De talrijke bezoekers van Beijing Exposition Center schuiven gehypnotiseerd van een poster naar de andere. Propaganda-achtige films, gestileerd op Disney sprookjes, tonen dankbare burgers en de rooskleurige toekomst van China. De boodschap is duidelijk: het land heeft vooruitgang geboekt op alle vlakken.
Dat bevestigde ook de Chinese leider, Xi Jinping tijdens zijn 3,5 uur durende openingsspeech op het net afgelopen 19de partijcongres. Tijdens dit belangrijke politieke gebeurtenis worden om de 5 jaar nieuwe leiders aangewezen. Dit jaar was het congres echter een onemanshow : Xi Jinping stelde zijn visie voor van China als de wereldmacht met een sterke leider aan het stuur, met eventuele opvolgers op de achtergrond.
Terug naar de oude glorie
China die door de buitenlandse troepen na de Opiumoorlog in de 19de eeuw vernederd werd en voor lange tijd onderontwikkeld bleef, is nu klaar om terug te keren naar de oude glorie, zegt Jan van der Putten, China- expert en voormalige correspondent.
China heeft ondertussen een lange ontwikkelingsweg achter de rug… In 1978, toen het land open ging, stelde China nog niets voor, licht van der Putten verder toe. De partij wou van het communisme van schaarste afstappen om het communisme van welvaart te promoten. Het was ook een verantwoording om de partij aan de macht te houden. Als het land steeds rijker wordt, dan wordt de samenleving ook tevreden.
Het duurde drie decennia om het fundament te leggen voor de welvarende samenleving. De economische ontwikkeling was in die periode een absolute prioriteit. Er werden massaal wegen gebouwd, eerste megasteden ontstonden, de grootse migratie naar de steden in de geschiedenis is begonnen, de manier van leven is veranderd van collectief naar individueel. De middenklasse is letterlijk uit het niets ontstaan….
Het idee dat iedereen rijk kan worden leeft heel erg binnen de Chinese samenleving, duidt van der Putten. Anno 2017 verzekert Xi dat tegen 2020 iedereen zal genieten van de welvaart. Dit maakt hem ook zo populair in China. Xi is bovendien ook machtiger dan ooit. Zijn eerste ambtstermijn stond in het teken van strijd tegen corruptie, het afstoten van de dissidenten en het aanscherpen van de controle over de partij en het leger. Tijdens zijn komende vijf jaar aan de macht wil hij China leiden naar de nieuwe era van socialisme met Chinese karakteristieken.
Het wordt een tijdperk waarin China dichter bij het wereldtoneel komt en meer bijdraagt aan de mensheid, zegt Xi Jinping.
China op zoek naar zichzelf
Het bereiken van de economische welvaart was een soort therapie voor China’s kwetsbare ego. Het is een middel om te worden gerespecteerd door het Westen, stelt Van der Putten vast.
De tijd is ondertussen rijp om voor goed af te rekenen met het gevoel van kwetsbaarheid en de plaats tussen de wereldmachten opnieuw in te nemen. Maar Xi’s ambities gaan zelfs verder. Volgens hem zal China een voorbeeldrol voor andere naties worden.
Daarvoor moet het land iets meer te bieden hebben aan de rest van de wereld dan enkel sterke economische positie. Dat beseft Xi al te goed. Om als de modelstaat op te treden, moet China haar identiteit opnieuw uitvinden en een uniek kompas voor het nieuwe tijdperk instellen.
Lars Thom van Beijing Postcards van een culturele ontmoetingscentrum vertelt met een ware fascinatie over de historische ontwaking die China volgens hem nu aan het meemaken is:
China ontbreekt momenteel aan een visie. Xi Jinping (…) heeft gemerkt dat China haar eigen identiteit moet vinden. Een deel van deze zoektocht zal verlopen door te kijken naar de geschiedenis. Er is meer systematisch onderzoek nodig. Dat onderzoek werd vroeger vooral door de buitenlanders gedaan. Nu heb je veel opgeleide mensen in China. Er is ook interesse. Mensen jagen de moderniteit minder na. Ze wenden zich meer en meer tot de geschiedenis om er antwoorden en patronen in te vinden. Het is ook normaal om even te stoppen om na te denken over het proces als je zo lang aan het ontwikkelen bent.
Tijd voor reflectie dus. Deze is wel nodig na drie decennia van een onharmonieuze ontwikkeling. Nu kan je wel de negatieve gevolgen van de industrialisering zien. Als je de vooruitgang tegenover de vervuiling zal zetten, dan krijg je waarschijnlijk een negatieve saldo, stelt Van der Putten vast.
Het is ook een van de redenen waarom China wil afkomen met een nieuwe onderscheidende visie op de Chinese identiteit. Om het imago van een vervuild, arm land van zich af te schudden. China wil zichzelf lanceren als een sterk brandmerk zodat andere naties vol bewondering staan voor de uniekheid van de Chinese cultuur.
Daarom krijgt de revitalisatie van erfgoed ook meer en meer aandacht. Het urgentiebesef komt trouwens net op tijd: vele historische gebouwen werden in het verleden opgeofferd in naam van de stedelijke ontwikkeling.
De regering zet cultureel erfgoed in de kijker niet alleen om ermee te pronken voor de buitenwereld. Het gaat hier ook om het opwekken van het trots gevoel bij Chinezen. Fierheid is namelijk één van de pijlers waar de Chinese samenleving op gefundeerd staat. Welvaart en kracht zijn twee andere.
Eén ding is zeker. Door zich te profileren als een oude beschaving met een sterke, welvarende natie waar het Westen veel van kan leren geeft Xi een duidelijke boodschap aan de rest van de wereld: Volg ons want de toekomst is aan ons.
