Een duidelijke stellingname. Ik sta uiteindelijk moederziel alleen bij het met een C gemerkt tafeltje. Om precies te zijn in zaaltje T 0.08. Met uitzicht op het terrein van het uitgebreide RIVM complex in Bilthoven
Standpunt
De andere 20 deelnemers hebben zich verdeeld over tefeltje A en B. Ik denk dus als enige kennelijk nadrukkelijk wel dat ontwikkelingen – zoals nu bij Offerman- bedrijven veel geld gaan kosten. Daarover later.
De workshop ‘Veilig Voedsel: bestaat dat?’ wordt geleid door RIVM-epidemiologe Ingrid Friesema en Wieke van der Vossen van het Voedingscentrum. Als een onderdeel van het 13e Nationale Symposium Zoönosen op 3 december 2019. In deze workshop wordt gedebatteerd aan de hand van stellingen over veilig voedsel. Een actueel onderwerp.
Offerman
Wat is er gaande bij voedselproducent Offerman. Door de inzet van een nieuwe techniek (WGS) konden enkele individuele gevallen van een besmetting met Listeria worden gekoppeld aan een locatie van de vleeswarenproducent Offerman. Deze locatie in Aalsmeer verkeert momenteel in zwaar weer.
Listeria
Listeria is een bacterie die een voedselinfectie kan veroorzaken. De kans op besmetting met listeria is klein maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Vooral zwangere vrouwen moeten oppassen omdat het bij die groep kan leiden tot een miskraam of vroeggeboorte. Listeria is vooral te vinden in langdurig gekoeld bewaarde producten die zonder verhitting worden gegeten. Risicoproducten zijn rauwmelkse kaas, voorverpakte gerookte vis en rauwe dierlijke producten. Zwangeren, maar ook ouderen en mensen met een verzwakt afweersysteem, kunnen deze risicoproducten beter vermijden. (Bron: voedingscentrum)
Workshop
In de bewuste workshop is er meteen al discussie over de rol die er ligt voor ieder. De overheid, de toezichthouder (NVWA), het Rijksinstituut (RIVM), een producent, de klant enz. Uitgangspunt dient toch te zijn dat de producent zorgt voor een veilig product. Dat binnen de bekende randvoorwaarden (HACCP). Omdat het gaat om een keten van activiteiten is overzicht steeds belangrijk. Is nu de overheid uiteindelijk eindverantwoordelijk voor voedselveiligheid of het bedrijf zelf. Dat is de hamvraag. In de kwestie Offerman heeft de overheid (lees de NVWA, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) ingegrepen. Het bedrijf is ‘overruled’ omdat enkele incidentele zieken en zelfs sterfgevallen door nieuwe technieken (WGS) achteraf konden worden gelieerd aan deze firma Offerman.
Recall
De ervaring vanuit het RIVM is toch al dat een recall (terugroepen van al geleverde producten) sowieso een dramatisch effect kan hebben. In dit dossier heeft een uitermate gevoelige detectiemethode het aantal ‘slachtoffers’ waar naar herleid wordt aanzienlijk vergroot. Dat kan geduid worden als een positief resultaat. Maar ervaart het publiek dat ook zo? De extra media aandacht deed de rest. Een ander effect van de media-aandacht is dat zieken willen weten of zij onderdeel van de uitbraak zijn en daarna dan (eventueel) het bedrijf gaan aanklagen. Het kan de ondergang van een bedrijf betekenen. Ervaringen met de inzet van WGS zorgen m.i. wel voor een veranderend speelveld.
WGS
Met genoomsequencing kunnen Listeria-uitbraken worden gedetecteerd wanneer slechts twee mensen ziek zijn geworden. Vaststellen dat dezelfde stam van Listeria mensen ziek maakt, is een indicatie dat deze zieken mogelijk afkomstig zijn van dezelfde bron – bijvoorbeeld hetzelfde besmette voedsel of dezelfde besmette voedselverwerkingsfaciliteit. Zo kan genoomsequencing speurders helpen bij het oplossen van uitbraken. (Bron: CDC)
Balans
Wat is de winst versus het verlies voor de voedselveiligheid. Er hebben zich geen nieuwe gevallen voorgedaan de afgelopen 2 maanden die direct aan Offerman gelinkt konden worden (mondeling, RIVM). Voorlichting (achteraf) via het jaarlijkse jaarverslag is niet voldoende zo is de gedachte tijdens de workshop. Burgers kunnen nog steeds geen onderscheid maken tussen wat nu echt veilig en onveilig is. Daarbij zijn er specifieke groepen die wel meer ‘at risk’ zijn voor ernstige ziekte door Listeria besmetting. Zoals de Yopi’s: , young, old, pregnant or immuno-compromised. Iets dergelijks staat trouwens wel weer helder verwoord op de website van het Voedingscentrum (zie fragment). Er is nog werk te doen, ook waar het de uitleg rond nieuwe detectiemethoden betreft. Anders vrees ik toch voor escalatie en juridisering…..
Links
https://www.rivm.nl/13e-nationale-symposium-zoonosen
https://whttps://www.cdc.gov/listeria/surveillance/whole-genome-sequencing.html
ww.voedingscentrum.nl/encyclopedie/listeria.aspx
https://www.businessinsider.nl/offerman-listeria-bacterie-besmetting-vragen/
