Thaise monniken waren altijd vel over been. Dat krijg je met achttien uur vasten per dag. Maar zelfs bij hen vliegen de kilo’s er opeens aan. De helft is te dik. Veertig procent heeft diabetes. Het is de schuld van gelovige Thai. Traditioneel delen die elke ochtend hun maaltijd met op straat bedelende monniken. En dat voedsel blijkt steeds vetter en vooral ook zoeter.
De Thai wordt schrikbarend snel dikker. Er komt een generatie aan die uit de huidige Thaise kledingmaten groeit. Tien jaar geleden was 13 procent van de kinderen tot zes jaar te zwaar. Nu is dat 40 procent.
De suikerconsumptie in Thailand is afgelopen tien jaar maar liefst ver-veertienvoudigd. De palm-suikerfabrieken kunnen de vraag nauwelijks meer aan en vragen de overheid om subsidie voor een moderner productieproces.
Verraderlijk zoet
Behalve heet is de Thaise keuken van oudsher ook zoet. Verraderlijk zoet zelfs voor buitenlanders, die aan de lijn doen en die door de pepertjes de suiker niet proeven. Dat geldt voor de populaire groene curry en de beroemde soep Tom Yam Kung. Maar ook gedroogde reepjes varkensvlees blijken in de keuken door de suiker te zijn gehaald.
De suikerconsumptie in Thailand is afgelopen tien jaar maar liefst ver-veertienvoudigd
‘De laatste tijd kan het niet zoet genoeg zijn’, zegt de eigenaresse van een eethuisje in de Bangkoks zakenwijk Silom. ‘De smaak is echt veranderd. Mensen zijn van zelf steeds zoeter gaan eten en nu willen ze niets anders meer. Buitenlanders hebben niet in de gaten dat ze zoet eten. Die proeven vooral pepers.’
Je krijgt alleen koffie zonder suiker, als je er nadrukkelijk om vraagt
Suikerrijk Red Bull
Thai zijn ook zoeter gaan drinken. Dat is begonnen met Red Bull, het suikerrijke Thaise energiedrankje dat de wereld heeft veroverd.
Nu voegen straatverkopers zonder aarzeling verkoop bevorderende suiker toe aan verse fruitdrankjes en gesneden papaja. En bij de oprukkende koffiecorners krijg je alleen koffie zonder suiker, als je er nadrukkelijk om vraagt.
De verzoeting van de Thaise maaltijd ligt volgens onderzoekers aan de basis van de verdikking. Maar de weegschaal schiet volgens hen vooral de verkeerde kant op door het huidige overweldigende aanbod van nieuwe zoetigheid.
Broodje pudding met worst
Het begon een paar jaar geleden met nieuwe zoete producten van supermarktketen 7-Eleven – Thailands grootste verleider met winkels op bijna elke stedelijke straathoek. Gretig aftrek vonden en vinden vooral de mierzoete broodjes met pudding en worst.
Voor straatverkopers bij scholen was het succes van 7-Eleven reden om hun aanbod aan te passen aan de nieuwe smaak. Wat bleef is het broodje ijs – een traditionele luxe lekkernij op het platteland, nu in de stad een gewoon tussendoortje.
De jongeren van Bangkoks middenklasse zoeken massaal nieuwe zoete trends in de koele shoppingmalls. Hordes scholieren en studenten bezoeken er in pauze en na schooltijd ‘dessert-restaurants’.
Nu al heeft een op de tien Thai diabetes-2. Dat zijn er meer dan in de ‘dikke’ Verenigde Staten
De stormloop is zo groot, dat ze met toegangsnummers werken. Populair zijn enorme ‘super-donuts’, met bakkersroom gevulde deegbollen en vooral gigantische ijscake-taarten.
Zoete urine
Deskundigen vrezen dat een generatie opgroeit, die straks allerlei welvaartsziekten krijgt. Diabetes bijvoorbeeld, dat kan leiden tot ernstige klachten en overlijden. Nu al heeft naar schatting een op de tien Thai diabetes-2. Dat zijn er in verhouding meer dan in de ‘dikke’ Verenigde Staten.
Diabetes-specialist dokter Pimook van het BNH-ziekenhuis, vindt dat de voorlichting over wat de Thai noemt bao-whaan (zoete urine-ziekte) sterk moet verbeteren. ‘Op televisie, maar ook op etiketten. Mensen zijn zich nu onvoldoende bewust van wat ze eten en de gevolgen ervan.’
Grootste probleem voor hem is diabetespatiënten duidelijk maken dat ze minder rijst moeten eten. Rijst is in Thailand bijna synoniem met eten – het woord voor eten is kin kao, letterlijk ‘rijst eten’. In de optiek van oudere Thai is eten zonder rijst geen eten. ‘Een portie rijst per dag kan’, zegt Pimook. ‘Eet je meer, krijg je echt veel te veel koolhydraten binnen.’
Salade met suiker
In navolging van het westen, lijkt een begin te ontstaan van een trend om gezond te eten. Zo weten beter opgeleide Thai dat oude frituurolie slecht is en controleren daarop voordat ze op straat een snack kopen. De heet/zoete Thaise salade laten ze steeds vaker staan. De westerse groene salade wint aan populariteit.
Het woord voor eten is kin kao, letterlijk ‘rijst eten’
Luxe supermarkten hebben saladebars geïntroduceerd. De Amerikaanse steak&salad-restaurants van Sizzler doen goed zaken.
Salad Concept is de naam van een populair restaurant in de studentenwijk van Chiang Mai. De zaak puilt tussen de middag en ’s avonds uit. Het ziet er gezond uit, al die jongeren met een maaltijdsalade voor zich. Een salade die natuurlijk wel op smaak moet worden gebracht. Daarom staat er op tafel een grote suikerpot.
THAILANDTIPS – Gezond eten: Kan heel goed in Thailand. Neem geen gefrituurd eten, maar kies voor vis/vlees (in soep) gekookt of van BBQ. Laat curry staan. De suikerpot ook. Diabetespatiënt? Beperk rijst. Geen suiker? Benadruk dat bij bestellen koffie, thee, verse jus en gesneden fruit. ‘Mai whaan’, is niet (ge)zoet. Niet in verleiding? Mijdt vooral souterrains van shoppingmalls met hun overweldigende zoet-aanbod.
