Dat maakte de parlementair journalist in ruste bekend tijdens zijn openingswoordje van Het Theaterfestival, donderdag 7 september in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Hij had dinsdag nog met partijleider Pechtold gesproken. Die had gezegd dat de tien miljoen extra die hij er vorig jaar bij had gekregen al moeilijk genoeg was geweest. Mocht er dus al reden zijn voor feest, dan werd die nu de grond in gedrukt. Terwijl het seizoen nog moest beginnen.
Er was behoefte aan een stukje peptalk, op die bewolkte donderdagmiddag. Die peptalk kwam van toneelschrijfster Lot Vekemans. Aan haar was de eer toebedeeld de ‘Staat van het Theater’ uit te spreken, de zoveelste alweer. Ze begon met de constatering dat al die voorgaande bevlogen toespraken geen enkel gevolg hadden gehad. Veel gepraat, weinig actie.
Schulp
Ze ging verder met te stellen dat de theaterwereld in haar ogen de laatste jaren steeds verder in zijn schulp was gekropen. En dat niet alleen: hij was ook in zichzelf gekeerd geraakt, alleen nog maar met overleven bezig, met verantwoorden waarom er theater moest zijn, met verdedigen van zijn bestaan en zeuren om geld.
Scherp opgemerkt van Vekemans, een schrijfster die inmiddels geldt als een van onze succesvolste auteurs. In het buitenland. Ze probeerde vervolgens om de geplaagde sector moed in te praten, op basis van iets wat ze zelf geleerd had.
Eindproduct
Toen ze, eind jaren negentig, begon als toneelschrijver, vertelde ze, nam ze deel aan een internationale toneelschrijfmasterclass in Edinburgh. Daar ontdekte ze dat in alle landen van de wereld de toneelschrijver wordt gezien als kunstenaar. De toneeltekst is een literair eindproduct, dat vervolgens, net als een muziekpartituur, ter uitvoering wordt aangeboden aan uitvoerenden. Dat was een eye-opener, want in Nederland had ze geleerd dat een toneelstuk slechts een halffabrikaat is. De toneelschrijver levert materiaal voor regisseurs, acteurs en dramaturgen die al in je werk gaan krassen voor de inkt droog is.
Dankzij die masterclass had ze geleerd op te komen voor zichzelf, en dat had ervoor gezorgd dat ze groeide als schrijver. Zo kon ze internationaal doorbreken. Haar advies aan iedereen in de zaal – en vooral daarbuiten, want niet iedereen was er – luidde dan ook: kom op voor jezelf, blijf niet lummelen in zelfmedelijden maar ga aan de slag, want niemand gaat het voor je doen.
Aan de slag
‘Niet lullen, maar poetsen’, Rotterdamse woorden, zij het iets poëtischer en hier en daar wolliger geformuleerd. Vekemans heeft zich de laatste tijd hoorbaar geërgerd aan alle discussies over identiteit, verantwoording en geld die de kunstwereld domineren. Gewoon aan de slag gaan, risico nemen, op je bek gaan en opnieuw beginnen of iets anders gaan doen. Frisse woorden in een sector die eraan zal moeten gaan wennen dat de overheid geen waarde meer hecht aan moeilijke, zoekende, onbekende of tegendraadse kunst an sich.
Na afloop zorgde deze opening voor voldoende gesprekken. Of die tijdens het festival ook zullen plaatsvinden? De hosts van de dagelijkse talkshow kondigden alvast aan dat het bij hun alleen over goed nieuws zou gaan.
Goed om te weten
Het theaterfestival duurt nog tot 16 september. Lees hier de toespraken.
