Hij begon er niet aan. Peer Steinbrück (66), beoogd bondskanselier voor de sociaal-democratische SPD, ging niet ‘op Twitter‘. Die sociale media, bekende Steinbrück eind vorig jaar, vond hij maar niks. Steinbrück had geen zin in een wereld ‘waar ik niet authentiek kan zijn’. Bovendien, als hij nu gebruik ging maken van Twitter, zou iedereen zeggen: dat doet hij alleen maar omdat hij de verkiezingen wil winnen.
Koppig
Nog geen twee maanden later verscheen het gezicht van Steinbrück op internet, tegen een rode achtergrond. ‘Hallo iedereen, ik ben nu ook op Twitter’, luidde de eerste tweet van de sociaal-democraat. Uiteindelijk kon ook de koppig ouderwetse Noord-Duitser zich niet onttrekken aan een van de belangrijkste geboden van een moderne verkiezingscampagne. Die luidt: gij zult gebruik maken van sociale media.
Tja, die authenticiteit van Steinbrück, verzucht dr. Olaf Hoffjann (41), hoogleraar Media en Marketing aan de Ostfalia Hochschule in Salzgitter en veelgevraagd spreker over sociale media. ‘Eerst zeggen dat je niet via Twitter wilt communiceren en er dan toch mee beginnen. En vervolgens komt er helemaal geen dialoog met de kiezers op gang. Pijnlijk.’
Van de 620 leden van de Bondsdag heeft 90 procent een profiel op een sociaal netwerk. Hun aantal is de afgelopen maanden, met het oog op de landelijke verkiezingen van 22 september, snel toegenomen. Veruit het meest populair is Facebook: 83 procent van de parlementariërs heeft een profiel. Twitter wordt veel minder vaak gebruikt: 53 procent van de afgevaardigden is actief op de berichtenservice. Het gebruik van andere sociale netwerken is verwaarloosbaar. Gemiddeld heeft een Bondsdaglid 2549 volgers op Facebook en 2239 bij Twitter.
Draaikont
Peer Steinbrück, die door de webgemeenschap als ‘draaikont’ – een Wendehals – werd weggehoond, is niet de enige Duitse politicus die met tegenzin de stap naar de sociale media maakte. Meer dan in landen als de Verenigde Staten en Nederland staan Duitse politici argwanend tegenover het gebruik van Facebook of Twitter – de twee belangrijkse sociale netwerken. Het is allemaal nog ‘Neuland’ (onontgonnen terrein), zoals bondskanselier Angela Merkel (CDU) onlangs het internet omschreef. Merkel heeft een Facebook-pagina, maar twitteren laat ze over aan haar woordvoerder en ex-Heute-presentator Steffen Seibert.
Politici als PvdA-leider Diederik Samsom, die, zo lijkt het wel, soms dagen achtereen twittert met Jan en alleman, heb je in Duitsland niet. Hoffjann: ‘Zo iemand nemen Duitsers niet serieus. Dan vraagt men zich af of die man niet wat beters te doen heeft.’
De Duitse aarzeling lees je af aan de aantallen ‘volgers’, die politici hebben. Merkels Facebook-aanhang schoot weliswaar omhoog van 245.000 in april naar 343.000 volgers nu, maar alle andere politici, ook Peer Steinbrück, blijven steken rond – en meestal ver onder – de vijftigduizend. Dat zijn voor politieke zwaargewichten verwaarloosbare aantallen. Ter vergelijking: Barack Obama heeft meer dan 35 miljoen volgers, alleen op Twitter. En de Nederlandse oud-politica, en verwoed twitteraar, Femke Halsema heeft er 230.000.
Vergrijzend
Daar steken de Duitse cijfers schril bij af. Dit ligt ook aan de geringe belangstelling onder de kiezers, zegt Hoffjann. Duitsland is een conservatief en vergrijzend land, wat je ziet weerspiegeld in het internetgebruik: vijftien procent van de Duitse bevolking is nooit online. In Nederland is dit minder dan tien procent. En van de Duitse internetgebruikers is slechts tien procent actief op Twitter. Wel heeft 72 procent onder hen een Facebook-account.
‘De aantallen zijn laag,’ erkent Hoffjann. ‘En er is zelden sprake van een dialoog tussen politici en kiezers.’ Uitwisselingen tussen kandidaat en kiezer hebben in Duitsland nog voornamelijk plaats in dorpszaaltjes en op marktpleinen.
Neuland
Van een betrokken, enthousiaste en jonge internet-gemeenschap die, zoals in 2008 met Barack Obama gebeurde, het verloop van de campagne stuurt, is in Duitsland geen sprake. ‘Dat verlangen naar verandering, zoals destijds in de VS, heerst ook helemaal niet,’ merkt Hoffjann op.
Angela Merkel speelt in op die hang naar stabiliteit met haar laatste videoboodschap (zien?) Daarin spreekt zij de kiezers toe, op ernstige toon, terwijl close-ups zichtbaar maken hoezeer de kanselier is verouderd. Duitse journalisten grapten: ‘Merkel is van een Mutti veranderd in een Omi’. Een betrouwbare grootmoeder, voor een land waar politieke discussies niet in Neuland, maar in de kranten, op tv en bij de dorpspomp worden gevoerd.
Online:
Onderzoek wijst uit dat in Duitsland de invloed van sociale media op de kiezers bijzonder gering is. Slechts 1 tot 5% van de ondervraagde burgers zegt politici via sociale media te volgen. Zelfs bondskanselier Angela Merkel (CDU) scoort niet meer dan 5%. Haar belangrijkste uitdager, Peer Steinbrück (SPD), schommelt rond de 3% aan belangstellende kiesgerechtigden. Alle andere politici komen niet uit boven de 1%.
Negentien procent van de burgers zoekt verkiezings-informatie via sociale netwerken. Een meerderheid geeft de voorkeur aan ‘oude media’, zoals tv (70%), gedrukte media (65%) en radio (55%). Zelfs verkiezingskraampjes (35%) en informatie over de post (25%) scoren beter dan internet.
Eerder verschenen bij: De Persdienst
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door de auteur een kleine bijdrage te geven. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.
Wierd Duk
Wierd Duk schrijft over Berlijn, de hipste stad van Europa, en bericht over Duitsland, het machtigste land in de Europese Unie, en over Rusland, het ingewikkeldste land tussen Europa en Azië. Hij was correspondent in Rusland en verslaggever voor de GPD en Elsevier. Laat op radio en tv regelmatig zijn licht schijnen over actuele internationale ontwikkelingen. Schreef de boeken ‘Poetin: straatvechter bedreigt wereldorde’ (Prometheus/Bert Bakker) en 'Merkel: koningin van Europa' (Prometheus/Bert Bakker). In 2016 verschijnt 'De Beul en de Heilige: een geschiedenis uit Auschwitz' (Prometheus/Bert Bakker).