‘De liefde van het publiek is wispelturig, voor je het weet lopen ze achter een ander aan’. Regisseuse Trix Dominatrix weet dat ze haar prijsdiertje, Matthijs Nieuwkerk-kloon Robbert, in de gaten moet houden. Hij wil nogal eens wegdromen over zijn jeugdhelden: astronaut Yuri Gagarin en diens hondje Laika. Een groot gevaar voor haar en zijn praatprogramma. Kapers liggen op de kust, zoals de virtuoos kokende en zingende chef Ricardo (ook wel Spicy genoemd door zijn fans). De televisiestudio is een slangenkuil, waar dalende kijkcijfers dodelijk kunnen zijn.
Masterchef
De opera Laika van componist Martijn Padding biedt een humoristische en tegelijk surrealistische kijk achter de schermen bij een programma als DWDD. Het publiek zit op de tribunes van Robberts programma, het Asko|Schönberg ensemble zetelt als een combo aan de zijkant. Voor wie bij hedendaagse muziek direct denkt aan piepknorklanken: vrees niet, want Padding heeft een verrassende score geschreven met bijvoorbeeld een fraaie rol voor de basklarinet. De zanglijnen slaan nogal eens een octaaf over, maar de zangers weten daar wel raad mee. Vooral Marcel Beekman als televisiechef combineert tenorlaagte met jongenssopraanhoogte. En dan heeft hij nog een droogkomische uitstraling ook.
Yuri Gagarin
Er valt sowieso veel te gniffelen bij de Holland Festival-wereldpremière van deze televisieopera, die steeds meer in een operette verandert. Doordat de Russische astronaut Yuri Gagarin komt opdraven, ontsnappen we aan de banale realiteit. Helaas betekent dat ook, dat noch componist Padding noch regisseur Aernout Mik veel interessants te melden hebben over het fenomeen televisie. Ja, je moet de kijker inpakken, nee, het helpt niet als je continu afdwaalt tijdens het presenteren. Videokunstenaar Mik overtuigt wel weer in zijn visuele aanpak, met een televisiestudio die geen studio is, maar je als kijker wel helemaal in die wereld onderdompelt. Vooral de massascènes overtuigen met het VocaalLab als koorleden. Ensceneren kun je aan Mik wel overlaten. Of De Nederlandse Opera hiermee een hit in handen heeft, moeten we afwachten, vermakelijk is het allemaal wel.
Arabisch pijnstootje
Minder tijdloos en juist verbeten aanhakend op de actualiteit is The News van de Nationale Reisopera, die gelijktijdig door Nederland reist. Componist JacobTV (Jacob ter Veldhuis) kiest voor een ander idioom: jazz, pop, blues, minimal klanken uit de Steve Reich-school. Een warm bad met af en toe een Arabisch of Indiaas pijnstootje. Ook hier op het podium een televisiestudio, al heeft de Nationale Reisopera duidelijk minder budget dan een Holland Festival, dus ontbreken televisiecamera’s en andere parafernalia.
Bij The News ziet de kijker een canapé en een lange tafel met twee presentatrices. Deze dames zingen virtuoos mee met de geprojecteerde nieuwsbeelden. Van de Irak-oorlog tot afvalraces: ‘niets is wat het lijkt, alles is gemanipuleerd; nieuws is infotainment geworden’, wil JacobTV aantonen.
Niet grappig
Daarvoor gebruikt hij vooral Amerikaanse beelden van griezelig perfect gecoiffeerde presentatoren, wat de afstand tot het nieuws extra groot maakt voor een Europese kijker. Makkelijk scoren. De televisiestudio op het podium heeft geen enkele functie: de zangeressen zitten meestal achter een tafel hun teksten te zingen. Een vage spreekstalmeester dendert er af en toe doorheen, maar hij is net niet grappig. Pijnlijk. Eigenlijk had The News uitstekend zonder decorstukken gekund. Zangeressen en orkest op het podium, de nieuwsbeelden daarboven geprojecteerd. Dan zou je nog geconcentreerder naar de nimmer inzakkende stroom klanken van JacobTV luisteren. Daar heb je geen televisieoperette voor nodig.
Martijn Padding: Laika, www.operaballet.nl, t/m 8 juni, Stadsschouwburg, Amsterdam
JacobTV: The News, www.nationalereisopera.nl, do 5 juni, Maastricht
The News, zie
http://youtu.be/SGFLU3RX5co
