Verschillende kunstenaars hebben de Watersnoodramp 1953 zelf meegemaakt. Datgene wat op hun netvlies gebrand staat, is op het doek gebracht. Het is een herinnering met impact. Ria Koks-Deijkers uit Heijningen: “Ik was nog heel jong, maar heb toch een herinnering. Ik zag op de Heijningsedijk de koeien lopen die weggevoerd moesten worden van het water. Dat beeld vergeet ik nooit.” Op haar schilderij zijn de koeien prominent aangebracht. Een andere kunstenares, Sjaan van Exel, ziet de puinhopen van kapotte huizen en schuren in het klotsende water nog voor zich en heeft dit op doek gebracht. Op de voorgrond haar moeder met een gezichtsuitdrukking die overeenkomt met de ernst van de ramp. De oudste deelneemster Friedie Zijlmans (85) woonde destijds in Veere. Ze vertelt: “Die avond en nacht bulderde de storm, luidde de kerkklok en een agent kwam ons waarschuwen om naar boven te gaan. De volgende ochtend was het water weg en er was een stralende zon. We dachten dat alles goed was gegaan, maar wisten op dat moment nog niet dat er vreselijke dingen waren gebeurd.”
Reddend schip en pigment uit meekrap
Elk schilderij vertelt zo een eigen verhaal. Sjaak Keijzer heeft Nieuw-Vossemeer geschilderd met een deel kaart die gepubliceerd is in het boek ‘De Ramp’. Constant Stoutjesdijk heeft het schip De Twee Gebroeders geschilderd; het schip dat letterlijk in een dijk geduwd was tussen Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel als barricade om het water tegen te houden. Dit schip heeft veel levens gered. Andere kunstenaars zoals Yvonne Heestermans en Fred Cooijman hebben de kleurstof van de plant meekrap gebruikt, een typische plant uit het watersnoodgebied, om hun werken te maken. Het schilderij van Fred Cooijman wordt geveild voor de KWF Kankerbestrijding aangezien dit zijn laatste schilderij is. Een schilderij van de Steenbergse kunstenares Sandra Houtepen is tevens te bezichtigen; zichtbare handen vastklemmend in de grond aan de waterkant om te overleven. Eerder maakte zij een treffend en toepasselijk persoonlijk schilderij in de stijl van Johannes Vermeer dat te zien is in één van de korte films uit de serie ‘Steenbergen, reis door de tijd’ van de Stichting StadsHerauten Steenbergen.
Golven in het leven en De Schreeuw van Munch
Middenin de voormalige Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming kerk in de Heen ligt een groot glaskunstwerk. Het symboliseert de golven van de zee, het woeste en tegelijkertijd de kalmte. Glaskunstenares Lia Bruyns-Schoonen: “Elke golf staat ergens voor. Het gaat ook over het leven zelf. Het heet Luctor et Emergo. Dat betekent ‘Ik worstel en kom boven’. Het is vechten, vallen en opstaan. Je ziet het aan de golven. De ene golf is woest, het deint, aan het einde zie je dat het rustigere golven zijn, het kabbelt door.” Naast dit grote imposante glaskunstwerk staat een tafel met andere glaskunsten die de contouren weergeven van verdronken dorpen. Een ander schilderij dat opvalt is van Els den Ham-Schepp uit Sint-Annaland. In haar werk is ‘De Schreeuw’ van Edvard Munch gereproduceerd. “Ik moest aan Munch denken. Ik dacht, dit is mijn kans om het te schilderen. De Schreeuw is wanhoop en drama. Daaronder heb ik de aarde trillend weergegeven. Ook het herdenkingsmonument dat staat in Ouwerkerk heb ik erin geschilderd. De felle kleuren erin zijn de toekomst, het perspectief dat er is.”
Locaties Project 1953 en veiling
De organisatie van deze herdenkingsexpositie is van Atelier Valkhoff uit De Heen. Riena en Martin Valkhoff hebben zelf ook hun kunstexpressie geuit. In het kunstwerk van Riena zijn meerdere zaken te zien die verloren gingen. Het werk draagt de toepasselijke naam ‘Alles kwijt’. Martin heeft de ‘Moddermeiden’ geschilderd, meisjes en vrouwen die meehielpen om alles op te ruimen en schoon te maken, met meekrap en schietgeel pigment. Tijdens de opening van de expo vertelt hij: “Het is een beladen onderwerp. Sommigen hebben het zelf meegemaakt. We beseften ons, dit wordt heel mooi. We hebben verschillende groepen aangeschreven en ook individuele kunstenaars hebben deelgenomen aan dit Project 1953. Iedereen kreeg de opdracht om een werk te maken op formaat 40×50 centimeter. Het is heel indrukwekkend geworden.” De opening van de expo werd gesponsord door Timek bouwmanagement uit Tholen. De bijzondere kunstwerken zijn dit jaar te zien in het kerkje van De Heen van 18 tot en met 21 mei en van 27 tot en met 29 mei 2023, vervolgens in het gemeentehuis van Tholen van 5 juni tot 25 augustus 2023 en daarna in Fort Sabina te Heijningen op 2 en 3 september en op 9 en 10 september 2023. De toegang op alle locaties is gratis. Wie aan de veiling wil deelnemen van het werk van Fred Cooijman kan contact opnemen met Atelier Valkhoff in De Heen.
