Armoedzaaiers waren het, de meeste Chinezen die door de eeuwen heen naar Thailand kwamen. Nooit echt welkom. Vaak beschimpt. Soms gediscrimineerd. Nu zijn ze stinkend rijk. En zijn ze de Thai de baas, in zaken en politiek.
Chinese Thai praten liever niet publiekelijk over hun succes. Dat leidt alleen maar tot afgunst. Dat is niet goed voor de business.
De eigenaresse van een kledingwinkel annex juwelenshop omschrijft de verhoudingen omzichtig. Maar dan is ze het doorvragen beu: ‘Luister, we zijn allemaal Thai. Maar de winkels en bedrijven zijn van ons, de Chinese Thai. De Thai werken voor ons. Dat vinden ze niet leuk. Maar ze moeten niet zeuren. Zonder ons waren het nog allemaal boeren.’
Sjacheraars waren het, de eerste Chinezen in Thailand
De eerste Chinezen die vanuit het noorden in het rurale Siam arriveren, zijn kleine kooplieden. Sjacheraars meestal, met als enige bezit de handel in hun kar en de kleren aan hun lijf.
De Thai wijzen ze in de toenmalige hoofdstad Ayutthaya een buurtje toe, waar ze verplicht moeten wonen.
Later leggen ze in Bangkok de basis voor een van de grootste China Towns ter wereld. Die werd lang geteisterd door Chinese syndicaten met hun gokhallen, hoerenkasten en opiumkitten. Maar nu is het een door toeristen druk bezochte, kleurrijke handelswijk met slingerende straatjes, wonderlijke winkeltjes en rare restaurantjes.
‘China Town is de enige wijk van de stad waar iedereen echt hard werkt’, zegt een niet-Chinese, Thaise student economie. ‘Want alleen daar is iedereen nog echt Chinees. Als ’s avonds overal in de stad de zaken dicht gaan, is daar nog volop bedrijvigheid. En pas om een uur of tien gaat iedereen aan tafel.’
Ze waren op de vlucht, voor hongersnood en belastingterreur
Op de vlucht voor hongersnood en belastingterreur tijdens de late Qing Dynastie, zakken aan het einde van de negentiende eeuw berooide handwerkslieden af naar Thailand.
In de twintigste eeuw komen complete families. Opgejaagd door opeenvolgende Chinese revoluties – tot en met Mao’s Grote Sprong Voorwaarts en zijn Culturele Revolutie – zoeken ze hun heil in het land van de Glimlach.
De Chinese gemeenschap in Thailand verbreedt zich op die manier met vakmanschap en intellect. Voordat de Thai het goed en wel in de gaten hebben, maken de Chinezen begin twintigste eeuw meer dan twaalf procent van de totale bevolking uit.
De gevluchte Chinezen moeten in Thailand van de grond af aan een nieuw bestaan opbouwen. Een nieuw leven ook. Dat doen ze in stilte, maar voortvarend.
De stugge Chinezen bezwijken massaal voor Thaise vrouwen
Misschien is het omdat Thai en Chinezen veel genen delen. Via volksverhuizingen in een ver verleden komen de oorspronkelijke Thai immers ook uit de Chinese regio – waarna een magische vermenging met Khmers en Mons leidde tot het mooiste en eigenzinnigste volk van Azië.
Meer voor de hand ligt dat alleen de wereldberoemde charme van Thaise vrouwen massaal de harten van stugge Chinezen kan veroveren.
Maar feit is dat Chinezen nergens ter wereld zo zijn opgegaan in de lokale bevolking, als in de negentiende en vooral twintigste eeuw in Thailand.
De mannen die alleen kwamen, trouwen Thaise vrouwen en krijgen gemengde kinderen – Shino-Thai.
Echtparen die zich later settelden, hebben nog wel invloed op de partnerkeuze van hun kinderen, maar zien nu tot hun schrik de kleinkinderen met een Thai thuis komen.
Ze spugen niet, dringen niet voor en spoelen de wc door
Thailand telt nu in totaal acht miljoen Chinezen, inclusief de Shino-Thai. Dat is veertien procent van de bevolking.
Maar de jongste generaties Chinese Thai en Shino-Thai voelen zich niet Chinees meer. Ze zijn honderd procent Thai.
Ze spreken Thai – en niet of nauwelijks nog de taal van hun voorouders. Ze hebben een Thaise achternaam – want achternamen werden in Thailand pas in de twintigste eeuw ingevoerd en de Chinezen kozen toen een Thais klinkende achternaam. Ze zijn opgegroeid met het Thaise boeddhisme. En ze ogen Thai.
Belangrijker nog: Ze hebben de typisch Chinese gewoontes afgeleerd, die Thai zo haten. Hard praten, bijvoorbeeld. Op straat spugen. Voordringen. En de wc niet schoonspoelen.
Toch, of ze willen of niet, blijven ze leden van Chinese families:
Je herdenkt je voorvaderen. Je werkt hard voor goede cijfers op school. Je gaat pas het huis uit als je trouwt. Voor die tijd ga je maar naar de hoeren. Je ontkent bij hoog en laag homo te zijn. En later zet je je voor meer dan honderd procent in voor het familiebedrijf. Dag en nacht als het moet.
67 van de 70 succesvolste bedrijven zijn Chinees
Het blijkt een gouden combinatie, die van Chinese handelsgeest en Thaise kennis van lokale gebruiken.
Negen op de tien Thaise productiebedrijven – klein en groot – is eigendom van Chinese families. Chinese Thai domineren 67 van de 70 succesvolste grote ondernemingen. Op de nationale top 25 van belangrijkste Thaise ondernemers, hebben er 23 een Chinese achtergrond.
Veel van het geld dat buitenlanders – expats en toeristen – in Thailand uitgeven, komt terecht bij Chinese Thai. Ze bezitten restaurantbedrijven, hotelketens, vakantieresorts, supermarkten, shoppingmalls, appartementengebouwen en vliegmaatschappijen.
Thai met schulden aangewezen op Chinese goudhandelaren
Chinese Thai controleren de vier grootste Thaise banken. Ze hebben ook de goudhandel in handen. Dat laatste weet elke Thai die forse schulden heeft. Want die kan alleen nog bij ‘de Chinees’ geld krijgen door z’n gouden sierraden voor een prikkie te verpanden.
Gierig, is het vooroordeel dat veel Thai hebben over Chinese Thai. Het verhaal is dat Chinese bazen niets anders doen dan steeds opnieuw hun geld natellen.
‘Dat klopt’, zegt een Chinese restaurantuitbaatster. ‘Ik maak elke tien minuten de kassa op. Niet omdat ik gierig ben. Maar omdat mijn Thaise personeelsleden slecht zijn in rekenen. Als ik niet op let, krijgen gasten te veel wisselgeld terug.’
Chinezen gierig? Thai kunnen niet omgaan met geld!
Thai kunnen niet met geld omgaan, vindt ook de eigenaar van de kledingwinkel.
‘Alles wat Thai verdienen, geven ze direct uit aan nutteloze dingen. Of aan fake-producten. Sparen voor iets belangrijks of moois doen ze niet. Als het dan even tegen zit, komen ze om opslag vragen. Maar zo werkt het natuurlijk niet.’
De officiële cijfers geven de Chinese Thai geen ongelijk: Geen volk in Zuidoost-Azië heeft zulke hoge persoonlijke schulden als het Thaise.
Dat geldt voor de boeren in het noorden en noordoosten. Maar ook voor de nieuwe stedelijke middenklasse. Die koopt al te graag op krediet om er met de nieuwste smartphones en dure auto’s helemaal bij te horen.
De premier en de oppositieleider hebben Chinese roots
De macht van de Chinese Thai lijkt alleen maar toe te nemen. Hoe meer Shino-Thai, hoe meer bedrijvigheid.
‘Bovendien spelen de Chinezen elkaar de macht toe’, brengt de Thaise economiestudent een algemene Thaise klacht onder woorden. ‘Want uiteindelijk is het allemaal familie van elkaar. Daar komt een gewone Thai niet tussen.’
Wie geld heeft kan het in Thailand ver schoppen. Ook in de politiek. Daar profiteren rijke Chinese ondernemers van. Ze sponsoren politieke partijen en kopen zo invloed. Het is geen toeval dat zowel de Thaise premier Yingluck als oppositieleider Abhisit Chinese roots hebben.
Chinese Thai hangen hun succes niet aan de grote klok
De status van een gefortuneerde Chinees Thaise familie stijgt tot topniveau, als via een huwelijk vol pracht en praal verbinding ontstaat met een van de honderdveertig invloedrijke adelijke Thaise families.
‘Dat zie je nu gebeuren’, zegt een waarnemer van een grote westerse ambassade. ‘Daarmee zijn de machtsverhoudingen echt aan het schuiven. Groter kan het succes van de Chinese nieuwkomers niet worden. Maar dat hangen ze niet aan de grote klok. Dat is onderdeel van het Chinese succes.’
THAILANDTIPS – ‘Chinees’: Noem een Chinese Thai geen Chinees! Een Chinese Thai is een Thai, niet te verwarrend met een spugende en hard pratende inwoners van China – ‘Chinezen’: Verwacht in een Chinees restaurant in Thailand geen ‘Hollandse Chinese pot’. Probeer hier te genieten van het origineel. Altijd lekker: Dim Sum – China Town: Een Harry Potter-wereld op zich met duizenden straten en steegjes vol open kruidenwinkels, warenmarkten, handwerkbedrijfjes, tempels en eethuisjes. Weet wat je wilt zien en neem een kaart mee. Reistip: Neem skytrein naar station Saphan Thaksin, daarna expressboot naar rechts en stap uit bij halte Rachawongse. Volg de bordjes.
