Veel mensen betalen volgens hem nu al de ultieme prijs voor die hittegolven. Klimaatmodellen voorspellen dat dit zo door zal gaan. Het kan nog veel erger worden als de emissies van broeikasgassen niet aanzienlijk worden verminderd. Het menselijk lichaam kan slechts functioneren binnen een nauwe bandbreedte van een lichaamstemperatuur van rond de 37 graden Celsius. Extreem weer vormt dus een aanzienlijk risico voor het menselijk leven. Dat risico wordt nog vergroot door een hoge luchtvochtigheid, omdat ze samen de lichaamstemperatuur kunnen opjagen tot een levensbedreigende hoogte.
In Nederland wordt nu al regelmatig het ‘hitteplan’ geactiveerd, met adviezen om bijvoorbeeld veel te drinken en overdag ramen en gordijnen dicht te houden. Dat gebeurt als de temperatuur vier dagen achtereen boven de 27 graden komt en dát is nog steeds geen hittegolf. Dat is het pas als drie van die vier dagen tropisch zijn, met temperaturen van minstens 30 graden. Het warme weer vormt een gezondheidsrisico voor ouderen, chronisch zieken en mensen met overgewicht. Ook mensen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen lopen dan risico, evenals jonge kinderen.
Het onderzoeksteam van prof. Mora vond wereldwijd meer dan 1900 plekken waar sinds 1980 hoge omgevingstemperaturen hebben geleid tot het overlijden van mensen. Door analyse van 783 dodelijke hitteperiodes waarvan gegevens beschikbaar zijn, bepaalden de onderzoekers de drempelwaarde waarboven temperatuur en luchtvochtigheid dodelijk worden. Het deel van onze planeet waar die drempelwaarde meer dan 20 dagen per jaar wordt overschreden, is sinds 1980 toegenomen.
En geraamd wordt dat die groei zal blijven toenemen, zelfs als de uitstoot van broeikasgassen dramatisch af zou nemen. Op dit ogenblik wordt ongeveer 30% van de wereldbevolking elk jaar blootgesteld aan zulke dodelijke weersomstandigheden.
Talloze voorbeelden, zoals de hittegolf van 2003 in Europa met naar schatting 70.000 doden, die in Moskou van 2010 met 10.000 doden en die met 700 slachtoffers Chicago in 1995 bewijzen op een onthutsende manier hoe groot het dodelijke risico van hittegolven is. Maar ondanks deze al vaak aangehaalde voorbeelden was nauwelijks bekend hoe algemeen voorkomend deze hittegolven al zijn.
Een internationale groep onderzoekers nam, gecoördineerd door de Universiteit van Hawaï, de taak op zich om een antwoord te vinden. Uit zo‘n 30.000 relevante wetenschappelijke publicaties werden er 911 uitgesorteerd, met gegevens over 1949 studies die betrekking hadden op steden of regio’s waar sterfgevallen te maken hadden met hoge temperaturen. Dat leverde gegevens op over 783 dodelijke hittegolven in 164 steden in 36 landen. De meeste traden op in ontwikkelde landen met een gematigd klimaat.
Bij het analyseren van de klimaatomstandigheden in die steden ontdekten de onderzoekers een gemeenschappelijke drempel boven welke temperatuur en luchtvochtigheid samen dodelijk worden. Die drempel geeft aan dat als de luchtvochtigheid stijgt, ook lagere temperaturen dodelijk worden.
‘Een drempel vinden boven welke klimaatomstandigheden dodelijk worden is wetenschappelijk belangrijk maar ook angstaanjagend’, aldus Farrah Powell, één van de onderzoekers. ‘Die drempel maakt het nu mogelijk om vast te stellen welke omstandigheden schadelijk voor mensen zijn. En dit is gebaseerd op reële gevallen, van reële mensen over de hele wereld. Het angstaanjagende is dat deze dodelijke omstandigheden nu al heel gewoon zijn’.
Het grootste risico voor menselijk leven vormen de tropische landen. Daar is het immers het gehele jaar warm en vochtig, in een gematigd klimaat beperkt het risico zich tot de zomermaanden. Een beetje extra opwarming in de tropische gebieden is voldoende om de drempel naar dodelijke klimaatomstandigheden te overschrijden.
