Obama vloog in zijn helikopter langs mijn huis Heel even voelde ik me in het middelpunt van de wereld. Ik groeide zelfs een beetje. Zijn macht straalde een micro hoeveelheid op mij af. Ik werd nog net niet uitgenodigd bij DWDD, want daarvoor had ik hem een hand moeten geven, maar ik zette wel een foto van de passerende heli op Facebook. Daarmee konden mijn vrienden zich ook een nanomoment lang koesteren in het middelpunt waar ik me een micromoment lang in bevond. Dat leverde een heleboel likes op.
Macht
Wat is dat toch met macht? Ik verzet me tegen macht. Altijd al gedaan. Omdat macht zoveel ongelijkheid en onrechtvaardigheid met zich meebrengt. Hoezeer het ook in de wet is verankerd dat iedere burger gelijk wordt behandeld, de machtigen der aarde komen bijna altijd weg met zaken waar normale mensen jaren de bak voor in gaan. Zoals voor het beroven van banken, het verkrachten van vrouwen, het onderdrukken, opsluiten en vermoorden van mensen, het initiëren van oorlogen, je kunt het zo gek niet bedenken…. Dat is macht.
Onderbuik
En macht is natuurlijk ook geld. Veel geld. Zoals die 200 miljoen euro’s, uitgegeven aan alleen al de beveiliging van machthebbers, die onze polder aandeden voor de NSS. Konden ze dat niet zelf betalen? Dat bezoekje van Obama aan het Rijks kostte 350.000 euro. Bedragen waarmee we de hele gezondheidszorg uit het slop hadden gehaald. Maar ja, Rutte liep trots als een pauw rond, begreep ik, en het schijnt dat we al dat geld dubbel en dwars terugkrijgen. Een ander naar dingetje van macht is dat ik misschien zelf wel macht wil, heel rijk wil zijn, beroemd, geliefd en aanbeden. Dat is een enge gedachte. Zo’n eentje die huist in mijn onderbuik. Ook daar verzet ik me tegen.
In Afrika doen ze niet zo moeilijk. Heb je geld en macht, dan heet je in Oeganda een ‘a big man’ of een ‘big mama'
Burgermeester
In Afrika doen ze niet zo moeilijk. Heb je geld en macht, dan heet je in Oeganda een ‘a big man’ of een ‘big mama’. Wat zou er gebeuren als de burgermeester van Amsterdam in een paginagrote reportage in de nationale krant hoog zou opgeven over wat hij allemaal heeft? Als hij trots naast zijn Hummer, een Jaguar, en dan weer naast zijn dure kunstwerken aan de muur voor de foto zou poseren en als hij zou pochen over zijn dure vakantiereizen en kinderen die studeren aan dure Zwitserse opleidingsinstituten? Dan was hij meteen burgermeester af. Toch?
Big man
Maar niet de burgermeester van Kampala in Oeganda, waar elke dag de sloppenwijken weer verder uitdijen. Ik was verontwaardigd toen ik de reportage las. Ik wist het zeker: het volk zou in opstand komen, ze zouden die opschepper wegvagen. Maar als ik de Oegandesen vroeg wat ze daar van vonden, lachten ze me uit. Dan zeiden ze: “Maar hij is een big man. Hij heeft het gemaakt.” Dat die vetzak in Amerika jaren in het gevang zat voor het grootschalig vervalsen van cheques, wat algemeen bekend was, oogstte ook slechts bewondering en respect. “Ik wil ook een big man worden,” zeiden ze. Ik weet het nog steeds niet waarom zo veel mensen die zo ver onder de armoedegrens leven, de straat niet op gaan en protesteren tegen de macht, de rijkdom, de ongebreidelde hebzucht en het egoïsme. Wellicht vanuit de pragmatische overweging dat het verleden leert dat daar weinig goeds uitkomt en dat je dus maar beter heel pragmatisch zorgt dat je overleeft en dat je zelf een big man of mama wordt.
We stonden erbij als schoolmeisjes en ik hoorde ons tweestemmig antwoorden, trots nog wel, vooral trots: 'From the Netherlands!'
Omkoop operatie
Maar dat het niet zo eenvoudig is om je te verzetten tegen macht, bleek toen ik samen met een Nederlandse vriendin president Museveni tegenkwam in een klein plaatsje in het oosten van Oeganda. Hij was op verkiezingscampagne, dat wil zeggen, hij was met een geldverslindende omkoop-operatie bezig om er zeker van te zijn dat hij aan de macht kon blijven. De straten zagen geel van de mensen die zijn T-shirts en petjes in de partijkleuren droegen. Dansend en zingend liepen ze rond onze auto, op weg om hun leider te begroeten, die van de andere kant kwam. “We stappen niet uit, hoor”, zei ik.
Trots
Maar we stapten wel uit. De president stond in een auto, hoog boven de massa en kwam steeds dichterbij. “We groeten hem niet,” siste ik. “Hij is door en door corrupt en martelt oppositieleden.” De auto stopte ter hoogte van ons. De president zag onze enige twee blanke gezichten in de massa, en riep ons toe: “Where are you coming from?” We stonden erbij als de schoolmeisjes die Obama bij het Rijksmuseum een hand mochten geven. We groeiden zelfs een beetje. Ik hoorde ons tweestemmig antwoorden, trots nog wel, vooral trots: “From the Netherlands!” Rechtstreeks uit de onderbuik. Ik bén niet eens trots op Nederland. Integendeel. Maar dat doet macht dus met je. Macht doet hele enge dingen.
