Emoties spelen op als familieleden achterblijven in het door oorlog verscheurde land en vrouwen met kinderen vertrekken, terwijl de mannen en vaders in het leger achterblijven. De sociale problemen zorgen voor complicaties, waarbij het geduld op de proef wordt gesteld.
Daarnaast zijn er mannen die om wat voor reden dan ook niet als soldaat hun land willen dienen, maar liever een veilig heenkomen zoeken in Nederland, al dan niet in gezelschap van hun vriendin of echtgenote met of geen kinderen.
Toch is het een bizar gegeven, dat je van het ene moment op het andere alles moet achterlaten en in een vreemd land met een andere cultuur wordt opgevangen bij gastgezinnen en in verschillende accommodaties. De verbazing daarover leeft nog onder veel Oekraïners, omdat ze dat nooit voor mogelijk hadden gehouden.
De Oekraïense vluchtelingen genieten in tegenstelling tot asielzoekers uit oorlogsgebieden zoals Syrië een voorkeurspositie. Dit zorgt voor ongelijkheid en wordt samengevat in het trefwoord discriminatie.
Daar waar asielzoekers in de noodopvang moeten slapen, verblijven Oekraïense vluchtelingen in min of meer luxe oorden, zoals een hotel. Populair onder de Oekraïense vluchtelingen want behalve medische zorg, een schoon bed en sanitaire voorzieningen staat een keukenbrigade gereed om ontbijt, lunch en diner te verzorgen. Kosten, naar verluidt, zo’n € 70.000, – per week voor de opvang van ongeveer 85 vluchtelingen. Ook bedden die niet worden beslapen, moeten worden betaald. ‘Het kost kapitalen aan belastinggeld,’ zegt een betrokkene. Het zijn echter ‘peanuts’ vergeleken bij de miljarden euro’s die voor Oekraïne de deur uitvliegen. Het hotelbedrijf is er niet rouwig om. Een volledige bezetting is immers iedere dag gegarandeerd.
In maart volgend jaar volgt een evaluatie, want het hotel zou liever weer als hotelbedrijf in actie willen komen, personeel wordt moe om steeds klaar te staan voor de Oekraïense vluchtelingen, die zich als ‘bewoners’ veel vrijheden kunnen veroorloven, en weinig in de weg wordt gelegd als het gaat om alcoholgebruik of langdurig verblijf van bezoekers op de kamers. Overnachten is echter niet toegestaan. Personeel is bovendien niet altijd gediend van het geflirt door vluchtelingen van het mannelijke ras. Het betekent overigens niet dat Oekraïense vrouwen zich niet ook zouden laten versieren om de eenzaamheid op te lossen. Een beveiliger bleek met succes meer aandacht te hebben voor een Oekraïense vluchtelinge dan voor zijn werk.
Het gevolg is dat er in de relationele sfeer een vermenging ontstaat met Oekraïners die al in Nederland woonden en werkten, Nederlanders, en vrijwilligers en/of medewerkers van bedrijven/organisaties, die op de een of andere manier in aanraking komen met Oekraïense vluchtelingen en een ingang vinden om een man of vrouw weg te kapen, die op hun beurt graag willen trouwen om zo in Nederland te kunnen blijven, teneinde te ontkomen aan het moment dat een terugkeer naar Oekraïne actueel zou worden.
De opvang in Nederland is voorlopig verlengd tot 2024. Echter, zolang er nog geen vredesverdrag is getekend, is het niet uitgesloten dat de opvang opnieuw zal worden verlengd. De verwachting is dat de Oekraïners nog lange tijd in Nederland zullen verblijven en de tijdelijke opvang een meer permanent karakter moet krijgen. Dit zorgt voor spanningen op de toch al krappe woningmarkt.
Oekraïners proberen ondertussen familieleden zover te krijgen ook naar Nederland te komen, maar die staan niet allemaal te trappelen om uit hun geboorteland te vertrekken. De argumenten om niet terug te keren zijn dat het niet veilig is in Oekraïne en niemand kan voorspellen waar bijvoorbeeld de Russische bommen gaan vallen om de `Oekraïense nationaliteit en cultuur uit te wissen. Dat brengt een ongezonde stress onder de Oekraïense vluchtelingen met zich mee.
Inmiddels zijn er voorzieningen getroffen om het de Oekraïners zo aangenaam mogelijk te maken. Er wordt leefgeld verstrekt, ruimte gegeven om een inkomen te vergaren uit werk, taallessen verzorgd en onderwijs gegeven.
Ondertussen is begonnen met het controleren van de sticker in de paspoorten van de Oekraïners die het recht op opvang in Nederland geeft. De praktijk leert dat er ook meelopers zijn. Bijvoorbeeld uit Marokko en Azerbeidzjan. De documenten van een man uit Azerbeidzjan bleken niet te kloppen. Hij werd uit de opvanglocatie gezet en kreeg het advies zich te melden in Ter Apel om zich als asielzoeker te lasten registreren. De man weigerde en komt nog vrijwel dagelijks als illegaal naar de opvanglocatie om zijn vriendin te bezoeken op haar kamer en een natje en droogje te halen. Een man uit Marokko wil liever bij zijn Oekraïense vriendin in Nederland blijven dan terug gaan naar zijn vaderland.
Niet-Oekraïners die zijn mee gevlucht, omdat ze in dat land studeerden, werkten of een relatie hadden, worden met een bonusregeling van vijfduizend euro in de gelegenheid gesteld terug te keren naar hen als veilig beschouwde geboorteland. De vrees is echter dat de bonus zal worden opgestreken en de persoon in kwestie toch weer zal terugkeren naar Nederland.
Moeten op diverse locaties zelf maaltijden worden klaargemaakt in een hotel met keukenbrigade wordt tegemoetgekomen aan klachten van de Oekraïense vluchtelingen over smaak en samenstelling van de gerechten door een Oekraïner dagelijks tegen betaling een populaire hartige bietensoep (borsjtsj) te laten maken. De Oekraïners blijken de slag om de ‘soepoorlog’ met de Russen te hebben gewonnen. Unesco heeft bepaald dat de ‘borsjtsj’ moet worden gezien als immaterieel erfgoed en dringend bescherming nodig heeft. Volgens de cultuurminister moet ervan uit worden gegaan dat ‘die andere oorlog’ ook wordt gewonnen.
Conflicten kunnen aan de orde van de dag zijn. Dat kan betrekking hebben op problemen in de relationele sfeer zoals een echtscheiding, of een ruzie tussen een vrouw die zegt zwanger te zijn en de man die dat niet wil, bezoekers die zich niet aan de afspraken houden en stiekem proberen te blijven slapen in een opvanglocatie, en Oekraïners die langer in hun eigen land verblijven dan de twee weken die ze krijgen om hun plek in Nederland te behouden en Nederland als hun tweede huis beschouwen. Of de flinke porties die worden opgeschept tijdens de avondmaaltijd die een ander tekort doen. De beveiliging is ingeschakeld om toezicht te houden dat iedereen voldoende aan zijn/haar trekken komt.
In een geval kwam een man na zes weken pas terug om zijn plek op te eisen, maar die bleek inmiddels te zijn vergeven aan iemand anders. De man reageerde zeer geëmotioneerd toen hij zijn spullen moest pakken en hij met zijn gezin naar een andere opvanglocatie moest verhuizen.
Beveiligers en gemeentepersoneel proberen dagelijks alles in goede banen te leiden en rust en orde op de opvanglocaties te garanderen. Mensenhandel wordt daarbij niet uit het oog verloren. `In de praktijk bleek dat vrouwen een kwetsbare groep vormden om in handen van verkeerde figuren te vallen. Bij de opvanglocaties worden beveiligers ingefluisterd extra te letten op onbekende personen die zich daar onnodig ophouden.
De ervaring leert dat Oekraïners het in hun slachtofferrol steeds meer als vanzelfsprekend gaan ervaren, dat Nederland hen opvangt en in de watten legt. De onbaatzuchtigheid wint het niet altijd van de kritiek en de spanningen op de werkvloer.
