Sterfte vergelijkbaar met die in getto
Wat zijn de juiste slachtoffer aantallen van de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) in ons land? Remske Krimp doet daarnaar officieel onderzoek als medewerker van het Nationaal comité 4 en 5 mei. Het blijkt niet eenvoudig. Haar conclusie is dat dit geen onwil of desinteresse is voor de slachtoffers, maar gebrek aan gegevens.
Desinteresse
Toch is dat misschien wat te simpel gesteld door Renske Krimp. Desinteresse blijkt wel een rol te spelen. Op 30 april 2015 komt dit naar voren tijdens een eenvoudige bijeenkomst in het Gemeentehuis van Zeist. Aanleiding vormt recent onderzoek over de effecten van de Tweede Wereldoorlog binnen de psychiatrisch instelling de Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder. Onderzoekers Marco Gietema en Cecile aan de Stegge presenteren hun voorlopige bevindingen in aanwezigheid van naaste familieleden van overleden patiënten, vertegenwoordigers van de overheid en bestuurders van instellingen. Dit alles onder dagvoorzitterschap van Paul Schnabel.
Oversterfte
Er was oversterfte in de instelling. Dat had te maken met besmettelijke ziektes als influenza, tuberculose en longontsteking. Maar daar kwam nog het nodige bij zoals overbevolking, ondervoeding, verminderde weerstand en het verblijf in slecht/niet verwarmde ruimtes, vooral in de Hongerwinter van 1944. Nauwgezet is de dramatische gewichtsafname van de bewoners gedocumenteerd. Zeker in de Willem Arntsz Hoeve kwam daar nog eens bovenop dat de leiding werd overgenomen door een nazigezinde directie. Voor zover nu bekend is er geen bewijs van actieve levensbeëindiging zoals dat in nazi-Duitsland meer regel dan uitzondering was. Maar steeds duidelijker wordt wel dat de omstandigheden ernstig verslechterden voor de bewoners. Daarbij kan wel degelijk een schuldvraag worden gesteld.
Niet-joods
De joodse bewoners waren merendeels al op transport gesteld na razzia’s. Het lijden van deze bevolkingsgroep heeft terecht veel aandacht gekregen. Maar er was meer. De cijfers zoals die tot nu toe bekend zijn spreken boekdelen over wat de niet-joodse bewoners in de oorlog is overkomen! De onderzoekers stellen dat de sterfte tijdens de oorlogsjaren ruim een kwart (25-35%) van de inwoners bedroeg. Dat kun je eigenlijk alleen maar vergelijken met de sterfte zoals die is geregistreerd in getto’s en gevangenenkampen. We spreken landelijk over wel zo’n 9000 sterfgevallen in de oorlogsjaren.
Zwijgen
Na de oorlog is er over dit alles een collectief zwijgen. Familieleden hoorden vaak pas maanden later dat hun naaste was overleden. Soms kwam de schriftelijke overlijdensverklaring uit een heel andere gemeente omdat bewoners blijken te zijn verhuisd (bijvoorbeeld van de kust naar het achterland in het kader van de aanleg van de Duitse Atlanticwal). Het vinden van een graf is nog steeds uiterst lastig. Er zijn maar weinig herbegrafenissen geweest. Iets van deze worsteling is goed terug te zien in een recente uitzending van de EO over dit dossier. De deelnemers sluiten de bijeenkomst in Zeist af in de volle overtuiging dat er een brug naar het heden dient te worden geslagen en dat de gebeurtenissen onze blijvende aandacht verdienen.
Documentatie
http://www.4en5mei.nl/onderzoek/toegepast_onderzoek/de_doden_tellen
https://blendle.com/i/ad/hoeveel-slachtoffers-herdenken-we-exact/bnl-adn-20150501-4229561/r/sh-tw
http://www.historischeverenigingdendolder.nl/digitaal/fotos/de-willem-arntsz-hoeve
http://cecileaandestegge.nl/images/PDF/Brochure_Vergeten_Slachtoffers_2015.pdf
http://cecileaandestegge.nl
http://zeist.serc.nl/plaatsen-in-de-gemeente-zeist/den-dolder/algemene-informatie/willem-arntsz-hoeve/
http://sanatoriumbos.beterzeist.nl/?page_id=61
Dit artikel las je gratis. Vond je het artikel van Jan Taco te Gussinklo de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen.
