Zoals velen al vermoedden was het het 34ste front van de FARC dat de generaal met een lagere officier en een juriste in een bootje onderschepte op de rivier de Atrato in de junglerijke en straatarme provincie Chocó in het westen van Colombia.
‘Hij is de vijand, er wordt weliswaar over vrede onderhandeld maar er is geen staakt het vuren, dus wij staan in ons recht om deze generaal in te rekenen’, zo redeneren de FARC. De guerrilla wordt daarin gesteund door Colombianen die weliswaar niet per se sympathiek tegenover de FARC staan, maar wel voor een tweezijdig staakthetvuren zijn, om het vredesproces in de Cubaanse hoofdstad Havana te vergemakkelijken.
De regering heeft daar tot nu toe niet aan gewild. Ze wil de militaire druk op de FARC hoog houden om succes in de besprekingen te garanderen en om te voorkomen dat de FARC zich militair weer versterken als ze geen tegenstand meer ervaren. Maar het risico is dan dat de FARC ook klappen uitdelen, zoals onlangs onder andere met de ontvoering van twee lagere militairen en nu dan met een waar kroonjuweel. Nooit eerder ving de guerrilla een generaal.
Te lucratief
Nog voordat vaststond dat inderdaad de FARC de geplaagde officier in hun macht hadden schortte president Juan Manuel Santos de vredesbesprekingen op. Er wordt pas verder gepraat als Alzate terug op honk is, zo gaf hij te verstaan.
Maar in het gebied waar Alzate verdween zijn veel gewapende groepen actief, waaronder de kleinere guerrillabeweging ELN en ‘neoparamilitaire’ groepen die steeds meer van hun oude ‘taak’, het vechten tegen de guerrilla, afzien en die zich bezighouden met drugshandel en het verhandelen van goud dat in de regio wordt gewonnen.
Ook het 34ste front leeft van die beide zaken en de vrees bestaat dat de bereidheid tot vrede bij deze guerrillero’s klein is. Het illegale leven zou simpelweg te lucratief zijn. Dus kan ook de ontvoering van de generaal een punt van zorg zijn. Het is voor oorlogszuchtige lieden een middel om een stok tussen de spaken van het vredesproces te steken.
Ongeleid projectiel
Hoopvol stemt echter het feit dat de hoogste baas uit het gebied, de commandant van het Bloque Iván Ríos, waartoe het 34ste front behoort, deelneemt aan de onderhandelingen in Havana. Het 34ste front is dus niet (helemaal) een ongeleid projectiel waar de FARC-delegatie in Havana geen vat op heeft.
De FARC hebben de beslissing over het lot van generaal Alzate in handen van hun hoogste leiding, het secretariaat, gelegd. De hoogste baas, Timochenko, bevindt zich vermoedelijk ergens in het grensgebied van Noordoost-Colombia en Noordwest-Venezuela. Verder verwachten Colombiaanse media dat Cuba en Noorwegen, faciliterende landen bij het vredesproces, de hand zullen toesteken bij het vinden van een uitweg uit de impasse. Het is de ernstigste tot nu toe in de besprekingen, die al twee jaar aan de gang zijn.
De generaal, die geheel in strijd met het protocol zonder beveiliging en ongewapend in een bootje naar een afspraak met vier gemeenschapsleiders ging, heeft de guerrilla een geweldig instrument gegeven om bij de regering een tweezijdig staakthetvuren af te dwingen. Volgens Colombiaanse media had hij met 80 manschappen op het land én met luchtsteun door het gebied moeten reizen. Zelfs zijn vrouw tast erover in het duister waarom hij zo’n groot risico heeft genomen in een gebied dat wemelt van met name guerrilla. Hij heeft dus nogal wat uit te leggen, als hij vrijkomt, aan het land en aan zijn eigen vrouw.
De vraag is nu hoe lang het gesteggel over de generaal gaat duren. Zowel de regering als de FARC willen oprecht vrede, maar niet tot elke prijs.
En nu een stukje opinie
Wat vooral de FARC in hun handelwijze lijken te vergeten is dat een heel land met 45 miljoen mensen schoon genoeg van de oorlog heeft en vooral de guerrilla als aanstichter van het kwaad ziet en niet het leger of maatschappelijke ongelijkheid. De ontvoering van Alzate is daar voor veel mensen een voorbeeld van. Zij zien helemaal niets in de redenering dat de FARC een van de strijdende partijen zijn en dus zo lang er geen vredesakkoord of staakthetvuren is gewoon tot oorlogshandelingen kan overgaan. Voor hen zijn de FARC gewapend tuig.
De guerrilla weet het en beklaagt zich erover maar heeft kennelijk nog niet de conclusie getrokken dat ze de bevolking moet gaan verleiden met handreikingen, met nederigheid op zijn tijd, zonder zelfvernedering. Dat hoeft nou ook weer niet.
Waar Colombia op wacht is een guerrilla die staat voor haar linkse idealen, maar die ook berouwvol is over de uitwassen van de oorlog, waar zij zelf net als het leger en de rechtse paramilitairen haar aandeel in heeft gehad. Ze heeft honderden mensen ontvoerd, waarvan er velen nooit teruggekomen zijn, ze heeft net als de anderen honderden, zo niet duizenden mensen gedood, vrouwen verkracht en kinderen geronseld voor de oorlog. Ze heeft landmijnen gelegd waar duizenden soldaten en burgers op getrapt zijn, met verminking of de dood tot gevolg. De FARC stellen daar altijd verontwaardigd tegenover dat hun kampementen worden gebombardeerd met het modernste oorlogsmaterieel en dat dat laffe moord is.
De poot stijf
Maar voor de meeste mensen is dat niet zo. Het is voor hen een terechte afrekening met een groep die terreur zaait. Of deze mensen nu gelijk hebben of niet, het is de maatschappelijke realiteit die de FARC zullen moeten accepteren en dat lijken ze zich nog onvoldoende te realiseren. Het zijn ook zeker niet alleen de rijken, de oligarchie zoals de guerrilla smalend pleegt te zeggen, die kritiek hebben. De afkeer van de FARC zit in alle lagen van de Colombiaanse maatschappij. Daar rekening mee houden en geduld mee hebben, is het offer dat de guerrilla moet brengen om toegelaten te worden tot het burgerleven.
Het is te hopen dat de FARC in de onderhandelingen over de geplaagde generaal Alzate niet te veel de poot stijf houden. Hoe langer het hele proces, dat toch al zo lang voortsleept, duurt, hoe meer de vrede in gevaar komt. De vijanden van de onderhandelingen, met ex-president Álvaro Uribe op kop, azen op elke kans die ze krijgen. Ze zijn sluw en ze hebben machtige vrienden.
Maar hoe langer het duurt, hoe meer het zich vooral ook tegen de FARC zelf keert. De prijs betalen ze dan wanneer de vrede is getekend. Wanneer de maatschappij hen daadwerkelijk uitkotst. Dan gaat er opnieuw bloed vloeien.
