“Huh? Kun jij met stokjes eten?” Vanachter zijn bril kijkt Yu Tiejun met grote ogen naar mijn vingers die behendig met het houten eetgerei een stukje groene kool van één van de metalen schalen plukken. Samen met fotograaf Jeroen van Loon verblijf ik een week lang bij Chinese wegwerkers in west-Oeganda die er in vier jaar tijd een snelweg naar DR Congo aanleggen. We verbazen ons over hun enorme gastvrijheid, openheid en hun soms ietwat vreemde eetgewoontes.
Kinderachtig
Yu Tiejun, een 25-jarige ingenieur met zwart stijl naar voren gekampt haar en een licht snorretje, duwt slurpend een brei van rijst en soep vanuit een metalen bakje zijn mond in. Daarna vraagt hij nieuwsgierig hoeveel jaar ik er eigenlijk over heb gedaan om met stokjes te leren eten. Lachend denk ik terug aan hoe we met mijn oma’s verjaardag altijd naar de Chinees gingen. Als klein meisje vond ik het maar saai tussen al die volwassenen, totdat ik aan een tafeltje naast ons mensen met stokjes zag eten. Dat wilde ik ook! En hoewel mijn drie jaar oudere broer me oh zo kinderachtig vond, oefende ik voortaan anderhalf uur per jaar met het Chinese eetgerei. Nooit gedacht dat het nog zijn vruchten zou afwerpen.
Lazy parts
Als we na de lunch over het terrein van het Chinese wegwerkerskamp lopen, passeert een Oegandees met een kruiwagen vol varkenskoppen en varkenspoten ons. “Eten jullie dat?”, vraag ik verbijsterd aan Yu Tiejun. “Dit zijn de meest verrukkelijke stukken van een varken!”, antwoordt de opvallend lange Chinees die uitlegt dat men in China gelooft dat de vette stukken zoals de billen – de zogenaamde ‘lazy parts’ – niet zo gezond zijn voor de mens. De hardere stukken zoals het vel, de oren en de neus hebben daarentegen juist een bijzonder hoge voedingswaarde. Als ik Yu Tiejun zeg dat we in Nederland deze delen juist weggooien of vermalen tot worst, schreeuwt hij het uit. “Weggooien! Deze zeer smakelijke stukken? En de varkensneus ? Die is echt verrukkelijk!”
Goedkoper
Een speciaal uit China overgekomen kok kookt drie keer per dag voor de wegwerkers, bijgestaan door Oegandese helpers. In grote betonnen hokken achter de keuken worden tientallen varkens, eenden en kippen gefokt. En een stokoud Chinees boertje teelt in een uitgestrekte tuin in het kamp komkommer, kool, aubergine en tietallen groentes waar ik nog nooit van heb gehoord. “De zaden halen we uit China. Daar zijn ze goedkoper”, vertelt Yu Tiejun.
Kat
Hoewel ik eerder dacht dat Chinezen afschuwelijke eetgewoontes hadden, moet ik toegeven dat ik iedere maaltijd zit te smullen van de schalen vol stukjes pompoen, met verse knoflook vermengde kool, gekruide paddenstoelen, stukjes komkommer met een romige sojasaus en schotels vol telkens weer ander gekruid en bereid varkensvlees, rundvlees, kip of eend. En als we ontbijten met een enorme kom sojamelk, soort platgeslagen oliebol en een gekookt ei, geeft tot mijn geruststelling één van de Chinezen liefkozend wat van zijn sojamelk en ei aan een luid mauwende kat.
Mongolië
Eén avond wordt er zelfs een enorme buizen constructie naar binnen gedragen met daarop een geroosterde geit. Massaal duikt iedereen erop en begint met grote messen er stukken vlees vanaf te snijden, elkaar luid becommentariërend. “Ik ben dol op geit. Mijn collega’s plagen me dat ik eigenlijk uit Mongolië kom”, lacht een Chinees meisje uit Beijing. Anderen zijn minder te spreken over de alternatieve maaltijd. “Geit is niet Chinees”, mopperen ze afkerend. Net als het gros van de wegwerkers komen ze uit Chongqing, waar geen geit wordt gegeten.
Varkenskop
De laatste avond zitten we net weer te smikkelen, als Yu Tiejun naar twee schotels wijst en vraagt of we weten wat het is. “Ik neem aan varkensvlees’, lach ik. “Dit zijn de varkenspoten”, wijst hij naar een grote schaal vol grote hompen vlees waar ik er net nog één van heb afgekloven. “En dat kleine schaaltje daar, dat zijn stukjes varkenskop.” Hoewel ik een vreemd gevoel in mijn buik krijg, moet ik toegeven dat ik ook het pittig gekruide ietwat knapperige vlees verrukkelijk vindt proeven. Lachend neem ik nog een hap. “Ach, waarom zouden we dit ook eigenlijk niet eten?”
De uitgebreide reportage over Chinese wegwerkers in Oeganda zal later in dit kanaal op DNP verschijnen.
