Ed Houben (45), een forse man met een veerkrachtige pas en een vastberaden blik in zijn ogen, is een spermadonor zoals je dat misschien niet meer verwacht in deze tijden van voortschrijdende technologie en invitrofertilisatie. Hij verwekt kinderen op de natuurlijke manier, met de daad. De kans op bevruchting is al doende veel groter.
Hij heeft in een tijdsbestek van twaalf jaar vrouwen over de hele wereld aan kinderen geholpen, meer dan honderd zijn het er nu. En hij heeft er vaak zijn vakantie en kleine budget voor opgeofferd. Een keer in het jaar organiseert hij een dag waarop kinderen en ouders die dat willen ‘Papa Ed’ in Maastricht kunnen komen opzoeken. Maar hij laat het aan de kinderen en hun ouders over of er contact is en blijft.
Spermabanken
Ed Houben is toeristengids in Maastricht, heeft geschiedenis gestudeerd. De wensouders omschrijft hij als “voor het merendeel van universitair of HBO-niveau”.
Een van de gebeurtenissen die zijn leven hebben getekend is de zelfdoding van een tante. Ze beroofde zich in 1973 van het leven omdat ze geen kinderen kon krijgen, in die tijd nog ‘de schuld van de vrouw’, terwijl het maar al te vaak (ook) aan de man ligt. 'Iets anders dat me aan het denken zette was een bekend koppel dat op een gegeven moment openheid gaf dat het al tien jaar bij klinieken in België probeerde, zonder resultaat.'
Dat en het feit dat hij vindt dat een kind er recht op heeft om te weten wie zijn vader is heeft Houben tot zijn roeping als spermadonor gebracht. Hij vraagt er geen geld voor. Dat het belangrijk voor kinderen is om te weten wie hun vader is en dat anoniem donorschap bij de spermabank geen goed idee is, toonde een artikel in Het Parool onlangs nog aan. Buiten dat hebben spermabanken er administratief ook nog eens een potje van gemaakt, wat voor de nakomelingen van de donoren uiterst pijnlijk is. Hun vader blijkt dan niet de succesvolle zakenman, maar een werkloze man met psychische problemen.
De nakomelingen van Ed Houben weten precies waar ze aan toe zijn.
'Mannen denken vaak dat het de hemel op aarde is, dat je de kans krijgt met zo veel verschillende vrouwen naar bed te gaan. Maar dan zien ze een aantal dingen over het hoofd. Lang niet al die vrouwen zijn aantrekkelijk en het moment dat je seks hebt staat vast, het moment van de ovulatie van de vrouw. Dan moet je ook maar kunnen.' Over het algemeen lukt dat, zegt Houben.
Hij kan alles vertellen over ovulatie, sperma en vruchtbaarheid: hoe lang de ovulatie duurt, hoe lang het sperma goed blijft, onder welke omstandigheden het desgewenst ingevroren moet worden. Hij is kortom expert geworden. 'Ik laat me voordat ik met een vrouw contact heb testen en eis dat ook van haar.'
Bureaucratische hindernissen
Eigenlijk had hij zich verheugd op een keer drie weken 'offline en de gsm uit', want sinds 2008 waren veel van zijn vakanties opgegaan op aan het helpen van de vrouwen. Maar toen kwamen er tientallen aanvragen uit Brazilië, nadat het televisieprogramma Fantástico een item over hem had uitgezonden. 'Het is een opkomende natie, IVF in de klinieken is hartstikke duur. Om al die mensen naar Europa te laten komen, is lastig plannen, dus dan ga ik maar weer', verzucht Houben.
Hij zou naar de metropool São Paulo vliegen in het zuidoosten. Daar maakte door kennis met de eerste vrouwen van het tiental wensouders dat op de planning stonden: het lesbische stel Eliza Camargo (29, kleuterleidster) en Aline Macedo (27, verkoopster bij een internationaal transportbedrijf). Camargo: 'Hij kwam hier aan na die lange vlucht en had maar weinig tijd om even uit te rusten. Daarna moesten we meteen overgaan tot het proces.' Ze waren allebei gespannen, vertelt ze, maar wisten het ‘proces’ toch op een rustige en respectvolle manier tot een goed einde te brengen.
Camargo is van het stel degene met de grootste kinderwens, Macedo zou het ook prima vinden om kinderen te adopteren, maar dat is volgens beiden vanwege bureaucratische hindernissen een vrijwel onhaalbare zaak. 'Ik wil het kind zelf dragen en ter wereld brengen', zegt Camargo beslist.
Soberder leven
Het stel is al zeven jaar bij elkaar en sinds vier jaar zijn ze bezig om te proberen een kind te krijgen. Ze hebben twee vruchteloze IVF-pogingen achter de rug, een zware teleurstelling voor Eliza Camargo. Het is een dure grap. Macedo: 'We konden het voor elkaar krijgen om voor elke keer 9000 real (een kleine 3000 euro, WU) te betalen, maar normaal gesproken kost het 28.000 real' (ruim 9000 euro).
Een Braziliaanse donor is geen optie, menen Macedo en Camargo. Ze zijn bang dat de man in kwestie toch zijn rol als vader gaat opeisen. Houben is vanwege zijn staat van dienst een betrouwbare optie gebleken.
Ze hebben er hun hele leven op ingericht. In november 2013 kochten ze een huis in een rustige straat in een volksbuurt helemaal aan de rand van São Paulo. Aan de overkant van de straat is een park, leuk om met kinderen naartoe te gaan. Macedo: 'We betalen een forse hypotheek, 2300 real (bijna 800 euro). Ik verdien 2500. Dus bijna mijn hele salaris gaat eraan op. we leven van het salaris van Elisa.' 'We leven soberder. Allerlei pleziertjes gunnen we onszelf nu veel minder, want we hebben een doel in ons leven', vult Camargo aan. Een levenswijze die veel van hun vrienden (nog) niet hebben aangenomen en die dan ook zo nu en dan wat wenkbrauwen doet fronsen. Om Ed Houben tegemoet te komen met zijn ticket verkochten ze een fitnessapparaat dat ze in hun huis hadden staan. Houben werd verwelkomd als een koning. Camargo: 'Hij sliep in ons bed, het beste bed van het huis en wij sliepen in de logeerkamer.'
Na São Paulo vloog Houben naar Brasilia en Rio de Janeiro. Op 27 augustus is hij weer even in São Paulo, net te vroeg voor Eliza Camargo’s volgende eisprong, mocht de eerste poging niet gelukt zijn. 'Je wilt niet weten onder welke spanning ik leef.'
700 euro ophoesten
Eigenlijk zou Ed Houben het liefst hebben dat alle vrouwen die een kind van hem willen naar zijn huis in Maastricht komen. Zodoende hoeft hij zelf met zijn bescheiden inkomen als gids niet veel onkosten te maken en voor de vrouw is het altijd nog goedkoper dan een IVF-behandeling. In Brazilië wordt de behandeling niet vergoed door de verzekering. Maar aan zijn ticket van 1400 euro en zijn verblijf van bijna vier weken hebben maar een paar vrouwen meebetaald. Hij zelf zal toch nog zo’n 700 euro moeten ophoesten.
En zo is het de afgelopen jaren wel vaker gegaan: Denemarken, Oostenrijk, tot aan het verre Australië toe is Houben geweest om vrouwen te helpen hun droom te vervullen. Hij klinkt een beetje moe als hij over zijn wederwaardigheden vertelt. Maar na meer dan honderd kinderen – en het kunnen er volgens hem ook wel 150 zijn omdat wellicht niet iedereen heeft doorgegeven dat ze zwanger was – heeft hij toch een mooie taak volbracht en kan hij als donor toch op zijn lauweren rusten…
Houben kijkt een beetje hulpeloos bij deze suggestie. Hij lijkt het antwoord zelf ook niet goed te weten.
Kippenvel
Zou hij het niet veel fijner vinden om zelf een lieve vrouw tegen te komen en een gezin te stichten? 'Ik heb de afgelopen jaren wel een paar relaties gehad en ik ben altijd eerlijk geweest over wat ik deed', zegt hij. Nadat de laatste relatie uit was gegaan bleek dat de vrouw in kwestie er toch niet zo blij mee was geweest, maar ze had het nooit gezegd. 'Als ik nu een vrouw tegen zou komen, zou ik haar vragen of ze het geen bezwaar vindt.'
Fantástico sprak hem een tweede keer en zond dat programma op 10 augustus uit. Hij vertelde er over een vrouw die hem geschreven had dat ze nu geen kinderen wilde maar op zoek was naar een relatie. Het had hem kippenvel gegeven. Wat als de reis naar Brazilië niet alleen zwangerschappen maar ook liefde als resultaat zou hebben?
De vrouw in kwestie heeft hij nog niet kunnen zien, er zijn dingen in haar familie en die gaan in Brazilië altijd voor. Maar Ed Houben heeft hoop.
