Vanavond vertegenwoordigt Anouk ons op het Eurovisie Songfestival. Hoewel een Afrikaans Songfestival nog niet bestaat wordt er op het continent wel degelijk op muzikaal gebied hard aan de weg getimmerd. In Kenia draagt de Nederlandse Natalie Lukkenaer (29) hier een steentje aan bij. Nadat ze de Rockacademie in Tilburg afrondde, zette ze eigenhandig in Nairobi een zangacademie op en is ook inmiddels baas van platenlabel Penya Africa.
Knettervals
‘Zingen, kun je dat studeren? Ontelbare keren kreeg Natalie Lukkenaer deze vraag toen ze in 2007 voor het eerst naar Kenia ging om er stage te lopen. Amateurzangers wilden weten wat ze op de Rockacademie in Tilburg had geleerd en of ze dat ook aan hen kon onderwijzen. In de Keniaanse muziekindustrie vertelden veel mensen haar dat er een enorme behoefte was aan educatie. En ook zelf merkte ze dat zelfs op de televisie artiesten regelmatig ‘knettervals’ zongen.
Schaamrood
Terwijl Kenia nog aan het bijkomen was van het bloedige verkiezingsgeweld, begon de Nederlandse in 2008 met het opzetten van een zangacademie. Deze zogeheten Sauti Academy (sauti is Swahili voor ‘stem’) leidt jongeren tussen de 18 en 25 jaar op tot (semi)professioneel zanger of zangeres. Om in het begin wat geld bij te verdienen, kluste Natalie bij als ‘zangjuf’ op een muziekschool. Ze schrok zich er rot. ‘Leraren bleken de leerlingen zo min mogelijk te leren zodat ze zo lang mogelijk geld aan hen konden verdienen. Toen ik een collega aan een leerling verschrikkelijk vals een toonladder hoorde voorzingen, ben ik met schaamrood op mijn kaken naar buiten gelopen en heb ik een paar dagen later ontslag genomen.’
God-given-talent
Bij het lesgeven aan haar eigen Sauti Academy moest Natalie even wennen aan de vooral door de kerk ingegeven ‘God-given-talent-mentaliteit’. ‘Als een Keniaan goed kan zingen, wordt geloofd dat dit een door God geschonken gift is, iets perfects, waar je vooral niet aan mag komen. Dat is natuurlijk grote onzin en nogal lastig als je een zanger wilt helpen zijn stem verder te ontwikkelen. Gelukkig merken mijn leerlingen al snel dat talent vaak maar twintig procent van je succes is. De rest is gewoon keihard werken.’
Ambassadeursdochter
Inmiddels zijn 25 studenten afgestudeerd en staan vier van hen onder contract bij Penya Africa, een non-profit platenlabel waarvan Sauti Academy de afgelopen jaren onderdeel is geworden en Natalie de directrice. Terwijl in Kenia normaliter arm en rijk nauwelijks contact hebben met elkaar, komen Natalie’s studenten uit werkelijk alle lagen van de bevolking. ‘Van jongens uit de getto tot een ambassadeursdochter, die trouwens een enorme hippie is’, grinnikt ze. ‘Ik vind het super om deze jongeren met elkaar in contact te brengen. Maar dit is alleen mogelijk door de studenten die het niet kunnen betalen, gratis te laten deelnemen. De rest begrijpt dit gelukkig.’
Denk aan een appeltje
Natalie zelf ging aanvankelijk niet naar de Rockacademie maar naar het conservatorium in Alkmaar. Maar tijdens de vooropleiding merkte ze al snel dat het niets voor haar was. ‘Denk aan een appeltje en zing rond, zei mijn zangdocent. Echt heel zweverig.’ Eenmaal op de Rockacademie voelde ze zich als een vis in het water. ‘Het was veel praktischer en de docenten, die ernaast uitvoerend muzikant zijn, waren enorm passievol. Bovendien was de sfeer fantastisch, vooral in het oude gebouw, waar iedereen in de kantine zat te jammen, we elke nacht tot 4 uur ‘s nachts uitgingen en lessen nooit voor 10 uur ’s ochtends begonnen. We waren immers allemaal muzikant. Helaas is er met de verhuizing naar het Kunstcluster van de Fontys Hogeschool wat van die identiteit verloren gegaan.’
Gemengde beroepspraktijk
Dat de Rockacademie haar studenten leert om een succesvolle gemengde beroepspraktijk te ontwikkelen, waarbij het niet alleen gaat om optreden maar evenzeer om lesgeven, produceren en ondernemen, past Natalie ook in haar eigen academie toe. ‘Ook ik leer mijn studenten hoe de muziekindustrie in elkaar steekt, hoe platenmaatschappijen te werk gaan, op wat voor andere manieren je geld kan verdienen en hoeveel je krijgt betaald voor een gig. Hoe kun je jezelf professioneel muzikant noemen, als je dat soort dingen niet weet? Frappant vind ik het dat veel conservatoria nog altijd uitvoerende muzikanten afleveren die niet eens weten hoe ze een belastingformulier moeten invullen.’
Muzikale identiteit
Lesgeven aan rappers was voor Natalie even wennen. ‘Ik kan totaal niet rappen. Maar al snel merkte ik dat het op een bepaalde manier te vergelijken is met zingen. Ook bij rappen maak je gebruik van gevarieerd stemgebruik, ritmes en dynamiek. Ook werken we aan de ademhaling, maatgevoel en natuurlijk de lyrics. Bij alle artiesten gaat het uiteindelijk om het ontwikkelen van een eigen muzikale identiteit en het vertellen van een verhaal.’
Geld
Om de studenten meer van elkaars leven te laten begrijpen, brengt Natalie in de vakantie met haar leerlingen een bezoek aan een medeleerling die in de door tienduizenden Kenianen bevolkte sloppenwijk Mathare aan de rand van Nairobi woont. In het golfplaten hutje vragen de studenten de jonge rapper het hemd van het lijf over hoe hij aan eten, water en elektriciteit komt waarna er een vrolijke jamsessie losbarst. De rapper heeft zichzelf de bijnaam ‘Chedaz’ gegeven, slang voor ‘geld’, en hoopt dat zijn bijnaam ooit realiteit wordt en hij van zijn muzikaliteit kan leven.
Mob justice
Ook tijdens de lessen krijgt Natalie, wiens man tevens uit een slum komt, veel mee uit het leven in een sloppenwijk. Zo leerde Donga, een andere rapper, haar hoe je eenvoudig zijspiegels kunt stelen. ‘Dit verhaal werd uiteindelijk echter emotioneel. Twee van zijn vrienden bleken slachtoffer te zijn geworden van mob justice; nadat ze iets hadden gejat werden ze door een menigte doodgeslagen.’ Donga wist ternauwernood te ontsnappen maar is aan één oor half doof doordat hij zo vaak in elkaar is geslagen. ‘Het is een hard leven; ook zij moeten elke maand hun huur betalen. Maar omdat muziek alles voor hen is, geven ze ook alles. Het zijn misschien niet altijd de beste zangers maar by far de beste performers.’
Meer weten over Natalie en haar Sauti Academie? Neem hier een kijkje op de websites van Sauti Academy en Penya Africa.
