar aanleiding van de affaire van afgelopen week waarbij de belastingdienst 250 zzp’ers hun status als ondernemer ontnam. FNV Zelfstandigen wil dat de fiscus zich bij de bestrijding van schijnconstructies meer gaat richten op malafide opdrachtgevers en minder op individuele zzp’ers.
Vorige week ontnam de belastingdienst 250 zzp’ers in de zorg hun status als ondernemer. Zij werkten via een bemiddelingsbureau dat volgens de fiscus in feite een werkgever was bij wie zij in loondienst waren. Het inkomen van de betrokken zzp’ers wordt achteraf aangemerkt als loon uit die betrekking. Daarover moeten zij nu alsnog sociale premies afdragen, en daar bovenop kunnen zij ook nog eens een boete opgelegd krijgen.
Het bemiddelingsbureau en de zorginstellingen waar de 250 zzp’ers voor werkten gaan vrijuit. Bij de aanvang van hun werkzaamheden beschikten de betrokkenen namelijk nog over een Verklaring Arbeidsrelatie waarin de belastingdienst hun inkomen aanmerkte als winst uit onderneming. Eenmaal afgegeven beschermt zo’n VAR-wuo wel de opdrachtgever tegen aanspraken achteraf van de fiscus, maar niet de zzp’er.
Detacheren in plaats van bemiddelen
Naar aanleiding van deze kwestie onderzocht ZZP Nederland een groot aantal bemiddelingscontracten. Daarbij bleek dat veel van die contracten inderdaad eerder wezen op een loondienstverband dan op zelfstandig ondernemerschap. Door zulke constructies wordt in eerste instantie de fiscus benadeeld. Die loopt inkomsten mis omdat zzp’ers geacht worden zelf voor hun sociale zekerheid te zorgen en daarom minder zwaar worden belast dan werknemers. In tweede instantie worden echter ook de betrokken zzp’ers getroffen, doordat zij een naheffing krijgen en ook nog eens het risico lopen op een boete.
ZZP Nederland ziet op zich voordelen in bemiddeling tussen zzp’ers en opdrachtgevers. Immers, lang niet alle zelfstandigen zijn goed in acquisitie en potentiële opdrachtgevers hebben vaak moeite de juiste vakmensen te vinden. Een bureau kàn dan goede diensten bewijzen. Helaas, concludeert de belangenorganisatie nu, gedragen veel bureaus zich echter niet als bemiddelaars maar als detacheerders. Daarmee zetten zij de fiscale status van de zzp’er als zelfstandig ondernemer op het spel.
Zelfstandige met handen en voeten gebonden aan bemiddelaar
“Dubieuze bemiddelaars zorgen voor schijnconstructies omdat de ZZP’ers worden ingehuurd door de bemiddelaar die alle zaken voor de zelfstandige regelt, ze doorverhuurt en daarbuiten ook nog eens grove marges opstrijkt,” aldus ZZP Nederland. “Daarnaast hanteren veel van deze detacheerders dusdanig uitgebreide voorwaarden dat er sprake is van een gezagsverhouding. Veelal worden deze contracten ook nog voorzien van een overdreven concurrentiebeding zodat de zelfstandige met handen en voeten gebonden is aan de bemiddelaar.”
Controle op schijnconstructies
In het regeerakkoord van VVD en PvdA was al aangekondigd dat er strenger zou gaan worden gecontroleerd op schijnconstructies. In principe heeft ZZP Nederland daar niets op tegen, maar de praktische uitwerking van die controles maakt nu dat zelfstandigen per direct op straat worden gezet zonder enig inkomen. “Het enige wat dan overblijft is de bijstand en dat brengt grote kosten met zich mee voor de samenleving. Zelfstandigen zonder personeel worden neergezet als profiteurs, terwijl dubieuze bemiddelaars de oorzaak van het probleem zijn.”
Niet alle bemiddelaars hanteren foute contracten, benadrukt ZZP Nederland: het zijn de malafide buraus die de zzp’er in een kwaad daglicht stellen. “Een openbaar register van bemiddelaars die wèl aan de eisen voldoen zou daarom een stap in de goede richting zijn.”
Voorkomen dat zzp'ers voor minder dan het minimumloon werken
Ook de tweede grote belangenorganisatie van zzp’ers maakt bezwaar tegen het optreden van de belastingdienst. FNV Zelfstandigen heeft op zich begrip voor de wens om schijnconstructies en schijnzelfstandigheid aan te pakken. “Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil hiermee voorkomen dat er tegen lage tarieven, vaak onder het minimumloon, wordt gewerkt. Dat leidt tot een race naar de bodem en veroorzaakt oneerlijke concurrentie. In het Sociaal Akkoord is daarom afgesproken dat moet worden voorkomen dat zzp'ers voor minder dan het minimumloon werken.”
Schrijnende verhalen
Met name in de zorg en in het hoger beroepsonderwijs lijkt deze aanpak echter averechts te werken, stelt FNV Zelfstandigen. De bond hoort schrijnende verhalen van zzp’ers die hun status als ondernemer kwijtraken. “De vaste lasten lopen door, je weet niet waar je aan toe bent en ook niet hoe lang het gaat duren voordat er een oplossing is gevonden.” Er moet dringend over worden nagedacht hoe dit anders kan.
Zorg ervoor dat u geen gezagsverhouding aangaat
Beide belangenorganisaties waarschuwen zzp'ers om extra alert te zijn op de voorwaarden waaronder zij zich laten bemiddelen. Ook een VAR-wuo geeft de zelfstandige geen enkele zekerheid: alleen het bureau en de opdrachtgever worden erdoor beschermd. “Zorg ervoor dat u geen gezagsverhouding aangaat, dat u voor meerdere opdrachtgevers werkt, en dat u werkt voor eigen rekening en risico.”
