MOGADISHU – ‘Het was duidelijk wasdag in Mogadishu’, schatert Lilianne Ploumen, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, bij terugkeer op het internationale vliegveld van de Somalische hoofdstad. Dat haar gepantserde terreinwagen in een verkeersopstopping terechtkwam en daarom allerlei omwegen moest maken, vond ze stiekem alleen maar leuk. ‘Zo zag ik veel meer van Mogadishu.’
Om 11 uur ’s avonds nog over straat
En de bewindsvrouw op hoge pumps en in kleurig jurkje was blij verbaasd over de bedrijvigheid die ze er aantrof. ‘Overal zag ik stalletjes met handelslui en theetentjes. En een vrouw van een denktank vertelde me hoe zij afgelopen week voor het eerst om elf uur ’s avonds nog over straat durfde. Dat had ze een jaar terug niet durven dromen.’
Toch is de situatie in Somalië nog verre van stabiel. Nadat het parlement vorig jaar Hassan Sheikh Ahmed tot president verkoos, groeide het optimisme over een eind aan de 22 jaar durende burgeroorlog. De 17.000 vredestroepen van de Afrikaanse Unie slaagden erin Al-Shabaab uit de steden en grote delen van Zuid-Somalië te jagen. De aan Al-Qaeda gelieerde terreurbeweging, die ook achter de aanslag op het Westgate winkelcentrum in de Keniaanse hoofdstad Nairobi zit, controleert echter in het centrale gedeelte van het land nog altijd veel grondgebied. Terroristen voeren nog bijna maandelijks aanslagen uit in de hoofdstad en Artsen zonder Grenzen staakte vanwege de onveiligheid twee maanden terug haar activiteiten in Somalië.
In Nederland wonen 34.000 mensen van Somalische afkomst
‘Somalië blijft fragiel en heeft nog een lange weg te gaan’, bevestigt ook Ploumen terwijl ze haar kogelvrijvest naast zich neerlegt dat ze onderweg naar afspraken met de president en de premier moest dragen. Met de handelsmissie wil ze echter een positief signaal afgeven en aandacht besteden aan de langzame vooruitgang in het land in de Hoorn van Afrika. ‘Nederland heeft met Somalië een lange relatie. Er wonen 34.000 mensen van Somalische afkomst in Nederland. En nu staat Somalië aan de vooravond van een nieuwe fase.’
Het is voor het eerst dat een Nederlandse minister samen met een bedrijvendelegatie Somalië bezoekt. Ook de drie Nederlandse bedrijven die mee zijn geloven dat Somalië potentie heeft. ‘Het heeft de langste kustlijn van Afrika, bezit gas en olievoorraden en wil zijn drie havens gaan ontwikkelen’, vertelt Praveen Badloo van maritiem bedrijf IHC Merwede.
‘Somalië kan een logistieke hub worden’
‘Somalië heeft met zijn strategische ligging aan de Golf van Aden de potentie om een logistieke hub te worden tussen het Midden-Oosten, Azië en het Afrikaanse achterland, vooral omdat steeds meer producten uit China en Dubai komen’, vertelt Nadifa Mohamed Osman, vice-minister van Openbare Werken. Door een gebrek aan kennis en technologie werkt de haven van Mogadishu volgens haar nu echter maar op dertig procent van zijn capaciteit.
Badloo gelooft dat de havens van Rotterdam en Amsterdam een rol zouden kunnen spelen in het adviseren van de Somalische overheid in een masterplan voor de haven van Mogadishu. ‘Je helpt dan in de vorm van kennis maar geeft die niet gratis weg, want je laat het Nederlandse bedrijfsleven eraan mee profiteren.’
Opzetten van Somalische kustwacht
Qua veiligheid ziet hij echter nog wel problemen. ‘Wij kunnen hier nog niet vrij reizen dus is het lastig om hier nu mensen naartoe te sturen.’ De handelsmissie vindt Badloo echter niet te vroeg. ‘Hoewel wij hier nog niet concreet aan de slag kunnen, is het goed dat mensen onze naam al leren kennen. Kom je later, dan is alles mogelijk al vergeven.’
Ronald Maat van scheepsbouwconcern Damen Shipyard vertelt op zijn beurt dat er momenteel ‘vergaande besprekingen zijn’ tussen de Somalische overheid en een Nederlandse partner van Damen Shipyard om de kustwacht van Somalië op te zetten, inclusief boten. Jaren terug heeft Damen, nog voor de burgeroorlog zes sleepboten aan Somalië verkocht, waarvan vijf helaas verloren zijn gegaan. ‘Als de economie hier gaat groeien, en er een goederenstroom opgang komt, wordt het voor ons zeker weer interessant.’
Shell is de grote afwezige
De vraag rijst echter wie dit soort infrastructurele projecten gaat betalen, zolang de Somalische overheid geen geld heeft. Volgens de delegatieleden bestaat de mogelijkheid dat organisaties als de Wereldbank projecten gaan financieren die vervolgens door bedrijven worden uitgevoerd.
Grote afwezige op de handelsmissie is Shell. De Somalische minister van Natuurlijke hulpbronnen Abdirizak Omar Mohamed steekt zijn teleurstelling over de afwezigheid van de Brits-Nederlandse multinational niet onder stoelen of banken. ‘Ze hadden gezegd te komen.’ Nederlandse delegatieleden fluisteren dat Shell zich vanwege onveiligheid op het laatste moment zou hebben teruggetrokken. Ook zou de afwezigheid te maken kunnen hebben met een ruzie tussen Shell en zijn Amerikaanse branchegenoot Liberty Petroleum over met Somalië gesloten olieconcessies.
‘Somalië heeft de zoetste mango’s
Behalve in de olie- en maritieme sector zijn er volgens Ploumen ook kansen voor het Nederlandse MKB en voor bedrijven in de agrarische sector. ‘Veertig procent van het inkomen komt hier uit de veeteelt.’ Ismail Abdullahi Siyad, voorzitter van de Somalische Kamer van Koophandel, bevestigt de potentie in de agrarische sector. ‘We verbouwen de beste bananen, de lekkerste grapefruits en de zoetste mango's.’ Ploumen glimlacht. ‘Er liggen hier veel kansen maar het blijft nog een land tussen hoop en vrees. Maar wij willen graag bijdragen aan die hoop.’
Dit artikel verscheen eerder in aangepaste vorm in het Algemeen Dagblad.
