Hoe Proust je leven kan veranderen
Je moet eigenlijk hardop voorlezen >hoe proest je leven kan veranderen< En dan bedoel ik natuurlijk proesten in de betekenis van niezen. In de elleboogsplooi als onderdeel van ‘flattening the curve’ en ‘social distancing’. De coronavirus/covid-19 pandemie. Want die Corona infectie kan er inhakken zoals we inmiddels weten. Nu ter zake: Die andere Proust, Auteur Marcel Proust 1871-1922 geeft levenslessen, die hij trouwens zelf vaak in de wind slaat. Kunnen we anno 2020 er wat mee?
Boekenkast
Tijdens deze periode van social distancing grijp ik in mijn boekenkast naar een blauw boekje. Met de titel >Hoe Proust je leven kan veranderen< door Engelsman Alain de Botton. Een uitgave van Uitgeverij Atlas(Contact) uit 1997 in een vertaling van Jelle Noorman.
Wat zou u doen
Ik heb het boekje jaren geleden antiquarisch gekocht. Het lijkt mij gepast om het dan nu eens te lezen. Komt dat door de titel van Proust eerdere meesterwerk >op zoek naar de Verloren Tijd<. Een titel die actueler lijkt dan ooit. In de inleiding van het blauwe boekje verhaalt de Botton hoe Proust een bijdrage wil leveren aan een Parijse krant de L’Intransigeant (betekent onbuigzaam, koppig). Lezers is gevraagd om in de zomer van 1922 te reageren op een probleemstelling: ‘Denk u in. Het einde van de wereld of in elk geval de verwoesting van zo’n enorm deel van het vaste land. Op zo’n abrupte wijze, dat honderden miljoenen mensen een wisse dood staat te wachten. Als deze voorspelling zou worden bevestigd, wat zou daarvan volgens u de uitwerking zijn op het gedrag van de mensen. Vanaf het moment dat ze die bevestiging krijgen tot aan het moment van de ramp? En tot slot, wat zou u zelf doen als het laatste uur geslagen heeft?’
Ramp
Het antwoord van Proust is heel poëtisch. Maar in de laatste alinea zegt hij: De ramp gaat niet door; we doen niets van dat alles omdat we weer midden in het gewone leven staan. Waarin onverschilligheid elk verlangen doodt. Overigens overlijdt hij zelf enkele maanden nadien. In november van dat jaar 1922 , een complicatie van een griep. Een longontsteking, longabces. Vermoedelijk een pneumococ of streptococcus. En die griep? Een late piek van de Spaanse griep lijkt minder aannemelijk. In diezelfde L’Intransigeant wordt enkele dagen achtereen stil gestaan bij het overlijden en de begrafenis van Marcel Proust.
Gewoontedier
En verderop in het boekje een interessant antwoord. De reden voor deze nonchalance is dat iedereen een gewoontedier is. En daarom altijd minachting opvat voor vertrouwde dingen. In wezen herkennen we alleen wat nieuw is, wat plotseling in ons gemoed een andere klank laat horen. Een klank die ons treft. Waarvoor gewoonte vorming nog niet de kans heeft gekregen.
Noach
Toen ik nog heel klein was, aldus Proust, vond ik dat van alle bijbelfiguren Noach wel het wreedste lot was beschoren. Vanwege de zondvloed die hem 40 dagen lang in de ark gevangen hield. Later was Marcel Proust vaak ziek en moest ook eindeloos dagen in de ‘ark’ doorbrengen. Toen besefte hij dat Noach de wereld nooit eerder zo goed had kunnen observeren als vanuit de ark. Ook al was deze afgesloten en heerste de duisternis over de aarde (pag. 185).
Reflectie
Tja, misschien ervaren sommigen onder ons deze vrijwillige lock-up periode ook als Proust. Een periode van inmiddels meer als 40 dagen waarin vanuit de ark tegen de buitenwereld wordt aangekeken? Distancing (afstand houden) wordt distantie (afstandelijkheid) bewaren. Of juist meer betrokkenheid. Zeg het maar. Wat zou Proust adviseren.
Websites
https://en.wikipedia.org/wiki/Marcel_Proust
https://www.atlascontact.nl/boek/hoe-proust-je-leven-kan-veranderen/
https://www.alaindebotton.com/literature/
https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/cb32793876w/date1922
https://www.biblegateway.com/passage/?search=Genesis+5%3A32-10%3A1&version=NIV
https://travelbyart.com/20-addresses-in-search-of-lost-proust/
https://www.history.com/news/spanish-flu-second-wave-resurgence
https://www.ntvg.nl/system/files/publications/1919114830001a.pdf
