Al op pagina 10 van het boek doemt er een bekende toren op. Dat is niet zo verwonderlijk natuurlijk, want de Wallen zijn het oudste deel van de stad.
Ik heb het over het onlangs verschenen boek Ons Amsterdam 750 jaar: een bijzondere stadsgeschiedenis. Het grappige is dat Amsterdam binnenkort haar 750ste verjaardag viert en het tijdschrift dat elke maand is gewijd aan de geschiedenis van onze stad, 75 jaar geleden voor het eerst verscheen. Vandaar: Ons Amsterdam 750.
In het boek is een keuze te vinden uit de tienduizend artikelen die sinds de oprichting van het blad in 1949 zijn verschenen, waarbij de redacteuren stellen dat de nadruk ligt op de “gewone” Amsterdammer, ‘de mensen die de stad maakten in hun duizelingwekkende variatie.’
Vanzelfsprekend zou ik bijna zeggen, wordt er een chronologische volgorde aangehouden in het boek dat dan ook ergens in het jaar nul begint. Daar valt veel over te speculeren, maar weinig met zekerheid over te vertellen. Daarvoor moeten we nog minimaal zo’n duizend jaar wachten. En zelfs dan.
Uiteraard blijven de hoogtepunten – of dieptepunten want die waren er ook – niet onvermeld. Het tolprivilege van 1275, zeg maar de geboorteakte van de stad en de Alteratie van 1578 waarin Amsterdam van de ene op de andere dag van een rooms-katholieke stad veranderde in een protestantse stad, komen ruimschoots aan bod. Maar ook de Verenigde Oostindische Compagnie en de Tweede Wereldoorlog. En niet onvermeld mag blijven dat er ook een hoofdstuk is gewijd aan de eerste wedstrijd tussen Ajax en aartsrivaal Feyenoord.
Brand
Vanzelfsprekend komt onze buurt zoals gezegd ruimschoots aan bod. Bijvoorbeeld in het hoofdstuk over de stadsbrand van 1421. Op een zondag in april ging een derde deel van de stad in vlammen op. Niet alleen woonhuizen en werkplaatsen werden getroffen ook de Nieuwe Kerk die toen in aanbouw was vloog in brand evenals het toenmalige raadhuis. Wat ik niet wist was dat er ook toen al aan brandpreventie werd gedaan en er 12 brandmeesters waren die waakten over de stad. Soms tevergeefs dus.
In het hoofdstuk dat is gewijd aan De Waag wordt vermeld dat de restauratie die nu plaatsvindt bepaald niet de enige is geweest. Al omstreeks 1560 is het uit 1488 daterende gebouw dat met zijn voeten in het water staat, al flink onder handen genomen. ‘Zonder die grote ingreep was de Sint Antoniespoort’ zoals de Waag oorspronkelijk heette, ‘al lang omgevallen’, aldus de auteur van dit hoofdstuk.
Zo staan er meer verhalen in die ook als ze niet direct betrekking hebben op onze buurt, de moeite waard zijn en toch weer iets vertellen dat je niet wist. Het is een aangename mix van serieuze onderwerpen van ‘de oudste Jiddische krant ter wereld’ die inderdaad in Amsterdam werd vervaardigd en ‘Rembrandts zwarte buren’ tot ‘Mozart viert zijn verjaardag in de Warmoesstraat’ en ‘Dansen bij Jansen’.
Niet onvermeld mag blijven dat het boek prachtig is geïllustreerd. Ook de foto’s en tekeningen zijn zeer de moeite van het bekijken waard al was het alleen al omdat je er iedere keer opnieuw achterkomt hoe snel de stad verandert. En ja, ook wat ondanks alles toch bewaard is gebleven.
Ons Amsterdam 750 jaar: een bijzondere stadsgeschiedenis. Diverse auteurs. Walburg pers Zutphen, 2024. Prijs: 29,99.
Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.
