Charlie Parker had maar één wens. Nou ja goed, twee. Eerst en altijd een nieuwe shot heroïne, maar daarna vooral het maken van een plaatopname met strijkers. Elke Amerikaanse jazzmuzikant wilde een album met violisten uitbrengen. Een dubbel statussymbool: strijkers bij een opnamen kosten extra geld, dus dat betekende dat de platenbons zijn artiest serieus nam, plus strijkers stonden voor klassieke muziek, de klanken van de blanke elite. Uiteindelijk nam hij 30 november 1949 zijn eerste Charlie Parker with Strings-plaat op voor het Mercury-label. Het zou zijn enige hitalbum worden.
Wall of Sound
De allure van een plaat met strijkers is een halve eeuw later nog steeds intact. Ook popmuzikanten maken er graag gebruik van (de ellenlange lijst is gevuld met klassiekers van o.a. The Beatles, en Phil Spector kon niet zonder voor zijn Wall of Sound). De platenbudgetten zijn niet meer wat ze geweest zijn, toch blijft de aantrekkingskracht bestaan. Indien niet op de cd, dan maar live op het podium.
Holland Festival
Deze week gingen Kyteman en Woodkid de bühne op met cellisten, alto’s en violisten. Kyteman bij de opening van het nieuwe Utrechtse TivoliVredenburg, Woodkid op het Holland Festival in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Prestigieuze gelegenheden met een bijbehorend budget. Leverden de strings een muzikale meerwaarde op?
Lana del Rey
Woodkid staat voor de Fransman Yoann Lemoine, die vooral bekend werd als videoclipregisseur voor mensen als Katy Perry, Lana del Rey en Rihanna. Eigenwijs besloot hij zelf te gaan zingen en vorig jaar kwam Woodkids eerste album uit, The Golden Age. Zijn mix van neofolk en orkestrale pop sloeg aan en sindsdien reist hij de wereldsteden af met band en blazers. In Amsterdam kreeg hij gezelschap van een contingent strijkers van ‘ons’ Metropole Orkest. Op een groot scherm liet Woodkid tegelijkertijd eigen videoanimaties zien.
Gletsjervulva
Helaas. Yoann kwam live niet veel verder dan het door de strijkers laten meespelen van de grondnoten van de akkoorden. Zodra het even gevoelig moest worden, kwam de snarenzwerm in actie voor een pseudo-emotionele extra klanklaag. Het Metropole Orkest blinkt juist uit in crossovers tussen klassiek, pop en jazz maar daar was in de Stadsschouwburg niets van te merken. Elk cliché werd uit de kast getrokken en daar kwamen dan ook nog de lelijkste videofilmpjes van het nieuwe millennium bij: bevroren vulva’s in gletsjers? Een totale flop, die niet op het Holland Festival thuishoort. Hoe is het toch mogelijk dat popmuzikanten na Mahler, Strauss en Stravinsky niet verder komen dan eendimensionale vioollijntjes?
Improviseermeer
Kyteman pakte het in TivoliVredenburg avontuurlijker aan. Hij combineerde zijn huisband met het Radio Filharmonisch Orkest. In de aloude ronde Vredenburg-zaal – intact gebleven na de verbouwing – probeerden zo’n 80 muzikanten een plekje te vinden op het podium. Zoals gebruikelijk bij Kyteman, had hij niets voorbereid en wilde met dit enorme orkest spontaan live nummers uit het niets creëren. In de praktijk bleken vooral zijn eigen musici het voortouw te nemen en ongevraagd solo’s in te zetten. Dat moet je niet van klassieke musici vragen, die opeens zonder muziekstandaard en zonder partituur zaten. Uit je hoofd improviseren, dat valt niet mee.
Massaal orgasme
Het leukst aan dit Kyteman-optreden waren de spontane samenwerkingen tussen popmuzikanten en ‘klassiekers’. Voortdurend overleg over loopjes die gespeeld konden worden, continu inhaken op wat iemand anders had bedacht: binnen een kwartier had Kyteman een anarchistische eenheid gecreëerd.
Maar leverde de crossover ook interessante muziek op? Nee. Elke soundscape kenmerkte zich door langzaam en zacht beginnen, opbouwen naar een massaal orgasme en dan weer wegsterven. Daarbij ontbraken interessante melodielijnen. Bovendien kwamen de Filharmonische strijkers hier niet verder dan de basisnoten van de drie akkoorden spelen, met vanuit de blazers af en toe een tegenmelodie. Al vrij snel slaapverwekkend. Spontaan, ja. Kruisbestuiving twee muzikale werelden, inderdaad. Ook het publiek was een mix van pensionado’s en poplilefhebbers. Maar als elk nummer hetzelfde klinkt, gaat er toch iets niet goed.
Zowel Kyteman als Woodkid ontbreekt het aan wil of inzicht om interessant materiaal voor strijkers te regelen. Een zoemend geluidstapijtje is niet genoeg. Duke Ellington bewees al in de tijd van Charlie Parker dat dat veel beter kan. Wij wachten af.
www.kyteman.com, www.woodkid.com
www.hollandfestival.nl, www.tivolivredenburg.nl
