Vergeet die goede voornemens. Een jaarthema of kernwoord brengt je veel verder

Meer goede films kijken, vaker muziek maken of nu écht dat boek schrijven … januari is de piekperiode om voornemens te maken, en februari is de maand waarin we ze massaal links laten liggen. De meeste goede voornemens sneuvelen namelijk binnen drie tot zes weken.

Uit verschillende podcasts en op sociale media blijkt dat een groeiende groep daarom gaat voor een alternatieve aanpak: het kiezen van een woord of een jaarthema als kompas bij het nemen van beslissingen.

Het probleem met goede voornemens is dat ze vaak te vrijblijvend zijn, schrijft gedragsdeskundige James Clear in zijn boek Elementaire gewoontes. ’Gezonder eten’ is een breed begrip. Want was chocola niet ook goed voor het gelukshormoon, en deed één glas rode wijn per dag niet juist goed voor je gezondheid?

Voornemens kunnen ook te concreet zijn: ik moet drie keer per week vijf pagina’s schrijven. Bij deze laatste categorie voelt het al snel als falen wanneer je een keer minder aan je schrijfproject werkt. Uiteindelijk kan het zelfs demotiverend werken en gooien we de handdoek in de ring.

Ook houden die o zo goed bedoelde voornemens te weinig rekening met de realiteit van het dagelijks leven, stelt Clear. Wil je echt de traktatie van je buurvrouw weigeren op haar verjaardag? En hoe streng ben je voor jezelf als je door onvoorziene omstandigheden een weekje niet aan sporten toe bent gekomen? Een jaarthema kan een verfrissend alternatief zijn.

Wat is een jaarthema?

In plaats van een lijst met doelen, kies je bij een jaarthema voor een breed thema dat als een soort rode draad door je jaar loopt. Het kan een kernwoord zijn, zoals ‘avontuur’, ‘balans’ of ‘zelfstandigheid’, maar ook een korte zin, bijvoorbeeld: ‘altijd omhoog kijken’, ‘met minder is het ook goed’ of ‘terug naar het fundament’. Dit thema fungeert vervolgens als een kompas, waarop je keuzes kunt baseren en waarmee je prioriteiten kunt stellen zonder dat je vastzit aan strenge voornemens.

Een jaarthema kan op allerlei manieren worden geïnterpreteerd. Zo kan het woord ‘balans’ betekenen dat je wat meer balans wilt tussen werk en privé, maar ook dat je wat vaker een rustmoment wilt inplannen in je week. Het één kan ook voortvloeien uit het ander.

In tegenstelling tot de goedbedoelde voornemens kan een jaarthema meebuigen met de omstandigheden van je leven. Krijg je bijvoorbeeld opeens de zorg voor een zieke ouder voor de kiezen? Grote kans dat je voornemen om drie keer per week te sporten sneuvelt. Maar het thema ‘balans’ kun je nog steeds gebruiken.

Misschien kun je tijdens een doktersbezoek jezelf trakteren op een luxe koffie, of het moment in de wachtkamer gebruiken om even je ogen dicht te doen. Door een thema te kiezen en daar bewust mee bezig te zijn, zie je ook kleine keuzemomenten die je eerder misschien niet had gezien. Bij het opzetten van muziek bijvoorbeeld of het uitzoeken van een tafeltje in een restaurant.

Voordat je een jaarthema kunt kiezen, is het goed om te reflecteren op het afgelopen jaar. Wat waren de hoogte- en dieptepunten? Wil je dingen anders in je leven? Wil je iets meer, of juist minder? Online zijn allerlei tools te vinden die je op weg helpen. Bijvoorbeeld de gratis te downloaden vragenlijst van yearcompass.com.

De antwoorden op deze vragen helpen je bij het bepalen wat voor jou belangrijk is. Zie je een overkoepelend thema terugkeren? Of voel je een sterke behoefte aan iets, bijvoorbeeld vaker de natuur in gaan of een hobby oppakken?

Journaling of het maken van een mood board kunnen je ook helpen om tot een thema te komen. Het is verstandig om een thema te kiezen dat persoonlijk en inspirerend aanvoelt.

Een leidraad voor het dagelijks leven

Waar goede voornemens vaak gericht zijn op concrete resultaten, gaat een jaarthema over een bredere intentie die je actief toepast in het dagelijks leven. Dat klinkt ingewikkeld, maar het gaat erom dat je het thema als leidraad gebruikt bij beslissingen.

Krijg je promotie op je werk aangeboden? Hoe past dit binnen jouw jaarthema? Als je thema te maken heeft met ontwikkeling en zelfvertrouwen kan het een geweldige kans zijn. Is je thema rust of balans, dan is het goed om te kijken of die promotie binnen dat thema past. Zo niet, dan is het misschien verstandiger om nee te zeggen.

Sommige mensen schrijven hun jaarthema ergens op en plakken dat op een zichtbare plek in hun werkkamer of agenda. Anderen vinden het fijner om iedere week of maand kort te reflecteren op de afgelopen periode en kijken dan ook of dat nog in lijn is met hun gekozen woord of thema. Probeer jezelf er in ieder geval regelmatig aan te herinneren, zodat het actief blijft in je gedachten.

Een van de fijnste voordelen van een jaarthema is dat het minder druk oplegt. Bij goede voornemens gaat het vaak om concrete doelen of resultaten, terwijl het bij een jaarthema vooral gaat om de intentie. Je kunt niet falen.

Lees verder onder de foto.

Jojanneke van den Bosch: ‘Ik heb heel veel inspiratie gekregen door mezelf die vrijheid te gunnen om een jaar te apenkooien.’ beeld: Aneta Jeremiasova

Jojanneke van den Bosch (49) – Adviseur en mentor

Woorden 2025: uitrollen en oogsten

‘In 2024 was mijn thema ‘apenkooien’. Ik heb met mijn stichting WeesWijzer 14 een jaar lang toegewerkt naar de Wet Huurbescherming Weeskinderen. Deze trad op 1 januari 2024 in werking. Mijn jaar begon dus fenomenaal. Maar, als je zoiets groots presteert, kun je ook makkelijk in een gat vallen. Dat wilde ik opvangen door ‘ja’ te zeggen op alles wat mijn hart me dat jaar in zou geven.

Ik wilde gaan experimenteren. Zo heb ik fondsenwerving gedaan, concepten ontwikkeld binnen een half uur, veel verschillende opdrachten aangenomen waarin ik snel moest leveren.

Veel van wat ik tijdens mijn ‘apenkooi-jaar’ geleerd heb, heb ik toegepast in het programma Brave Changemakers dat ik aanbied vanuit mijn eigen bedrijf. Ik heb heel veel inspiratie gekregen door mezelf die vrijheid te gunnen om een jaar te apenkooien.

Omdat ik zoveel inspiratie heb opgedaan dacht ik: het is tijd om mijn programma aan te scherpen, en om een nieuw boek te schrijven. De energie en inspiratie blijven maar stromen. Daarom is mijn thema voor 2025 ‘uitrollen en oogsten’.

De dingen die afgelopen jaar waardevol zijn geweest, wil ik gaan toepassen en integreren in mijn leven en bedrijf. Zo’n woord of thema helpt me als ruggensteuntje. Iedereen heeft dagen waarop het even niet meezit en dingen niet lukken. Dan denk ik: wacht eens even, hoe is mijn thema tot stand gekomen en wat heb ik allemaal bereikt? En kies vooral geen groot, bombastisch thema. Gewoon iets wat bij je past. Als dat apenkooien is, dan is dat het. Het hoeft niet onnodig complex te zijn.’

Susse Linton: ‘ Groei: Ik zie er meteen een tuinmetafoor bij in mijn hoofd.’ beeld: Susse Linton

Susse Linton (55) – Illustrator

Woord van 2025: groei

‘Ik ben begonnen met een ‘woord van het jaar’ in 2022. Ik luisterde naar podcasts over het maken van mood boards en intenties voor het nieuwe jaar. Ik vond het idee van een ‘woord van het jaar’ heel leuk. In dat jaar koos ik voor het woord ‘energie’.

Ik was geïnteresseerd in de impact van positieve en negatieve energie en ik had behoefte aan meer mensen met een positieve energie in mijn leven. Ik heb een paar fijne mensen leren kennen en ik heb afscheid genomen van een aantal mensen die vooral een negatieve impact op me hadden. Volgens mij heeft het dus wel geholpen.

In 2024 was ’empowerment’ mijn woord. Ik wilde graag de controle terug over een aantal aspecten in mijn leven, met name mijn gezondheid en mijn bedrijf. Ik ben veel bezig geweest om mezelf fysiek en mentaal sterker te maken. Ik heb mijn eetgewoonten onder de loep genomen, mijn slaapritme en hoe ik mijn tijd indeel.

Tegen het einde van het jaar ontstond er een stressvol probleem binnen mijn bedrijf. In plaats van alleen te piekeren, heb ik me verdiept in de juridische kwestie en hoe ik dit zelf aan kon pakken. Mijn woord van het jaar heeft me daar bij geholpen. Ik voel me nu echt klaar voor het nieuwe jaar.

Daarom is mijn woord voor 2025 ‘groei’. Ik zie er meteen een tuinmetafoor bij in mijn hoofd. Een beetje onkruid wieden, nieuwe zaadjes planten … Ik schrijf iedere dag een paar bladzijden in mijn dagboek. Aan het eind van de week en maand wil ik kijken hoeveel groei er is geweest. Ook als je kleine stapjes zet, is er namelijk groei.

Dit artikel verscheen eerder in het Nederlands Dagblad.