Maar waar mensen door overheidsingrijpen erop vooruit gaan, gaan er ook altijd groepen op achteruit. Een euro kun je maar eenmaal uitgeven.
In elk geval lezers en uitgevers krijgen het de komende kabinetsperiode zwaar(der) te verduren.
In het regeerakkoord zelve komt het woord ‘cultuur’ alleen voor in de context van ‘cultuurlandschap’.
‘Verstopt’ in de financiële bijlage van het akkoord zien we een harde maatregel voor een deel van de culturele sector:
Afschaffen verlaagd btw-tarief culturele goederen en diensten. Het huidige lage btw-tarief voor culturele goederen en diensten wordt grotendeels afgeschaft met ingang van het jaar 2026. Het btw-tarief gaat van 9% naar 21%. Het huidige lage btw-tarief voor dagrecreatie en bioscopen blijft behouden en is uitgezonderd van de verhoging.
Mediavertegenwoordigers reageren teleurgesteld, zie villamedia. En de reactie van boekenpromotor CPNB. Want boeken en kranten zullen duurder worden.
Driehonderd miljoen per jaar moet deze bezuiniging opleveren. Mijn gevoel zegt: hooguit 200-250 mln. Maar ik ben geen econoom of econometrist. Maar het lijkt me minder, ook al omdat politici effectenen opbrengen van hun maatregelen VEEL VAKER te optimistisch inschatten; dit nu hoeft geen kwade opzet te zijn…
Reacties politiek
Pieter Omtzigt (NSC) becommentarieerde de maatregel op de AD-liveblog vandaag:
‘De NSC-leider ‘vindt het niet leuk’ dat de btw op boeken en kranten omhoog gaat. ,,Dat had ik zelf niet bedacht. Maar ja, je krijgt er soms ook iets voor terug.”‘
Maartje Stahlie, persoonlijk medewerker van Omtzigt, vertelt mij desgevraagd:
‘Dit is inderdaad een tegenvaller voor NSC. Aan de andere kant hebben we er wel voor gezorgd dat bezuinigingen op de NPO zeer beperkt bleven (100 miljoen). Hiermee kan de NPO heel goed overeind blijven, met enkele hervormingen!’
Tv is nu even belangrijker dan het gedrukte woord is mijn voorzichtige conclusie.
Sandra Beckerman van oppositiepartij SP reageert als volgt:
‘De SP is tegenstander van deze BTW-verhoging. Er is nu al sprake van een krantenkloof. Toegang tot betrouwbare informatie is cruciaal voor iedereen en dit voorstel vergroot de kansenongelijkheid.
De financiering?
In principe hoeft een voorstel wat nu niks extra’s kost niet financieel gedekt te worden. Ik wil erop wijzen dat het komende kabinet juist veel (belasting) voordeel geeft aan bedrijven en rijkere huishoudens. Bezuinigen hoeft geen wetmatigheid te zijn wanneer ook gekeken wordt naar de mogelijkheid de grootste vermogens iets extra te belasten.’
Uitgevers
Ik heb meerdere uitgevers om hun visie gevraagd: twee reageerden.
Jan Dijkgraaf, schrijver en uitgever (Osjato) van bijvoorbeeld de boeken over de Meilands:
‘Ik vind het belangrijker dat het eigen risico in de zorg gehalveerd wordt, dan of een boek nou 20,99 euro kost of 23,30 euro. Voor wie dat prijsverschil een breekpunt is, hebben we de bibliotheek. Maar ik ben dan ook links.’
Haye van der Heijden, schrijver en uitgever bij Vogelvrij:
‘Ik ben van mening dat boeken en elke andere vorm van entertainment niet echt tot de primaire levensbehoefte behoren. Daarom ben ik het eens met deze verhoging. Lesboeken etc. moeten ook maar het hoge BTW-tarief krijgen, denk ik, anders gaan ze valsspelen en zeggen dat je iets leert van elk boek.
Wat te verdedigen is.’
Jort Kelder reageert:
’De ellende met iedere bezuiniging of hervorming is dat je er over kan struikelen, terwijl het past in een groter plaatje. Lobbygroepen hebben ons fiscale systeem hopeloos complex gemaakt. Zie nu ook weer de uitzonderingen voor rode diesel en kamperen, die worden ontzien. Heel slecht. Ik ben voor een verhoging van de btw op alle luxe goederen naar 25%, dan kopen we misschien iets minder rotzooi en gaan we recyclen. Maar ja, dan wordt de T. weer boos, en dus durft geen politicus het aan.
Boeken blijf ik toch wel kopen, het is geen luxe maar noodzaak, zij het nog steeds te goedkoop. Anders zouden we niet zoveel arme schrijvers hebben!’
Schrijvers/lezers
Wim van Rooy, schrijver, zegt:
‘De boekenkoper blijft ongetwijfeld kopen. Een boek blijft au fond goedkoop. Deel het aantal leesuren door de prijs, en je leest haast gratis. Ik geef een voorbeeld. Ik lees nu van Andrea Marcolongo De geniale taal .190 Bladzijden, ik meen zoiets van 22 euro. Stel dat je er vijf uur mee bezig bent; dat is dus iets meer dan vier euro/uur. Wat is er goedkoper? Laat het vijf euro/uur worden. Is dat dramatisch?’
‘Die kranten vermoorden met al hun babbelpodcasts het lezen van boeken. Maar die extra BTW op boeken is wel erg.’ Aldus Henri Beunders, emeritus hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie én veellezer.
Maar Heere Heeresma junior, schrijver/zanger/documentairemaker stelt:
‘Een regering-Wilders (of zijn zetbaas) zal een zegen zijn voor de Nederlandse cultuursector. Dan leren die kunstenmakers te zwemmen of ze verzuipen, in beide gevallen profiteert het publiek.’
– Ondermeer PVV (grootste partij) en GL/PVDA (grootste oppositiepartij), enkele uitgevers en anderen heb ik om reactie gevraagd.
– Graag had ik nog een citaat van VVD’er Frits Bolkestein gehad, maar die verblijft in het Rosa Spierhuis en is niet aanspreekbaar. Bij de vorige grote cultuurbezuinigingen in 2010 had hij een provocerend idee. Meer geld naar cultuur, maar dan minder naar ontwikkelingshulp. De boeiende beelden zien we hier:
https://www.youtube.com/watch?v=THXH
