Haar levensloop begon met een wieg in de Chileense hoofdstad Santiago. Vader Marcos Aldana is een van de bekendste saxofonisten in Chili en dankzij hem bracht de dochter al op zes-jarige leeftijd haar eerste deuntjes ten gehore. Ze speelde aanvankelijk altsaxofoon, beïnvloed door artiesten als Charlie Parker, Cannonball Adderley en Michael Brecker. Maar toen was er de muziek van Sonny Rollins en verplaatste de liefde zich van de alt naar de tenor. Opmerkelijk detail: haar eerste tenorsaxofoon was een Selmer Mark VI die eerder door haar grootvader was bespeeld.
Ook met optreden was Melissa Aldana er vroeg bij. Ze stond al vanaf haar eerste tienerjaren te blazen in jazzclubs in Santiago. In 2005 ontmoette ze de pianist Danilo Pérez, op toernee in Chili. Die nodigde haar uit voor een optreden op het Panama Jazz Festival, en voor een aantal audities bij muziekinstellingen in de VS. Een studie aan het befaamde Berklee College of Music in Boston volgde. Onder de docenten waren coryfeeën als Joe Lovano, George Garzone, Frank Tiberi, Greg Osby, Hal Crook, Bill Pierce en Ralph Peterson.
Na Berklee, in 2009, werd New York City haar thuisbasis. Ze studeerde daar bij George Coleman. Haar eerste album, ‘Free Fall’, kwam in 2010 uit bij Greg Osby’s Inner Circle Music. Ze trad op in de Blue Note Jazz Club en op het Monterey Jazz Festival. Een tweede album, ‘Second Cycle’, werd uitgebracht in 2012.
In 2013, 24 jaar oud, was Melissa Aldana de eerste (en nog altijd enige) vrouw die de Thelonious Monk International Jazz Saxophone Competition won, waarin haar vader in 1991 semi-finalist was geweest. De prijs was een beurs van $25.000 en een opnamecontract met Concord Jazz.
In 2017 speelde Melissa Aldana samen met onder anderen Cécile McLorin Salvant en Tineke Postma op North Sea Jazz in een volledig vrouwelijke jazzband: Woman To Woman!.
Nu is er dan haar eerste album met jazzkwartet, ‘Visions’, in de live-uitvoering voluit ‘Visions For Frida Kahlo’ geheten. Melissa Aldana slaat daarop een brug van haar muziek naar de nalatenschap van de iconische Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo (1907-1954). Naar eigen zeggen creëert ze met de muziek op dit album een parallel tussen haar eigen ervaringen als vrouwelijke saxofoonspeler in een nog altijd door mannen gedomineerde jazzgemeenschap en Frida Kahlo die als kunstenares, feministe en vrije geest eveneens moest opboksen tegen een wereld beheerst door mannen.
Overigens, maar dit terzijde, bestaat het kwartet waarmee de saxofoniste ‘Visions’ opnam geheel uit mannen, te weten Sam Harris op piano, Pablo Menares op bas, Joel Ross op vibrafoon en Tommy Crane op drums. Samen met bandleidster Melissa Aldana levert dit viertal met ‘Visions’ een sprankelend album af dat door sommigen (NPR Music) nu al tot een van de toppers van het lopende jaar is bestempeld. Meteen al in de opener, de titeltrack, laat Melissa Aldana een uitgebreid kunnen van haar geheel eigen stijlkaart horen. De ritmetandem Pablo Menares en Tommy Crane leggen hier een bruisende polyritmische latin groove neer vol kleurige motieven waarover Aldana haar krachtige, volronde saxofoongeluid expressief laat dansen, zingen en jubelen. Veranderingen in stemming en toon laat zij daarbij in elkaar overvloeien op een wijze die steeds opnieuw weet te verrassen en de luisteraar uiteindelijk ademloos achterlaat. En dat is dan nog maar één nummer. In het volgende, ‘Acceptance’, vormt een sober ritme met onder meer snaredrum, piano en een tinkelende vibrafoon de opmaat voor uitbundige solo’s van de saxofoniste, en haar secondant pianist Sam Harris.
Voor ‘La Madrina’ duiken we in de trieste geschiedenis van Frida Kahlo. Zij werd op zesjarige leeftijd in 1913 getroffen door kinderverlamming aan haar rechterbeen. Twaalf jaar later, op 17 september 1925, werd de bus door Mexico-Stad waarin de toen achttienjarige Kahlo zat aangereden door een tram. Een stuk van een stalen leuning drong haar lichaam binnen, haar ribben en heup waren gebroken, evenals op elf plaatsen haar slechte been en ook op meerdere punten haar ruggengraat. En ze had een verbrijzelde voet. Frida Kahlo moest maandenlang het bed houden, in een harnas van pleisters en verband. Daar, vechtend tegen de niet ophoudende pijn, besloot ze om te gaan schilderen. De ballad ‘La Madrina’, Engels ‘The Godmother’, zoomt volgens Melissa Aldana in op de keuze die Kahlo had tussen een leven in pijn of kiezen voor de dood en eruit stappen. De geschiedenis leert dat de kunstenares koos voor leven, hoe problematisch dat ook zou zijn. De muziek hoort zich aan als een zacht golvende mijmering, vol van zoete melancholie, waarin de saxofoniste en haar begeleiders met precisie een veelheid van fijn vormgegeven accenten aanbrengen.
Instrumentale overpeinzingen zijn er ook in ‘Perdon’, met naast de saxofoniste zelf een solistische glansrol voor pianist Sam Harris, waarna ‘Abre Tus Ojos’, ‘Open Je Ogen’, de luisteraar meevoert in een kort poëtisch intermezzo. Met ‘Elsewhere’ keert het kwintet terug naar een stevig groovende funky aanpak, en doet daarna aanvankelijk hetzelfde, maar dan in wat lagere versnelling, in ‘Dos Casas, Un Puente’, ‘Twee Huizen, Eén Brug’. Daarin wordt halverwege de ruimte aan de door de piano geleide ritmesectie gelaten als de brug die voert naar het opzwepende einde. In de solo’s waarmee Melissa Aldana ‘Never Let Me Go’ opent klinken verre echo’s van John Coltrane, waarna ‘The Search’ precies dat is wat de titel aangeeft, een verkenning van de onderlinge spelmogelijkheden die de leidster haar bandleden over de hele linie ruimhartig toebedeelt, resulterend in weelderig gekleurde instrumentaties.
Op dit punt aangekomen kun je je misschien beginnen af te vragen waar de verbinding met Frida Kahlo is gebleven. Maar dan is er ‘Su Trajedia’, ‘Jouw Tragedie’, dat in ieder geval met de titel aan het lot van de Mexicaanse kunstenares refereert. Warme, troostrijke klanken lijken hier te spreken van compassie voor wie het nodig heeft. En dan… is er de raadselachtige afsluiter, ‘El Castillo de Velenje’, ‘Het Kasteel van Velenje’. Raadselachtig omdat het kasteel van Velenje, waarvan de eerste beschrijvingen uit 1275 dateren, in Slovenië ligt. Het kasteel geeft onderdak aan een museum – waar onder andere het skelet van een mastodont te zien is, gevonden in de buurt van Velenje in 1964 – en huisvest culturele evenementen. In ‘El Castillo de Velenje’, zoals te vinden op ‘Visions’, ontmoeten de vijf instrumentalisten elkaar in een explosief amalgaam van sferen om uiteindelijk na ruim negen minuten puur speelplezier uit te komen bij een daverende finale, met uitroepteken. Dat laatste is ook wat ‘Visions’ van saxofoniste Melissa Aldana in zijn geheel karakteriseert: kleurig expressief ensemblespel met een warm kloppend latin hart, en uitroepteken!
Melissa Aldana treedt op vrijdag 12 juli op tijdens het North Sea Jazz Festival in Rotterdam. Later dit jaar volgen meer optredens.
Melissa Aldana Benelux 2019:
12 juli: North Sea Jazz Rotterdam
24 oktober: Bimhuis Amsterdam
25 oktober: LantarenVenster Rotterdam
3 november: Muziekgebouw Eindhoven
6 november: Bozar Brussel
