Een korte voorgeschiedenis. In 2020 presenteert uitgeverij Aspekt met veel tamtam het ruim 500 pagina’s tellende Hitlers diamanten, dat geschreven zou zijn door ‘het Enigmacollectief’. Theo Beenen noemt zich secretaris en woordvoerder van dat collectief – waarbij alles er aanvankelijk op wijst dat het hier om een eenmanscollectief gaat. Het werk, gepresenteerd als non-fictie (dus allemaal echt waar), bevat volgens de uitgever sensationeel nieuws over Adolf Hitler. Zo zou Hitlers moeder een heks geweest zijn. Hitler zou vloeiend Nederlands gesproken hebben. Hij zou de vrouw van Göring bezwangerd hebben. Hitlers lijk zou te midden van reusachtige schatten met Eva Braun bijgezet zijn in een met boobytraps beveiligde crypte onder de kerk van het Oostenrijkse dorpje Fulpmes. En een mysterieuze partituur zou een schatkaart zijn waarop de exacte positie van die crypte aangegeven zou zijn.
Mix van wartaal en pseudogeschiedenissen
Dat alles wordt in het boek opgedist in een mengsel van numerologische wartaal en pseudogeschiedenissen – met één centrale boodschap: er zou sprake zijn van een groot Joods-protestants vrijmetselaars-complot gericht op wereldoverheersing. Om dat te bewijzen trekt het Enigmacollectief onder meer de antisemitische falsificatie De Protocollen van de Wijzen van Zion uit de kast. Een haatzaaiwerk dat begin 20ste eeuw door de toenmalige Russische geheime dienst gefabriceerd is om pogroms te rechtvaardigen.
We – Jaap van den Born, Bas Paternotte en ik, berichten hierover in The Post Online (TPO) en Droog Magazine (DM). Dit na het grondig bestuderen van het boek en de uitspraken van de uitgever en de auteur. Ook informeren we ons nader bij het Openbaar Ministerie, bij de Anne Frank Stichting en bij het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI, mede gespecialiseerd in het herkennen van antisemitisme), vóór we tot berichtgeving overgaan.
Het eerste artikel
Die berichtgeving is, met recht, hard. De titel van het eerste TPO-artikel laat niets te raden over: ‘Het boek Hitlers diamanten is antisemitisch geraaskal.’ (€)
Nadat we verder berichten over het boek, in zowel TPO als DM, en andere media ook verslag doen over Hitlers diamanten, besluit uitgeverij Aspekt, mede onder druk van het CIDI, het boek uit de handel te halen.
We stellen Theo Beenen, de zelfverklaarde woordvoerder van het Enigmacollectief, die eerdere vragen vóór publicatie van het eerste TPO-stuk weigerde te beantwoorden, weer een aantal vragen. Zijn respons:
“Verder zijn wij u, zeker na de onheuse en beledigende uitingen van uw zijde, geen enkele uitleg verschuldigd en zullen nu de zaak vergezeld van onze bewijsstukken in handen geven van een ter zake kundig advocatenkantoor. U kunt hun correspondentie spoedig tegemoet zien.”
Blafbrieven
Inderdaad volgt twee weken daarna een blafbrief van het Eindhovense ‘Advocatenkantoor van de Laar’, aan mij persoonlijk. Wat vreemd is, omdat de meeste TPO- en DM-artikelen over het boek door Van den Born, Paternotte en mij geschreven zijn. Maar goed; na overleg met ons juridisch team besluit ik die brief te negeren, want er werd erin niets concreets gesteld.
Dit soort blafbrieven is de laatste tijd schering en inslag. Het doel is journalisten te intimideren door te dreigen met kostbare juridische procedures. Om deze intimidatie te voorkomen is momenteel Europese wetgeving in de maak – zie daarover dit recent verschenen NRC-artikel van Juurd Eijsvogel.
Een half jaar verstrijkt. Weer ontvangen we een blafbrief. Ditmaal van een ander Eindhovens advocatenkantoor, ‘Lamers Tielemans Advocaten’. Omdat nu wel concrete dingen worden gesteld die overduidelijk niet kloppen, adviseer ik de zender eerst maar eens te checken wat zijn cliënt hem op de mouw gespeld heeft.
Dagvaarding
Weer een half jaar later, augustus 2021. Een deurwaarder overhandigt me een dagvaarding. Lamers Tielemans blijkt namens Beenen een civiele rechtszaak tegen me te hebben aangespannen. Beenen stelt daarin dat Hitlers diamanten een fictiewerk is à la de Da Vinci Code en dat ik het boek recenseerde zonder het gelezen te hebben. En daarnaast beweert hij dat ik allerhande lasterpraat over hem en zijn boek verspreid zou hebben. Hij eist daarom dat ik álle kritische stukken die over het boek verschenen zijn – óók die door derden geschreven zijn – moet rectificeren, mét een uitgebreid excuus. Ook eist hij een schadevergoeding, waarbij hij merkwaardig genoeg geen bedrag noemt.
NVJ
Hierop neem ik contact op met mijn vakbond, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). Ik leg de zaak voor aan de juridische afdeling. Daar ziet men al snel dat het hier om een principiële zaak gaat: een auteur van een boek is het niet eens met gedegen journalistieke berichtgeving over zijn boek en wil daarom een van de betrokken journalisten monddood maken. Dat heet: aantasting van de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Advocaten Rutmer Brekhoff en Maarten van den Berg van NVJ Advocaten en Juristen nemen mijn verdediging op zich. We hebben tot 10 november 2021 de tijd om relevante stukken bij de rechtbank in te leveren.
Nieuws uit Duitsland
Op 8 januari 2022 zendt Beenen een e-mail aan een bekend Duits documentairemaker:
“Here is the BIG STORY you might want to make a documentary or movie about. WE ARE 100 % SURE of our findings and would not waste anyone’s time if we had any doubt whatsoever.” (…)
Beenen stuurt met deze mail ook een kopie mee van de e-mail die hij bij de presentatie van Hitlers diamanten, augustus 2020, had verstuurd aan de burgemeester van Fulpmes, het dorpje waar Hitler volgens hem begraven zou liggen. Die mail uit 2020, waarin nadrukkelijk wordt gesteld dat alles echt waar zou zijn, en dat hij daarom al een vindersloon claimt, is verrassend genoeg ondertekend met:
“die Autoren des Buches „Hitlers Diamanten“, und Entdecker des Grabes A.H. P. Pierik und Th. Beenen”
(de auteurs van het boek Hitlers diamanten en ontdekkers van het graf van A.H. [Adolf Hitler] P. Pierik en Th. Beenen)
Dat alles verstuurt Beenen aan de documentairemaker terwijl in Nederland het proces loopt, waarin hij nadrukkelijk aan de rechters heeft verklaard dat zijn boek een roman zou zijn. Wat Beenen echter niet weet is dat Jaap van den Born en ik al sinds 2018 nauw samenwerken met deze Duitser. Hij stuurt ons dan ook Beenens mails direct door.
Ghostwriter gezocht
We schakelen even terug naar december 2020. Tekstschrijver René van Maarsseveen vertelt op zijn blog hoe hij ongeveer drie jaar daarvoor benaderd werd “door iemand die met numerologie had ontdekt waar Hitler zijn diamanten heeft begraven. Of ik wilde samenwerken om daar een boek over te schrijven.” Het komt er niet van. Dan, een jaar later, belt die iemand Van Maarsseveen op: “Het boek , of eigenlijk het verhaal, was klaar. (…) De numeroloog was echter ontevreden over zijn co-schrijver en zocht in mij een vervanging. (…) Ik bedankte.”
Uit wat Van Maarsseveen verder schrijft wordt duidelijk dat die numeroloog Theo Beenen was, en dat Beenen, die nooit iets noemenswaardigs gepubliceerd had, zocht naar een ghostwriter. Kennelijk heeft hij die uiteindelijk toch gevonden en kon Hitlers diamanten verschijnen.
De zitting, maart 2022
Tijdens de zitting in de rechtbank Groningen doet Beenen zulke merkwaardige uitlatingen en blijkt diens advocaat Lamers zich zó slecht te hebben voorbereid, dat mijn advocaten en ik met nóg meer vertrouwen de uitspraak tegemoet zien. De uitspraak van Beenen dat hij ook bij de politie aangifte heeft gedaan, maar dat het Openbaar Ministerie die aangifte niet in behandeling wil nemen en dat hij daarom een artikel 12 procedure tegen het OM heeft aangespannen, versterkt dat vertrouwen nog meer. Een verslag van de zitting is hier te lezen.
Het vonnis, 11 mei 2022
De uitspraak van de Groninger rechters is vernietigend voor Beenen. Al zijn eisen worden van tafel geveegd. Ook veroordelen zij hem tot het betalen van de proceskosten. Maar belangrijker dan dat is dat de rechtbank schrijft:
“4.9. Antisemitisme betekent in het normaal spraakgebruik ‘Jodenhaat’, althans getuigen van een negatief vooroordeel ten aanzien van Joodse mensen. Ook partijen gaan daar kennelijk vanuit. In deze zaak ligt niet de vraag voor of de rechtbank van oordeel is dat het boek antisemitisch is, maar of Droog dat mocht schrijven. Daarbij is van belang dat hier gaat om een waardeoordeel en niet om een puur feitelijke aangelegenheid. De rechtbank is van oordeel dat Droog de hiervoor weergegeven passages uit het boek in redelijkheid heeft kunnen opvatten als negatieve vooroordelen over Joodse mensen en daarmee heeft kunnen kwalificeren als antisemitisch.
Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat Droog na het lezen van het boek en vóór het publiceren van zijn recensie, CIDI, om een reactie over het boek heeft gevraagd en dat CIDI daarop heeft geantwoord dat het boek ‘bol van onverbloemde antisemitische complottheorieën’ staat.
Dat het boek een ‘fact-ficion’ [fact fiction – Reporters Online] verhaal zou betreffen en Droog er niet van uit mocht gaan dat het verhaal, en daarmee voornoemde passages, op waarheid is c.q. zijn berust, heeft Beenen onvoldoende onderbouwd. Beenen heeft het boek in het voorwoord en de persberichten gepresenteerd als een verhaal dat (voor het grootste gedeelte) op onderzoek van hem (en zijn medeauteurs) is gebaseerd. Overigens laat dat onverlet dat Droog ook een ‘fact-ficion’ verhaal als antisemitisch kan beschouwen.
4.10. De rechtbank wil nog wijzen op het volgende. Beenen heeft een boek uitgebracht over een precair onderwerp en daarover zélf de publiciteit opgezocht. Hij heeft het boek gepresenteerd als ‘het enige ware hoofdstuk’ (rb: over Hitler) en naar eigen zeggen zal in het boek worden aangetoond ‘dat zelfs Hitler het eindproduct was van een nog meer demonischer systeem dan het Nazisme en meer doortrapte criminelen dan hijzelf’.
Na lezing van het boek zou volgens Beenen ‘onze kijk en kunde op de top van het Nazi-apparaat kunnen veranderen’. In het boek schrijft hij over een complot van Joden en Vrijmetselaars om de wereld te overheersen. Temeer gelet op de door hem gebezigde ‘gespierde taal’ heeft Beenen hierdoor over zich afgeroepen dat een derde, en met name een journalist, zich kritisch zou uitlaten over het boek en daarbij het woord ‘antisemitisch’ in zijn mond zou kunnen nemen. Droog moet zich als journalist ook in het openbaar kritisch kunnen en mogen uitlaten over onderwerpen die de samenleving raken, zoals het onderhavige.”
Geen hoger beroep
Kort na de uitspraak vertelt Beenen aan het Eindhovens Dagblad dat hij niet in hoger beroep zal gaan: “De hele rechtsgang heeft me al genoeg geld gekost.” Maar tegelijk zegt hij te volharden in zijn bezwaar tegen het OM. En: “Het ergste vind ik nog dat jaren werk van mijn kant door Droog in korte tijd kapot is gemaakt.”
Dat laatste is te veel eer: zonder de knowhow van Jaap van den Born met betrekking tot allerhande in omloop zijnde complottheorieën en pseudowetenschappelijk abacadabra, was het niet mogelijk geweest in relatief korte tijd zowel Hitlers diamanten als Pieriks toespraak bij de boekpresentatie vakkundig af te serveren als de humbug die het is.
Aspekt-uitgever Perry Pierik
Over Aspekt-uitgever Perry Pierik gesproken: in 2020 bekent hij dat hij als redacteur nauw betrokken was bij de totstandkoming van Hitlers diamanten. Toen zei hij daarover:
“In de eerste druk stonden enkele ongelukkige fragmenten die voor meerdere uitleg vatbaar bleken. ” (TPO, 31 augustus 2020)
“Maar let wel, we waren hier niet bezig met een ‘dissertatie’ in ons hoofd maar met wat een commercieel zomerboek had moeten worden.” (Facebook, 4 september 2020)
“Het ging mij met name om de puzzel van de partituur. We hadden ook duidelijker kunnen zijn dat het boek fictieve elementen bevat.” (TPO, 14 september 2020)
“Ongelukkige fragmenten”?
“Ongelukkige fragmenten”? Het boek drijft op het bestaan van het zogenaamde Joods-protestantse vrijmetselaarscomplot. Alleen al de combinatie van “Joods”, “vrijmetselaars” en “complot” doet bij ieder weldenkend mens alle alarmbellen rinkelen. Als dat bij een historicus annex boekredacteur niet gebeurt, dan kan dit maar één ding betekenen: hij vindt het kennelijk zo’n normale combinatie dat die alarmbellen bij hem niet afgaan.
Wat, met de kennis van nu, niet verwondert. Perry Pierik is de afgelopen jaren meer en meer richting het complotdenken van Forum voor Democratie en aanverwante dwaalgeesten afgegleden.
Perry Pierik co-auteur Hitlers diamanten?
Maar er is meer: de brief aan de burgemeester van Fulpmes is ondertekend met: “de auteurs van het boek Hitlers diamanten (…) P. Pierik en Th. Beenen”
Pierik ontkent desgevraagd co-auteur van het boek geweest te zijn. Maar Beenen ontkent niét dat Pierik medeschrijver was. “Ik ben slechts de secretaris van een schrijvers- onderzoekscollectief en mag dus namens het gezamenlijke collectief spreken of iets ondertekenen,” zo bericht Beenen ons vandaag in een e-mail.
Hoe het ook zij – de zaak Hitlers diamanten lijkt met het vonnis van de Rechtbank Noord-Nederland tot een eind gekomen. Met de nadruk op lijkt: Beenen procedeert immers nog steeds om een kritisch journalist het zwijgen op te leggen.
En uitgeverij Aspekt? Klachten over zowel de uitgever als het uitgeefbeleid zijn legio. Het geeft te denken dat uitgever Perry Pierik influencer “Sherry” – ook ingezet bij de promotie van Hitlers diamanten –heeft “ingehuurd” voor een hagiografisch interview op ‘Beauty & Books. Het blog over beauty, boeken, eten, fashion en medische zaken!‘ Wie dat blog bestudeert ziet dat het uit één en al advertorials bestaat – bepaald niet de plaats voor geloofwaardige vraaggesprekken.
Niet voor niets zei de legendarische journalist Jan Blokker al in 2007 in Vrij Nederland: “die rare uitgeverij Aspekt, daar hebben ze niets beters te doen dan allerlei complottheorieën uitdenken.”
Tot slot
Ik ben absoluut niet voor het verbieden van boeken, hoe verwerpelijk de inhoud ook is. Mijn collega’s en ik hebben kritisch over het boek bericht. Gezien onze bevindingen hadden we verwacht dat een of meerdere personen of organisaties aangifte zouden doen tegen de auteur en de uitgever, wegens het verspreiden van antisemitische propaganda. Dan is het vervolgens aan de rechterlijke macht om te bepalen of en hoe opgetreden moet worden.
De uitgever heeft Hitlers diamanten zelf teruggetrokken. Dat is jammer, want daardoor is de geïnteresseerde lezer de mogelijkheid ontnomen om zelf een oordeel te vormen en eventueel aangifte te doen. Ook is daardoor het onderwijs de mogelijkheid ontnomen om het boek in lessen te gebruiken als voorbeeld van hoe gestoord de antisemitische propaganda is.
Illustratie: © Jaap van den Born, 2022.
