Dit heugelijke feit is boven tafel gekomen dankzij een onderzoek van de Utrechtse wetenschapper Kila van der Starre. Zij promoveert binnenkort op een kwantitatieve studie naar de poëziebeleving van de Nederlanders. Vandaag werd een eerste deel van dat onderzoek openbaar. Voorafgaand aan de 35ste Nacht van de Poëzie op zaterdag 16 september wordt het officieel gepresenteerd.
Dat 96 procent van de Nederlanders poëzie weet te waarderen is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk, zeker gezien de verkoopcijfers van de gemiddelde dichtbundel. Die oplages, en het percentage dat er later van in de ramsj terechtkomt doet menig dichter depressies aan.
Menno Wigman, toch een vooraanstaand poëet, was vanuit die depressie ook verantwoordelijk voor de kop boven dit artikel. Zijn gedicht ‘Misverstand‘ uit 2001 wordt door de directeur van Stichting Lezen aangehaald bij de inleiding van het onderzoek:
… sinds een maand
of drie geloof ik meer en meer dat poëzie
geen vorm van naastenliefde is. Eerder een ziekte
die je met een handvol hopeloze idioten deelt ….
Geen songteksten
Het blijkt dus mee te vallen. 96 procent van de Nederlanders waardeert poëzie, leest wel eens een dichtregel of twee en zoekt zelf iets uit voor een bijzondere gelegenheid. En dan hebben we het nog niet eens over de poëzie die tot ons komt via cabaret, rap, Het Nederlandstalige Lied en kinderversjes. Die genres deden niet mee in het onderzoek. Waar we het wel over hebben? De gedichten op hoogtijdagen, dus bij dood, geboorte en huwelijk. Rijmende speeches. Sinterklaas. De wereld Draait Door, instagram.
Kila van der Starre constateert dat dichtkunst voor ons vooral een sociaal gebeuren is. Slechts heel weinig mensen lezen een poëziebundel in hun eentje, en als ze dat al doen is het vaak een bundel die ze gekregen hebben van iemand. Zelf kopen doe je dus minder dan weggeven. En poëzie delen doe je nog liever.
Herdenking
Gedichten aan de muur van je eigen huis, iets op straat en in de media: allemaal plekken waar we poëzie tegenkomen en ook vaak positief waarderen. Dankzij de beknopte vorm, zo constateert de onderzoeker, is een gedicht ideaal om toe te passen op een website, maar ook in radio- en tv uitzendingen. Bij iedere nationale herdenking zijn het gedichten die mensen de ruimte geven om hun emoties te tonen.
Het onderzoek mag dan vol staan met tabellen en grafieken, de conclusies zijn eigenlijk allemaal verrassend. Dat maakt dit werk een must-read voor iedereen die het voortaan nog over poëzie wil hebben.
Poëziebevordering
Een van de vele behartenswaardige aanbevelingen stelt dat landelijke initiatieven voor poëziebevordering, zoals het Poëzieweekgeschenk en De Dichter Des Vaderlands relatief onbekend zijn. Veel belangrijker is het volgens het onderzoek om de kansen te vergroten dat mensen zomaar in aanraking komen met poëzie. Ook raadt de onderzoekster aan om het aanbod van poëzie bereikbaar te maken via ingangen die meer oog hebben voor de gelegenheden waarbij mensen naar poëzie op zoek gaan.
Ik zie zoiets wel voor me: een database met categorie-indeling op dood, huwelijk, gedwongen huwelijk, scheiding, afscheidsspeech voor geliefde directeur, voor gehate medewerker, enzovoort. Mensen willen daar vast voor betalen.
Nico Dijkshoorn
Saillant detail is dat bij alle genre-indelingen het onderzoek drie personen noemt die een genre op zich zijn: Spinvis, Toon Hermans en Nico Dijkshoorn. Vanaf nu kunnen we deze personen dus onze Grote Drie Dichters noemen.
Dat zal vast wel weer een paar debatjes opleveren, en wat boos gefluister in de wandelgangen van de 35ste Nacht van de Poëzie, zaterdag 16 september in TivoliVredenburg. Er zijn nog kaarten.
