Koorts komt veel voor bij kinderen. Bij ongeveer de helft van de patiënten met koorts is de oorzaak onduidelijk. ‘Dat maakt het lastig om een kind optimaal te behandelen, zegt Van der Flier, kinderarts-infectioloog/immunoloog bij het WKZ-UMC Utrecht. ‘Artsen van over de hele wereld vragen zich af hoe we sneller kunnen achterhalen of er sprake is van een meestal onschuldige virus infectie of ernstige oorzaak zoals infectie door een bacterie of een inflammatoire ziekte. Koorts alarmeert ons opdat er iets mis is in het lichaam, maar is nog geen diagnose. Debloedtesten die we nu doen, zoals de CRP-bepaling, zijn niet erg specifiek. Kweken om de verwekker van een infectie vast te stellen duren meestal meer dan 24 uur. In het onderzoek met ons consortium benutten we het gegeven dat de ontstekingsreactie op een virus heel andere genen in het afweersysteem aan en uit zet dan bijvoorbeeld de reactie op een bacterie .Verschillende virussen, bacteriën en ontstekingsziekten veroorzaken zo andere patronen in de RNA-expressie in de witte bloedcellen. Ons multidisciplinaire onderzoeksconsortium, geleid door professor Mike Levin van het Imperial College in Londen, is een samenwerking van artsen, bioinformatici en andere wetenschappers. Tot nu toe lukte het alleen om twee mogelijke diagnoses van elkaar te onderscheiden, bijvoorbeeld viraal van bacterieel. Als resultaat van de PERFORM-studie hebben de bioinformatici in het consortium nu een methode bedacht om middels RNA-transcripten van een beperkt aantal geselecteerde genen in één test achttien verschillende ziektes te kunnen onderscheiden die koorts kunnen veroorzaken. De patroonanalyse geeft aan welk virus, welke bacterie of welke inflammatoire ziekte de oorzaak van de koorts is. Door in het onderzoek samen te werken met partners uit het bedrijfsleven willen we ervoor zorgen dat deze RNA-bloedtest zo snel mogelijk ook echt als test beschikbaar komt voor artsen en patiënten. Door puur naar het bloed te kijken met deze test, zie je snel wat de oorzaak van koorts is. De dokter blijft wel nodig, want de test wijst bijvoorbeeld niet uit waar de bacterie, virus of ontsteking zit.’
Dr. Michiel van der Flier, Kinderarts-infectioloog/immunoloog, WKZ/UMC Utrecht
Zorg over kinderen met koorts
De deelnemers van het consortium werkten al eerder samen in onderzoek naar infecties bij kinderen beginnend met een samenwerking van emeritus professor Ronald de Groot en professor Mike Levin en zochten elkaar op tijdens internationale congressen vanwege gedeelde interesse. Van der Flier: ‘We bleken allemaal met de vraag te zitten hoe we sneller kunnen ontdekken wat voor behandeling we moeten starten bij kinderen met koorts, zo is het consortium ontstaan.’ In Nederland participeren diverse ziekenhuizen in het consortium, naast het UMC Utrecht dat samenwerkt met het Prinses Máxima Centrum , ook het Amsterdam UMC, het ErasmusMC en het Radboudumc. Het vervolg hierop is de DIAMONDS-study waarin gekeken wordt of dezelfde test ook voor pasgeboren baby’s en voor bijvoorbeeld bejaarden toepasbaar is, of het inderdaad implementeerbaar is en of het voor verschillende toepassingen gebruikt kan worden. Samen met het Prinses Maxima Centrum wordt de test onderzocht bij kinderen met kanker. ‘Deze kinderen zijn extra kwetsbaar voor infecties door hun verminderde afweer door de behandeling van hun oncologische aandoening’, vertelt Coco Beudeker, arts-onderzoeker en PhD-student. ‘Snel handelen is bij die groep van groot belang. Omdat deze kinderen door de chemotherapie weinig witte bloedcellen hebben, moeten we onderzoeken of deze test bij hen ook werkt. Daarnaast zijn er veel verschillende inflammatoire en reumatologische ziekten die op infectie kunnen lijken en in samenwerking met de kinderreumatologen onderzoeken we of de test kan helpen bij deze aandoeningen snel de diagnose te stellen. Bij nieuwe ziekten zoals COVID19 en het soms bij kinderen geïnfecteerd met COVID19 optredende MIS-C kan deze techniek ook helpen bij de diagnose en het onderscheid met andere ziekten. (2)
Wereldwijd toepasbaar
Naast diverse landen in Europa, doen ook landen uit Afrika en Azië mee aan dit onderzoek. ‘Wij willen graag dat ook dat patiënten in ontwikkelingslanden voordeel hebben van deze nieuwe test. Is het toepasbaar op ziekten die daar voorkomen en betaalbaar? Het platform is heel flexibel. Je kunt de test zo inrichten dat deze ziektes kan identificeren die voor de tropen relevant zijn, zoals malaria of tuberculose. Door de slimme rekentechniek kunnen we nu meerdere verschillende aandoeningen in één test samen voegen. De techniek om RNA transcripten te meten ontwikkeld zich heel snel. Er zijn ook apparaten die je bijvoorbeeld op de eerste hulp neer kan zetten. Daarnaast is het nu mogelijk om met één druppel bloed in een heel klein apparaatje dat je in je telefoon kunt pluggen, het de RNA af te lezen. In ontwikkeling landen zoals in Afrika zijn al heel veel smartphones, en zou een dergelijke toepassing als point of care test toegepast kunnen worden. .Deze testen zijn nu nog kostbaar maar de verwachting is dat ze uiteindelijk minder dan een dollar zullen kosten. Dat is nog steeds veel geld in Afrika, maar een foutieve behandeling kost ook veel geld,’ zegt Beudeker.
Coco Beudeker, Arts-onderzoeker en PhD-student, WKZ/UMC Utrecht
Toekomst
Mogelijk is deze test in de toekomst ook geschikt voor bijvoorbeeld huisartsen die nu al wel gebruik maken van point of care CRP-metingen. Ernstige infecties lijken in hun presentatie vaak op onschuldige virale infecties. Bekend is dat kinderen met bijvoorbeeld bacteriële meningitis qua klachten zich hetzelfde kunnen presenteren als wordt nu kinderen met een onschuldige virusinfectie. Als deze test snel en betrouwbaar vroegtijdig een bacteriële infectie door een meningitis verwekker kan vaststellen kan er bijvoorbeeld eerder verwezen worden voor behandeling in het ziekenhuis.’
Deze test kan potentieel levens, maar ook geld besparen: een snelle diagnose kan onnodige opnames, onderzoeken en medicatie besparen. ‘Ook in het kader van antibioticaresistentie is dit belangrijk. Als eerder duidelijk is dat er geen sprake is van een bacteriële infectie, kun je onnodig gebruik van antibioticum voorkomen.
Eerder gepubliceerd in Topic Jeugd
