Vooral de film ‘Avatar’ waarin mensen met dieren en planten kunnen praten heeft veel nieuwe liefhebbers voor bomen gebracht. Was het ooit iets voor hippies en gekken om bomen te knuffelen, nu mag het voor iedereen, zonder voor gek uitgemaakt te worden. Het vellen van de boom door een grote corporatie met behulp van het leger, was voor velen de aanzet om te kiezen voor ontslag en yoga therapie in een ecodorp.
Bomen zijn een teken van een gezonde natuur. Ze hebben ontzettend veel te bieden: schaduw, zuurstof, luchtfiltering, hun wortels houden de bodem vast en nemen overtollig water op. Zonder bomen ontstaat er al snel erosie waarbij de overgebleven vruchtbare bosgrond wegspoelt in regenbuien, en uiteindelijk neerslaat in de delta waar de rivieren uit de hogere gebieden samenkomen. Daar zijn de boeren juist weer blij met deze jaarlijkse bosgrond-aanvulling. Bij ons is dit soort grond te koop in tuincentra. Het bevat veel boomschors. Met geluidsgolven is gemeten dat de schors van de Sherman meer dan een meter dik is, hetgeen verklaart dat hij er nog is: want de bast van de sequoiah beschermt zowel tegen invasies van houtverwerkende dieren, als tegen vuur. In feite helpen bosbranden juist met de verspreiding van zaden, die wachten tot dat moment om los te laten! Overigens is een aardig weetje dat de zaden waaruit deze bomen voortkomen nogal klein zijn.
We merken zo langzamerhand dat bomen ook hun deel bijdragen aan het voorkomen van al te grote schommelingen in de aardse temperatuur.
Vreemd eigenlijk dat met alle klimaat paniek voorbij wordt gegaan aan de bijdrage van onze houten vrienden aan deze buffer.
Bomen matigen de pieken en dalen, door warmte op te nemen en vast te houden, en zo tevens voor dieren een leefbare woning te vormen. Met hun jaarringen kunnen we veel te weten komen over het klimaat in het verleden. Bij sommige bomen kunnen we maar liefst tweeduizend jaar terug kijken. De Sherman is er een van.
Hoogste boom
Toch is de grootste boom ter wereld niet gelijk de hoogste. Deze eer valt te beurt aan een boom genaamd ‘Hyperion’ waarvan de locatie nog geheim gehouden wordt om te voorkomen dat het uitbundige getrappel van de verzamelde boomknuffelaars de wortels niet vernietigt. Deze boom is ruim 116 meter hoog! Wie er te dichtbij komt zonder toestemming kan rekenen op een boete van $5000 en zes maanden gevangenis. Hij is ontdekt in 2006 in een uithoek van het Redwood national Park door Chris Atkins en Michael Taylor. In dit park zijn ook de 2e, 4e en 5e hoogste boom (Helios, Icarus, en Daedalus, currently 114.9, 113 en 110 meter hoog).
Ooit was het mode om met de auto dwars door de boom heen te rijden, waarvoor dan een tunnel door de stam gehakt werd. Tegenwoordig kijken we raar op van zulke onnatuurlijke handelingen maar destijds was het een ‘bucketlist’ ding om door een grote boom te rijden als je toch in Californië moest zijn. Een aantal jaar geleden is de laatste van deze ‘slachtoffer’bomen omgevallen tijdens een zware regenstorm.
Voor het hout waren de Sequioyah’s ongeschikt; het is te zacht om tot planken verwerkt te worden in de woningbouw. Dit is een van de redenen dat ze bewaard zijn gebleven tijdens de enorme expansiedrift van vorige generaties.
De oudste boom ter wereld is een ‘bristlecone’ ofwel denneboom van 4855 jaar oud, genaamd Methusalem. De precieze locatie ervan wordt geheim gehouden, we weten alleen dat hij zich ergens in de Sierra Nevada tussen Californië en Nevada bevindt. Dit soort bomen is officieel een ‘state tree’ van Nevada.
Sequiyahs hebben een grote omtrek
Generaal Sherman
De grootste boom met een enkele stam ter wereld is een grote sequoia (Sequoiadendron giganteum) in het Sequoia National Park in Tulare County, op ruim twee kilometer boven zee-nivo. De maatstaf hier is het volume van de boom.
De General Sherman is genoemd naar de generaal William Tecumseh Sherman, die met zijn successen zorgde voor een overwinning van het Noordelijke leger, nadat het Zuiden aanvankelijk zo succesvol was dat het leek dat zij de burgeroorlog zouden winnen. Een van zijn luitenanten, James Wolverton van het 9e Indiana Cavalerie regiment gaf de boom zijn naam in 1879.
Zeven jaar later werd het gebied gekocht door een utopische socialistische houthakkers commune, de Kaweah Colony, en in 1886 hernoemden zij de boom naar Karl Marx, vanwege de oorlogen van Sherman tegen de Indianen, die hij dwong te verhuizen. Toen in 1892 het park beschermd gebied werd (een Nationaal Park) kreeg de Sherman zijn naam terug. In 2007 brak de grootste tak van de general Sherman af. De tak, met een diameter groter dan 2 meter en ruim dertig meter lang, sloeg een gat in het wegdek en hek rondom het park. Het is niet onwaarschijnlijk dat de boom zich op deze manier beschermt tegen de grotere droogte deze jaren.
In 2021 werd de boom bedreigd door het KNP complex vuur in het park, zodat brandweerlieden de boom in beschermende folie wikkelden. Gelukkig kwam het vuur niet zover.
In 1931 was het nog even de vraag of een andere boom in het zelfde park, de General Grant, niet groter was.
Deze reuzensequoiah is een soort symbool geworden voor de Amerikaanse patriotten. In 1956 verklaarde Eisenhower de boom een ‘nationale gedenkplaats’, het eerste levende object dat die eer verdient. Met 81.5m en een omtrek van bijna 33 meter is dit de grootste boom na de General Sherman.
Tentoonstelling
Sindsdien is het volume de maatstaf waarmee bomen op hun grootte gemeten worden. De Lindsey Creek boom, die in 1905 bij een storm sneuvelde, had ruim 2.500 kubieke meter. In de jaren veertig van de vorige eeuw werd een boom gekapt bij Trinidad in Californië die een kwart meer volume dan de generaal Sherman had. De ‘vader van het bos’ was de hoogste boom in het Calaveras park, met 133 meter, en een omtrek van 34 meter.
Ook de ‘Moeder van het Bos’ was groter dan de Sherman (plm 108m) voordat ze feitelijk gedood werd door het verwijderen van de bast voor de tentoonstellingen in New York en Londen in 1955. Het was de tijd van de goudkoorts, en men wist nog niet veel van de natuur.
Zoals elke bioloog weet, is het verwijderen van de schors het einde van een boom: terwijl de kern van de stam gebruikt wordt om afvalstoffen te lozen, beschermt de bast het transportkanaal naar boven. Ook beschermt de schors tegen vuur; in 1908 brandde het nog resterende gedeelte grotendeels af. In de Calaveras groeve is de zwartgeblakerde stam nog goed te zien, net als de spijkers waaraan de lantaarns hingen voor de bezoekers van het park. Er was een spiraaltrap om de boom gebouwd zodat bezoekers tot aan de top konden komen, waar velen hun naam in de bastloze boom kerfden. De boom is nog altijd te bezichtigen in de North Grove van Calaveras national park.
De schade toegebracht aan deze boom vormde het begin van de Amerikaanse natuurbeschermings beweging. In 1931 werd de Calaveras groeve toegevoegd aan de lijst met beschermde natuurgebieden in de VS. Met tweehonderduizend bezoekers per jaar is de stomp van de Discovery tree -ongeveer zo groot als een gemiddelde dansvloer- een trekpleister. Deze boom werd ontdekt toen Arthur Dowd, een jager die voor een mijnbouwbedrijf werkte in 1852 een aangeschoten beer volgde naar een bos waarin hij de reuzen-bomen ontdekte. Van de Discovery Tree was ook schors gehaald om in het Crystal Palace in New York en Londen ten toon te stellen; uiteindelijk werd de locatie gewijzigd omdat het paleis een complete sequoiah had geregeld. De bekende natuurliefhebber John Muir beschreef het kappen van de reuzenboom met ’then the vandals danced upon the stump!’
In 1864 was de kap van deze boom aanleiding voor de introductie van natuurbehoud in de Amerikaanse politieke agenda.
De stomp was nog lang in gebruik als dansvloer, bar, en een bowlingcentrum met twee banen.
Een andere grote boomstomp die geexposeerd werd, is de Mark Twain stump, die in 1891 geveld werd om de stam in Londen en New York te demonstreren. In de groeve waar deze stomp te zien is, zijn ook de ‘gezaagde boom’ (heeft diepe zaag-inkepingen maar is nog steeds gezond) en de dode ‘Old Adam’ die er behoorlijk afgeleefd uitziet. Bij de ingang staat de ‘Resurrection Tree’ waar de bliksem een soort grot in heeft gemaakt. Vlakbij deze groeve zijn nog acht groeves met reuzensequoiahs.
Moeder van het bos
Als er al een boom is die in aanmerking komt voor ‘moeder van het bos’ is het wel de ‘Mother of the Forest’ waarvan de schors tijdens de goudkoorts van 1852 was gehaald om gedemonstreerd te worden op tentoonstellingen in New York en Londen, samen met de geheel gekapte ‘Discovery Tree’ (de door Dowd ontdekte reuzen-boom) die de aanzet vormde tot de ‘Yosemite Grant’ welke tot doel heeft alle sequoiahs te beschermen.
De Hyperion was niet de allerhoogste boom ooit gemeten! In 1897 werd in Maples county in de staat Washington een Douglas gekapt van maar liefst 142 meter lengte. Hierna komt een Eucalyptus in Australië van 132 meter, omgevallen in 1872. De hoogste sequoiah komt nu pas, met 123 meter lengte zoals in 1893 op de grond werd gemeten.
In deze lijst komt ook een zeldzame boom voor, de Klinki uit Papoea-Nieuw-Guinea. Deze werd 89 meter hoog. Er zijn tegenwoordig geen vergelijkbare bomen gevonden; de Klinki is aan het uitsterven.
Al met al is Californië de plaats om superbomen te vinden, in de verschillende Nationale Parken. Handig is om van te voren te reserveren. Voor Yosemite al een jaar van te voren: zo populair zijn de parken, niet alleen bij toeristen, maar ook de Amerikanen zelf prefereren de doorgaans kogelvrije natuur boven de steeds drukkere lelijkere en gevaarlijkere steden.
Ingang van het Calaveras Big Trees nationale park, Arnold, California.
