Ik herinner mij ook nog goed de begeleiding die ik kreeg tijdens mijn bezoek aan het Litouws museum over Burgomaster Jonas Šliūpas in Palanga. Hij was een invloedrijke Litouwer en heeft een belangrijke rol gespeeld in de vorming van de Litouwse identiteit en cultuur aan het eind van de 19de eeuw en aan het begin van de 20ste eeuw. Alhoewel de medewerkster geen perfect Engels sprak, vertelde ze ons vol enthousiasme en trots over de voormalige bewoner en heeft ze mijn interesse gewekt voor de Litouwse taalgeschiedenis. Iets waar ze veel van wist.
In Porto hebben de huismusea van bekende Portugese verzamelaars en kunstenaars mijn beeld van de Portugese cultuur verrijkt. In elk museum werd ik persoonlijk rondgeleid door een vaste medewerker van het museum. Van hen leerde ik meer over de kunstenaars, maar werd ik ook gewezen op bijzondere stukken in de collectie. Ook in de voormalige woning van de beroemde Fado-zangeres Amalia Rodriges werd ik keurig begeleid door een medewerker van het museum. Op deze manier bekijk je niet alleen de meubels, kunstwerken en memorabilia, maar leer ik ook meer over het leven en karakter van de mensen die in deze huizen hebben gewoond.
Ervaren versus kijken en leren
Na zoveel goede ervaringen met persoonlijke rondleiders, merk ik dat ik ze mis in de Nederlandse musea. Rondleidingen worden zelden tot nooit gegeven. Het Rijksmuseum van Amsterdam heeft er maximaal 1 per dag op dit moment. Bij het Rietveld-Schröderhuis kun je alleen als groep een rondleiding boeken. Ook in Huis Doorn worden geen rondleidingen aangeboden, behalve speciale tours. Waarom niet één keer per dag een gratis rondleiding met een specifiek thema gegeven door een medewerker van het museum? Of waarom in de huismusea geen standaard rondleidingen met kleine groepjes, waardoor je het alleen kunt bezoeken met een gids? Zoals dat ook gebeurt in het Hortamuseum van Brussel, bij Villa Müller in Praag en bij Jachthuis Hubertus in Park Hoge Veluwe. Je betaalt iets meer, maar krijgt ook veel meer. Een bezoek aan het museum wordt dan meer een ervaring in plaats van een observatie.
Al eerder heb ik betoogd dat mensen graag verhalen horen. Tijdens een rondleiding is er ruimte om een verhaal te vertellen over een persoon, over objecten of over een tijdsperiode. Door deel te nemen aan zo’n rondleiding zal niet alleen een rijkere ervaring worden gegeven aan de bezoeker, maar ontvangt het museum ook specifieke informatie over de bezoeker zelf. Waarin zijn de huidige bezoekers geïnteresseerd en wie mis je in het museum? Een rondleider is de eerste die dat weet.
Voordelen van rondleidingen voor musea
Rondleidingen door eigen medewerkers laat hen kennismaken met de doelgroep voor wie ze werken. Vragen die bezoekers aan hen stellen, kunnen als inspiratie dienen voor nieuwe tentoonstellingen of aandachtspunt worden in de educatieve materialen van het museum. Natuurlijk is niet elke medewerker een geschikte rondleider, dat begrijp ik best.
Het organiseren van dergelijke thema-rondleidingen hoeft niet duur te zijn voor een museum. De kennis en expertise is al in huis. Een uur minder op kantoor en een uur meer op de museumvloer zal in mijn ogen iemands werk alleen maar verrijken en de kwaliteit van het museum verhogen. En als de medewerkers niet willen of kunnen, waarom dan niet een historicus of vrijwilliger vragen om over diens interessegebied een rondleiding te verzorgen?
Behalve dat een diversiteit aan rondleidingen leidt tot een meer unieke ervaring voor de bezoeker, leidt het ook tot herhaalbezoeken.
Aan al die huismusea in Nederland zou ik willen vragen om eens de voordelen van rondleidingen te overwegen. Als museum kun je dan bezoekersstromen beter managen en mensen zijn eerder geneigd positieve aanbevelingen te geven (of reviews achter te laten) na een persoonlijke rondleiding. En dat je iets meer vraagt voor een bezoek met rondleiding, dan voor een bezoek zonder rondleiding, begrijpt iedereen.
Laat het museumbezoek een ervaring worden in plaats van een wandeling door een gebouw. Ga als museum zelf het contact aan met de bezoeker door vaker eigen rondleidingen te organiseren. Trek die curatoren, conservatoren en onderzoekers weg vanachter hun bureau en laat ze praten met bezoekers. Het zal niet alleen hun leef- en werkwereld vergroten, maar ook die van de bezoeker. Ik garandeer je dat bezoekers zullen terugkomen voor een tweede, derde of zelfs vierde bezoek.
Lees ook eens mijn eerste oproep aan musea om verhalen centraal te stellen in plaats van hun collectie en digitale tools.
