President Nicolás Maduro van Venezuela, die de VS voortdurend van imperialisme beschuldigt, toonde zich verheugd: “Het is een overwinning voor Fidel Castro en voor het Cubaanse volk”, jubelde hij op een vergadering van het handelsblok Mercosur (bestaande uit de landen Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay en Venezuela). Zijn Argentijnse collega Cristina Fernández de Kirchner, net als hij van linkse signatuur, pleitte voor het opheffen van het embargo dat de Verenigde Staten al 53 jaar tegen Cuba handhaven, en dat alle handel in geld en goederen tussen beide landen onmogelijk maakt. Ze prees het Cubaanse volk, dat volgens haar al die jaren de worsteling met de Verenigde Staten zo dapper heeft doorstaan.
Maar ook aan de rechterkant was er tevredenheid: Colombia en Peru spraken van een moedige beslissing van de presidenten Barack Obama en Raúl Castro om tot deze toenadering te komen.
Dialoog
Uit Cuba zelf zijn de reacties gemengd: ronduit blij omdat het het economische en financiële verkeer gemakkelijker maakt. Dat biedt voor de Cubanen, die doorgaans minder dan 100 dollar per maand verdienen, meer kansen om uit de misère te raken.
Maar uit de dissidente hoek klinkt er ook scepsis: wat gaat de toenadering betekenen voor de mensen die zich kritisch uitlaten over het regime? Worden die door de VS in de steek gelaten? Als we Obama mogen geloven niet. In de toespraak waarin hij zijn besluit toelichtte zei hij dat het contact met de Cubaanse bevolking en maatschappelijke organisaties zal worden gehandhaafd. Castro op zijn beurt zei dat hij ondanks de verschillende politieke standpunten van beide landen open stond voor dialoog.
Voordelig of nadelig
In Venezuela waren de reacties opvallend terughoudend. De oppositie tegen de linkse regering Maduro is ervan overtuigd dat Maduro een stroman is van de Cubaanse regering. De Verenigde Staten hebben de oppositie altijd gesteund. Het Amerikaanse Congres nam een wet aan die het mogelijk maakt bankrekeningen van Venezolanen die de mensenrechten schenden te bevriezen of hun visa voor de VS ongeldig te verklaren. De Venezolaanse oppositie tast er nog over in het duister of een Amerikaans-Cubaanse toenadering voordelig of nadelig voor haar zal uitpakken. Met andere woorden wordt voor de VS Cuba zo belangrijk dat ze het probleem Venezuela maar even in de ijskast zetten of worden voor Cuba de VS zo belangrijk dat ze bereid zijn hun grip op de socialistische regering in Venezuela te verslappen?
Mujica steunt oppositie
Maar ook uit Venezuela zelf is er nieuws, dat door dit grote nieuws uit Washington en Havana werd ondergesneeuwd. President José Mujica van Uruguay heeft het opgenomen voor de rechtse oppositie in Venezuela. Hij is de eerste linkse leider in Latijns Amerika die dat zo expliciet doet.
Hij wilde er niet veel over zeggen, tijdens een bijeenkomst, die eigenlijk ging over de zes gevangenen uit Guantánamo, die nu in Uruguay asiel hebben gekregen en die door de Uruguyaanse regering onschuldig zijn verklaard.
Het persbureau AP tekende uit Mujica’s mond op dat hij in een gesprek met de Venezolaanse president Nicolás Maduro heeft gepleit voor een goede behandeling van de politieke gevangenen. “Het is een schande dat hij ze moet hebben”, zei Mujica volgens het AP tegen de pers. De meeste Venezolaanse media maakten daarvan: “Het is een schande dat Venezuela politieke gevangenen heeft.” Wat Mujica nou precies bedoelde werd niet duidelijk. Hij wilde er verder niet op ingaan.
In Venezuela is overwegend cynisch gereageerd op de uitspraken van Mujica. “Hij heeft niet verzocht om vrijlating”, zeiden mensen op Twitter teleurgesteld. “En wat betekent het dat het een schande is dat Maduro gevangenen moet hebben?” vroeg iemand zich ongerust af. Het suggereert dat de schuld bij de gevangenen ligt en niet bij de president.
Intussen heeft een rechter voor de tweede maal besloten om geen gehoor te geven aan het verzoek van de Verenigde Naties om de bekendste politieke gevangene, de oppositieleider Leopoldo López, vrij te laten. De kans dat López de Kerst in de gevangenis moet doorbrengen wordt nu wel heel groot.
De besluiten van Obama
Tot slot nog even de beslissingen van Obama ten aanzien van Cuba op een rijtje:
Minister John Kerry van buitenlandse zaken gaat met Cuba in gesprek over herstel van de diplomatieke betrekkingen.
De komende maanden wordt de Amerikaanse ambassade in de Cubaanse hoofdstad opgericht. Van daaruit worden er stappen gezet voor besprekingen over het migratiebeleid tussen beide landen.
Ten aanzien van de mensenrechten blijven de Verenigde Staten kritisch. Als de situatie verbetert, dan zullen de VS dat sterk steunen.
De Verenigde Staten en Cuba gaan samenwerken op het gebied van migratie, anti-drugsbeleid, milieubescherming en mensenhandel.
De regels voor reizen en financieel verkeer en telecommunicatie tussen beide landen worden versoepeld. Maar het is voor Amerikanen nog niet mogelijk om in Cuba op vakante te gaan. Wel kunnen ze er bijvoorbeeld op familiebezoek, voor zaken naartoe of voor humanitair werk. Ook mogen Cubanen die in de VS wonen nu meer geld overmaken naar hun familie in Cuba.
Obama kan geen einde maken aan het embargo als geheel dat zijn land hanteert ten opzichte van Cuba. Daarvoor heeft hij de toestemming nodig van het Congres. Er is hem al stevige tegenwind beloofd uit conservatieve hoek.
