Afgelopen week legde de Autoriteit Persoonsgegevens TikTok een boete van 750.000 euro op vanwege het eerder aanbieden van een privacyverklaring in het Engels, wat niet voldoet aan de eis dat die duidelijk moet zijn voor de (minderjarige) Nederlandse gebruikers.
De AP zei de rest van de bevindingen van het rees lang lopende onderzoek over te dragen aan de datatoezichthouder in Ierland, omdat TikTok daar inmiddels een Europese hoofdvestiging heeft. Ook schreef de AP:
‘De AP heeft begin oktober van het vorige jaar haar onderzoeksbevindingen overhandigd aan TikTok. Hierna heeft TikTok verschillende wijzigingen toegezegd en doorgevoerd om de TikTok-app voor kinderen onder de 16 jaar veiliger te maken.’
Dus tussen de bevindingen en de boete zaten nog eens tien maanden tijd, nadat het onderzoek begin 2020 al was begonnen. Dat getuigt niet van stevig optreden, evenmin deze constatering: ‘Lastig punt blijft dat het voor kinderen mogelijk blijft zich ouder voor te doen en een hogere leeftijd in te vullen bij hun aanmelding en hierdoor meer risico lopen.’
Lastig? En dus? Inmiddels heeft Aleid Wolfsen (PvdA) een verlenging van zijn baan bewerkstelligd; zijn herbenoeming speelde net nu de VVD de PvdA nodig heeft voor een nieuw kabinet. In het TikTok-bericht doet vide-voorzitter Monique Verdier het woord, die door het personeel van de AP evenmin op handen wordt gedragen vanwege inhoudelijke deskundigheid.
Initiatief bij stichting
Net als Somi komt de Consumentenbond met Stichting Take Back Your Privacy tot ongeveer 1,5 miljard schadevergoeding. De stichting heeft als opvallend bestuurslid een VWS-rijksambtenaar Ben Baldwin, advocaat Friederike van der Jagt is de voorzitter van het bestuur, een gelegenheidscoalitie met een financieel specialist. In de Raad van Toezicht vinden we wetenschapper Colette Cuijpers, lobbyist Jan Schinkelshoek en spreker/ondernemer Jim Stolze.
De bond en stichting krijgen financiering van BPGL Funding I Ltd dat in 2021 is geregistreerd in belastingparadijs Jersey recht heeft op 22 procent van de opbrengst van de claim, plus maximaal 3 procent van de opbrengst als kostencompensatie.
‘De stichting heeft ons benaderd voor samenwerking’, aldus de woordvoerder van de Consumentenbond in een vraaggesprek. Dit betekent dus dat niet de bond maar de stichting het voortouw nam en brood ziet in een zaak tegen TikTok. Welke constructie is opgetuigd, blijft geheim, want de bond zegt dat de overeenkomst met de stichting ‘vertrouwelijk’ is.
‘Natuurlijk verdient deze partij bij winst in de zaak er flink aan, maar zij dragen ook het risico. Wij kunnen in Nederland niet eenvoudig zo’n grote zaak voeren tegen een miljardenbedrijf met een leger aan advocaten’, aldus de woordvoerder.
Moet de bond zich lenen voor een verdienmodel als aantrekkelijke maatschappelijke partner, temeer daar ze niet de initiatiefnemer was? ‘De privacy van kinderen zien wij niet als verdienmodel. Friederike van der Jagt is heel erg begaan met privacybescherming en heeft net als wij de overtuiging dat we TikTok moeten aanpakken.’
Damian Berkhout van Scott+Scott, gespecialiseerd in claimzaken, is de advocaat van de Consumentenbond en stichting die vinden dat TikTok de afgelopen jaren de persoonsgegevens van kinderen onrechtmatig verwerkte, dat het daarmee moet stoppen en 1,5 miljard aan schadevergoeding betaalt. Iedereen in Nederland kan een gokje wagen door mee te doen, met als voorwaarde dat TikTok of voorloper Musical.ly na invoering van de AVG op 25 mei 2018 door kinderen van 17 jaar of jonger is gebruikt.
Voor de zaak tegen Facebook ging de Consumentenbond eerder in zee met de Data Privacy Stichting (DPS) die met het Amerikaanse advocatenkantoor Lieff Cabraser Heimann & Bernstein 18 procent van de eventuele opbrengst claimt. Ook de zaak tegen cookieplaatsing door Oracle en Salesforce door Stichting The Privacy Collective heeft een risico-investeerder als hulp.
Somi wil samenwerken
Juist Somi wekte wantrouwen op met haar TikTok claim vanwege vermeende commerciële achtergrond, omdat ouders kunnen inschrijven bij TikTokclaim.org tegen betaling van een inschrijfgeld van 17,50 euro die verrekend wordt met de uitkering van schadevergoeding. Somi zegt dat ruim 20.000 Nederlandse en Belgische ouders zich inschreven.
Het bestuur van SOMI steekt geld in de zaak, met name voorzitter Hans Franke . Hij werkte eerder als advocaat bij de VEB en in structurering van financiering van bosbouwprojectenDe e man op de voorgrond is lid van de Raad van Toezicht van SOMI, Cor Wijtvliet. Franke wil niet geïnterviewd worden maar stuurt de volgende verklaring:
‘Ik hoop mijn bijdrage te leveren aan een maatschappij waarin mensen in harmonie en met liefde vooruitgang bereiken en waarin ook niemand achter blijft. Betrokkenen bij Somi zetten zich al decennia in voor onderwijs en igejonge generaties.’
Over claim van de Consumentenbond laat hij weten: ‘Ik vind het jammer dat het bestuur van Stichting Take Back Your Privacy geen gelijktijdige lidmaatschappen van onze stichtingen wil accepteren. Uiteindelijk gaat het er om dat Nederland en de EU zich verenigen voor gemeenschappelijke menselijke waarden en bescherming, ook tegen de high tech giganten in China en de VS. Daar levert het soort concurrentie wat je hier op (relatief) micro niveau tegenkomt, geen betekenisvolle bijdrage aan.’
De Consumentenbond ziet samenwerking inderdaad niet zitten volgens de woordvoerder: ‘Wij vinden Somi geen geschikte samenwerkingspartner, onder meer omdat zij commercieel zijn en van deelnemers vooraf inschrijfgeld geld vragen. En dat is een werkwijze waar wij niet achter staan.’
Na invoering van de Wet collectieve afwikkeling massaschade (Wamca) begin 2020 zijn massaclaims in Nederland goed mogelijk. Nu er twee claims zijn, zal de rechtbank bepalen wie van claimpartijen de ‘exclusieve belangenbehartiger’ mag worden.
